Wetten van Mendel | een reeks regels over genetische overerving

Mendeliaanse overerving is een reeks regels over genetische overerving.

De basisregels van de genetica werden voor het eerst ontdekt door een monnik genaamd Gregor Mendel in de jaren 1850, en gepubliceerd in 1866. Al duizenden jaren had men opgemerkt hoe eigenschappen van ouders op hun kinderen worden overgedragen. Het werk van Mendel was echter anders omdat hij experimenten deed met planten, en die experimenten zeer zorgvuldig opzette.

In zijn experimenten bestudeerde Mendel hoe eigenschappen bij erwtenplanten werden doorgegeven. Hij begon zijn kruisingen met planten die goed kweekten, en telde eigenschappen die van nature of/of waren (lang of kort). Hij kweekte grote aantallen planten en drukte zijn resultaten numeriek uit. Hij gebruikte testkruisingen om de aanwezigheid en het aandeel van recessieve eigenschappen aan te tonen.




  Gregor Mendel, vader van de moderne genetica.  Zoom
Gregor Mendel, vader van de moderne genetica.  

Mendeliaanse genetica

Beperkingen

De wetten van Mendel zijn algemeen van toepassing, maar niet op alle levende wezens. Ze gelden voor elk organisme dat diploïd is (met twee paren chromosomen) en zich seksueel voortplant. Ze zijn bijvoorbeeld niet van toepassing op bacteriën of op aseksuele voortplanting. Ze gelden wel voor de overgrote meerderheid van planten en dieren.

De wetten van Mendel

Mendel verklaarde de resultaten van zijn experiment aan de hand van twee wetenschappelijke wetten:

  • 1. Factoren, later genen genoemd, komen normaal gesproken in paren voor in gewone lichaamscellen, maar scheiden zich tijdens de vorming van geslachtscellen. Dit gebeurt in meiose, de productie van geslachtscellen. Van elk paar chromosomen krijgt een geslachtscel er maar één.
    De factoren (genen) bepalen de
    eigenschappen
     van het organisme, en worden geërfd van de ouders. Als de chromosomenparen zich scheiden, krijgt elke geslachtscel slechts één van elke factor. Dit noemde Mendel de wet van scheiding.
    • Mendel merkte ook op dat versies van een gen dominant of recessief kunnen zijn. Wij noemen die verschillende versies allelen.
  • 2. Allelen van verschillende genen scheiden zich onafhankelijk van elkaar af wanneer gameten worden gevormd. Dit noemde hij de Wet van onafhankelijke selectie. Mendel dacht dus dat verschillende eigenschappen onafhankelijk van elkaar overerven.
    • De tweede wet is alleen waar als de genen niet op hetzelfde chromosoom liggen. Zijn ze dat wel, dan zijn ze met elkaar verbonden. Dit was de volgende grote ontdekking na Mendel: dat genen op chromosomen werden gedragen. Hoe dichter ze bij elkaar op de chromosomen lagen, hoe minder waarschijnlijk het was dat ze elkaar kruisten.

De wetten van Mendel verklaarden de resultaten die hij kreeg met zijn erwtenplanten. Later ontdekten genetici dat zijn wetten ook golden voor andere levende wezens, zelfs mensen. Mendels bevindingen van zijn werk met de tuinerwtenplantjes hielpen bij de oprichting van de genetica. Zijn bijdragen bleven niet beperkt tot de basisregels die hij ontdekte. Mendels zorg voor het controleren van de experimentele omstandigheden en zijn aandacht voor zijn numerieke resultaten vormden een norm voor toekomstige experimenten.


 

Gevolgen

  1. Wanneer de chromosomenparen in een gameet worden gescheiden, zijn ze willekeurig gescheiden. Een gameet kan elke verhouding hebben van 100% maternaal afgeleide tot 100% vaderlijk afgeleide chromosomen.
  2. Bij crossing-over worden tijdens de meiose secties uitgewisseld tussen chromosomenparen. Hierdoor neemt het aantal genetisch verschillende individuen in een populatie toe, wat belangrijk is voor de evolutie.
  3. Als gevolg van 1 & 2 heeft, behalve een eeneiige tweeling, geen enkele broer of zus dezelfde genetica.

 

Schematische voorbeelden

  • De verhoudingen in de onderstaande diagrammen zijn statistische voorspellingen. Bij een groot aantal kruisingen zullen de aantallen nakomelingen met deze kenmerken de gegeven verhoudingen benaderen.


 Figuur 1: Dominante en recessieve fenotypes.   (1) Ouderlijke generatie. (2) F1 generatie. (3) F2 generatie. Dominant (rood ) en recessief (wit) fenotype lijken op elkaar in de F1 generatie en tonen een 3:1 verhouding in de F2 generatie.  Zoom
Figuur 1: Dominante en recessieve fenotypes.   (1) Ouderlijke generatie. (2) F1 generatie. (3) F2 generatie. Dominant (rood ) en recessief (wit) fenotype lijken op elkaar in de F1 generatie en tonen een 3:1 verhouding in de F2 generatie.  

Figuur 3: De kleurallelen van Mirabilis jalapa zijn niet dominant of recessief.   (1) Ouderlijke generatie. (2) F1 generatie. (3) F2 generatie. Het "rode " en "witte" allel maken samen een "roze " fenotype, wat resulteert in een 1:2:1 verhouding rood :roze :wit in de F2 generatie.  Zoom
Figuur 3: De kleurallelen van Mirabilis jalapa zijn niet dominant of recessief.   (1) Ouderlijke generatie. (2) F1 generatie. (3) F2 generatie. Het "rode " en "witte" allel maken samen een "roze " fenotype, wat resulteert in een 1:2:1 verhouding rood :roze :wit in de F2 generatie.  

Vragen en antwoorden

V: Wie heeft de basisregels van de genetica ontdekt?


A: De basisregels van de genetica werden voor het eerst ontdekt door een monnik genaamd Gregor Mendel in de jaren 1850.

V: Wanneer werd het werk van Mendel gepubliceerd?


A: Het werk van Mendel werd gepubliceerd in 1866.

V: Welke planten gebruikte Mendel voor zijn experimenten?


A: Voor zijn experimenten bestudeerde Mendel hoe eigenschappen werden doorgegeven in erwtenplanten.

V: Hoe ontwierp Mendel zijn experimenten?


A: Mendel ontwierp zijn experimenten zeer zorgvuldig. Hij begon zijn kruisingen met planten die goed kweekten, en telde eigenschappen die of/of waren in de natuur (lang of kort). Hij kweekte grote aantallen planten en drukte zijn resultaten numeriek uit. Hij gebruikte testkruisingen om de aanwezigheid en het aandeel van recessieve kenmerken aan te tonen.

V: Hoe lang voor het werk van Mendel merkte men al op hoe eigenschappen van ouders op hun kinderen overgaan?


A: Mensen merkten al duizenden jaren voor het werk van Mendel op hoe eigenschappen van ouders op hun kinderen overgaan.

AlegsaOnline.com - 2020 / 2023 - License CC3