Philidor

Beginjaren

Zijn familienaam was ooit Duncan, totdat ze van Schotland naar Bretagne kwamen. Danican was toen hun familienaam. Daarna, na hun benoeming aan het hof van koning Lodewijk XIII in de 17e eeuw, namen ze de naam Philidor aan, als eerbetoon aan een Italiaanse hofmuzikant genaamd Filidori. De jonge Philidor werd van jongs af aan getraind in muziek, en leerde schaken van muzikanten in de pauzes tussen muzieknummers. Hij bleek in beide activiteiten even goed te zijn, hoewel de muziek aanvankelijk op de eerste plaats kwam.

Philidor nam schaaklessen bij de belangrijkste Franse meester van die tijd, du Kermeur, Sire de Légall (bekend als Légall). Na drie jaar stond hij op gelijke hoogte. In 1746 bevond hij zich in Rotterdam zonder geld, nadat een tournee was uitgelopen op de dood van een jonge klavecimbelspeelster. Hij begon te schaken voor geld, en kwam in 1747 naar Londen om een partij te spelen tegen de sterkste Engelse speler, die hij versloeg. Zo begon zijn nieuwe leven. Hij speelde schaak in Londen, en schreef lichte operapartituren voor de Comédie-Française in Parijs.

Zijn schaakleven

Philidor begon rond 1740 regelmatig te spelen in het Parijse Café de la Régence. Daar speelde hij met een vriend uit 'New England', de heer Benjamin Franklin.

Op zijn 21e ontmoette Philidor de Syriër Philip Stamma uit Aleppo, die vertaler en schaker van formaat was. Philidor won met 8½-1⅓. Op zijn 29e versloeg hij zijn leermeester Légall in een partij. Helaas zijn geen van deze partijen bewaard gebleven, wel een aantal partijen uit zijn latere carrière. In 1744, als tiener, kon hij twee schaakpartijen tegelijk blindelings spelen, en in Berlijn speelde hij drie partijen zonder zicht op het bord. Hij gaf deze tentoonstellingen vele malen. Dit werd als een wonder beschouwd, hoewel het al eerder was gedaan door een Italiaanse priester, Saccheri. ^p45

Het boek

In 1749 publiceerde hij een boek over schaken dat naam zou maken. De eerste editie, in het Frans, bevatte een intekenlijst van welvarende sponsors, zoals de graaf van Sandwich en de hertog van Cumberland. Een Engelse editie, Chess analysed, kwam uit in 1750. Hij herzag en breidde het boek twee keer uit, in 1777 en 1790.

In de loop der jaren werd het boek een gestaag succes. In 1871 had het ongeveer 70 edities gehad en was het vertaald in het Engels, Duits, Russisch en Italiaans. Uiteindelijk verschenen er meer dan honderd edities in tien talen. ^p17

Zijn schaakideeën

Zoals een commentator zei:

"Philidor's Analyse betekende een revolutie in het schaakdenken. Voor het eerst werden de beginselen van het schaakspel op een begrijpelijke manier vastgelegd... In het bijzonder legde hij de regels vast voor de juiste omgang met pionnen... [Er zijn] partijen ... om zijn principes te illustreren ... Hij geeft een aantal opmerkelijke [eindspel] analyses". Hartston ^p17

Philidors motto "Les pions sont de l'âme du jeu" (Pionnen zijn de ziel van het schaken) is een gezegde dat vandaag de dag nog steeds aan jonge spelers wordt geleerd. Het vat het idee samen dat het pionnen "skelet" het spel zijn langetermijnstructuur geeft, en beïnvloedt hoe een partij verloopt.

Het boek van Philidor was het eerste dat (1) gedetailleerde aantekeningen gaf over hoe het middenspel te spelen, (2) dat schaakstrategie als geheel presenteerde, en (3) dat de concepten van de blokkade, profylaxe, positioneel offer, en mobiliteit van de pionnenformatie presenteerde (hoewel zonder deze ideeën volledig te identificeren).

Philidor bestudeerde ook schaakeindspelen, en het boek geeft daar over het algemeen nauwkeurige informatie over. Een belangrijke schaakeindspelpositie waarover hij schreef wordt de Philidor-positie genoemd.

Hij gaf zijn naam aan een van de fundamentele schaakopeningen, de verdediging van Philidor.

Philidor werd nu opgenomen in de modieuze samenleving in Frankrijk en Engeland. Hij nam zijn maîtresse mee naar Pruisen en vervolgens naar Engeland. Later, in 1760, trouwde hij met een zangeres, en kreeg zeven kinderen.^p304 Philidor schaakte in het Café de la Régence in Parijs, en in het Salopian Coffee-house en in Parsloe's schaakclub in Londen.

Zijn muziek

De tijdgenoten van Philidor konden moeilijk geloven dat hij zo goed kon zijn in twee zulke verschillende kunsten, maar dat was hij wel. Zijn werk aan de komische opera (opéra bouffe) blonk uit. Hij schreef 25 van dergelijke werken, waarvan vier met medewerkers (waaronder Rousseau). "Zijn Tom Jones (1765) werd beschouwd als het mooiste werk in het theater... Zijn Ernelinda, prinses van Noorwegen (1766) beviel Lodewijk XV zo goed dat hij Philidor een pensioen van 25 louis d'or (Franse gouden munt) uit eigen zak gaf".^p304 De Engelsen negeerden zijn muziek echter, en na 1792 keerde hij nooit meer naar huis terug. De Franse Revolutie bracht zijn band met het koningshuis in gevaar.

Philidor stierf in 1795, en de Comédie-Française hield een benefietconcert voor zijn weduwe.