Puritanisme
De Puriteinen waren een groep Engelstalige protestanten in de 16e en 17e eeuw. De puriteinen vonden dat de Engelse reformatie niet ver genoeg was gegaan. Ze waren het ook niet eens met sommige dingen die de Church of England deed.
Koning Hendrik VIII scheidde zich in 1534 af van de rooms-katholieke kerk en richtte de protestantse kerk van Engeland op. Deze kerk bleef bestaan tot 1553. Koningin Mary gaf de kerk terug om rooms-katholiek te zijn tot 1558 toen Elizabeth I van Engeland koningin werd. Omdat ze een protestantse was, waren veel mensen blij, maar vonden dat de kerk niet genoeg was veranderd en nog steeds te veel op het katholicisme leek.
Een puritein was elke persoon die probeerde zuiverder te worden door middel van aanbidding en leer. De manier van leven en het geloof van de puriteinen werden puritanisme genoemd. De belangrijkste onderdelen van het puritanisme waren vroomheid (het gehoorzamen van religieuze regels), zich eenvoudig kleden en een bescheiden leven leiden.
De Puriteinen geloofden in dezelfde dingen als de Calvinisten en Schotse Presbyterianen. Al deze groepen waren toegewijd aan de Bijbel en aan het feit dat ze moreel zuiver waren.
Een van de belangrijkste overtuigingen van de puriteinen was dat ieder mens de Bijbel op zijn eigen manier moest begrijpen. (Dit geloof wordt door de meeste protestanten gedeeld.) Puriteinen probeerden op alle mogelijke manieren naar de Bijbelse leer te leven. Ze probeerden op zelfs de kleinste manieren moreel zuiver te zijn. Ze probeerden ook op alle mogelijke manieren geestelijk zuiver te zijn. Zij dachten dat de mens bestond voor de glorie van God. Zij geloofden dat de belangrijkste taak van de mens in het leven was om Gods wil te doen (wat God wilde). Door Gods wil te doen, zou de mens beloond worden met geluk in de toekomst.
Omdat ze het niet eens waren met de manier waarop de Kerk van Engeland de dingen deed, voerden de puriteinen hervormingen of veranderingen door in hun eigen kerken en samenlevingen. Sommige van de gereformeerde kerken in Europa hebben soortgelijke veranderingen doorgevoerd. De puriteinen maakten de prediking zeer belangrijk. Ze gebruikten zo min mogelijk rituelen en versieringen. Heel vaak werd er in de preken gesproken over de hel. Een beroemde preek is "Sinners in the hands of an angry god", door Jonathan Edwards, een belangrijke puriteinse prediker. De preek spreekt over God die boos is op mensen vanwege zondig gedrag en hen als straf in het vuur van de hel gooit.
Veel puriteinse groepen emigreerden naar New England om daar hun eigen maatschappij te beginnen en het puritanisme te beoefenen zoals zij dat wilden. Puriteinse geloofsovertuigingen en geschriften werden erg belangrijk in New England. Een belangrijk werk was de "The Pilgrim's Progress" van de puritein John Bunyan.
Galerij van beroemde 17de-eeuwse puriteinse theologen: Thomas Gouge, William Bridge, Thomas Manton, John Flavel, Richard Sibbes, Stephen Charnock, William Bates, John Owen, John Howe, Richard Baxter.
Separatisten
Degenen die de Kerk van Engeland in zijn geheel verlieten stonden bekend als Separatisten. Veel van de Plymouth Colony Pilgrims die de eerste succesvolle kolonie in New England stichtten, waren separatisten. Sommige van deze kerken werden later Congregationalisten genoemd.
