Bacteriofaag
Een bacteriofaag is een virus dat bacteriën besmet. De term wordt meestal ingekort tot faag.
Bacteriofagen behoren tot de meest voorkomende en diverse entiteiten in de biosfeer. Net als virussen die eukaryoten (planten, dieren en schimmels) infecteren zijn er veel verschillende faagstructuren en -functies.
Fagen worden meestal gemaakt van een buitenste proteïneschelp die genetisch materiaal bevat. Het genetisch materiaal kan enkelstrengs (ssRNA of ssDNA) of dubbelstrengs (dsRNA of dsDNA) zijn. Het kan tussen 5 en 500 kilobasenparen lang zijn met een cirkelvormige of lineaire opstelling. Bacteriofagen zijn meestal tussen 20 en 200 nanometer groot.
Fagenagen kunnen coderen voor slechts vier genen, en maar liefst honderden genen. Fagen injecteren hun genoom in de bacterie, en repliceren in de bacterie.
Fagen zijn overal waar bacteriën voorkomen, zoals in de bodem of in de darmen van dieren. Ze komen veel voor in zeewater: in microbiële matten aan het oppervlak zijn tot 9×108 virionen per milliliter gevonden en tot 70% van de zeebacteriën kan door fagen worden geïnfecteerd.
Ze worden al meer dan 90 jaar gebruikt als alternatief voor antibiotica in de voormalige Sovjet-Unie en Midden-Europa, maar ook in Frankrijk. Het was echter pas in 1939 dat de eerste faag onder een elektronenmicroscoop werd waargenomen door Helmut Ruska dat de ware aard ervan werd vastgesteld.
Ze zijn een mogelijke therapie tegen antibioticaresistente stammen van vele bacteriën. Aan de andere kant compliceren sommige fagen biofilms die betrokken zijn bij longontsteking en taaislijmziekte. Ze beschermen de bacterie tegen medicijnen en verlengen zo de infectie.
Fagen vastgehecht aan een bacterie
De structuur van een typische myovirus bacteriofaag
Vragen en antwoorden
V: Wat is een bacteriofaag?
A: Een bacteriofaag, meestal afgekort tot faag, is een virus dat bacteriën infecteert.
V: Hoe ziet de top van een faag eruit?
A: De top van een faag heeft een dobbelsteenachtige vorm met 20 zijden en 30 randen. Binnenin zit de genetische informatie, het DNA. Deze dobbelsteenvorm zit vaak op een staart met beenachtige vezels.
V: Hoe groot zijn bacteriofagen?
A: Bacteriofagen zijn gewoonlijk tussen 20 en 200 nanometer groot.
V: Hoeveel genen kan het genoom van fagen coderen?
A: Het genoom van fagen kan slechts vier genen coderen, maar ook honderden.
V: Hoe vermenigvuldigen fagen zich in bacteriën?
A: Wanneer zij zich aan de bacterie hechten, injecteren zij hun genoom erin, dat delen van de bacterie gebruikt om zich in de bacterie te vermenigvuldigen. Als er veel fagen in de bacterie zitten, zetten zij enzymen in de bacterie die de buitenste celwand ervan verzwakken, zodat zij er doorheen kunnen barsten om nieuwe bacteriën te infecteren.
V: Waar kunnen we fagen vinden?
A: Fagen komen overal voor waar bacteriën zijn, zoals in de bodem of in de darmen van dieren, en komen veel voor in zeewater, waar aan de oppervlakte tot 9x108 virionen per milliliter zijn aangetroffen en tot 70% van de mariene bacteriën door hen kan zijn geïnfecteerd.
V: Wanneer werd voor het eerst ontdekt waaruit deze virussen bestonden?
A: Pas in 1939, toen Helmut Ruska er een onder een elektronenmicroscoop observeerde, werd de ware aard ervan vastgesteld.
