Wehrmacht
Wehrmacht was de naam van de verenigde strijdkrachten van nazi-Duitsland van 1935 tot 1945. De Wehrmacht bestond uit de Heer (leger), de Kriegsmarine (marine) en de Luftwaffe (luchtmacht).
De Waffen-SS, een aanvankelijk kleine gewapende afdeling van Heinrich Himmler's Allgemeine SS die tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgroeide tot bijna een miljoen manschappen, maakte geen deel uit van de Wehrmacht, maar viel onder het opperbevel van de Wehrmacht.
Het rechtarmige Balkenkreuz, een gestileerde versie van het IJzeren Kruis, het embleem van de Wehrmacht.
Oorsprong en gebruik van de termen
Vóór de opkomst van de NSDAP werd de term Wehrmacht in algemene zin gebruikt om de strijdkrachten van om het even welk land aan te duiden, en werd hij gebruikt als de "binnenlandse verdediging" van de meer algemene Streitmacht. Met de term Britische Wehrmacht zouden bijvoorbeeld de Britse strijdkrachten worden aangeduid. Artikel 47 van de Weimar Grondwet van 1919 verklaarde "Der Reichspräsident hat den Oberbefehl über die gesamte Wehrmacht des Reiches" (wat betekent: "De Reichspräsident heeft het opperbevel over alle strijdkrachten van het Reich"). Om een onderscheid te maken, werd de term Reichswehr gewoonlijk gebruikt om de Duitse strijdkrachten aan te duiden.
In 1935 werd de Reichswehr omgedoopt tot Wehrmacht. Na de Tweede Wereldoorlog en onder de geallieerde bezetting van Duitsland werd de Wehrmacht afgeschaft.
Tegenwoordig verwijst de term Wehrmacht naar de strijdkrachten van Duitsland tijdens het nazi-tijdperk en de Tweede Wereldoorlog, zowel in het Duits als in het Engels. Opmerking: De Wehrmacht was niet alleen het leger (Wehrmacht Heer). Wehrmacht voertuigen gebruikt door Heer, Luftwaffe of Kriegsmarine hadden kentekenplaten met WH, WL of WM.
Geschiedenis
De Eerste Wereldoorlog eindigde met de wapenstilstand van 11 november 1918. De strijdkrachten werden in januari 1919 Friedensheer (vredesleger) genoemd. In maart 1919 nam de nationale assemblee een wet aan tot oprichting van een 420.000 man sterk voorleger als Vorläufige Reichswehr. De voorwaarden van het Verdrag van Versailles werden in mei bekendgemaakt en in juni werd Duitsland gedwongen het contract te ondertekenen. Onder andere werd het leger beperkt tot honderdduizend man met vijftienduizend man extra in de marine. Tanks en zware artillerie werden verboden en de luchtmacht werd opgeheven. Op 23 maart 1921 werd een nieuw naoorlogs leger (de Reichswehr) opgericht.
Duitsland vond onmiddellijk manieren om zich niet aan deze voorwaarden te houden. Na het verdrag van Rapallo begon een geheime samenwerking met de Sovjet-Unie. Duitsland hielp de Sovjet-Unie met de industrialisatie en Sovjet-officieren zouden in Duitsland worden opgeleid. Duitse tank- en luchtmachtspecialisten konden in de Sovjet-Unie oefenen. Duits chemisch wapenonderzoek en -fabricage zou er plaatsvinden, evenals andere projecten. Ongeveer driehonderd Duitse piloten kregen een opleiding in Lipetsk, enige tankopleiding vond plaats bij Kazan en er werd gifgas ontwikkeld in Saratov voor het Duitse leger.
Na de dood van president Paul von Hindenburg op 2 augustus 1934, nam Hitler het ambt van Reichspräsident op zich, en werd daarmee opperbevelhebber. Alle officieren en soldaten van de Duitse strijdkrachten moesten een persoonlijke eed van trouw zweren aan de Führer, zoals Adolf Hitler nu werd genoemd. In 1935 brak Duitsland openlijk met de militaire beperkingen van het Verdrag van Versailles, en de dienstplicht werd op 16 maart 1935 opnieuw ingevoerd.
De omvang van het permanente leger bleef ongeveer gelijk aan de 100.000 man die in het verdrag waren vastgesteld, maar een nieuwe groep dienstplichtigen van deze omvang zou elk jaar worden opgeleid. De wet op de dienstplicht formaliseerde de naam Wehrmacht. Het bestaan van de Wehrmacht werd op 15 oktober 1935 onder nazi-gezag officieel bekendgemaakt. Het insigne was een eenvoudiger versie van het IJzeren Kruis (het rechtarmige zogenaamde Balkenkreuz of stralenkruis). Dit was laat in de Eerste Wereldoorlog gebruikt als markering voor vliegtuigen en tanks.
Oorlogsjaren
Leger
De Wehrmacht ging de oorlog in met een minderheid van haar formaties gemotoriseerd; de infanterie bleef gedurende de hele oorlog voor ongeveer 90% te voet en de artillerie voornamelijk te paard getrokken. De gemotoriseerde formaties kregen veel aandacht in de wereldpers in de eerste jaren van de oorlog, en werden genoemd als de reden voor het succes van de Duitse invasies van Polen (september 1939), Noorwegen (april 1940), Denemarken, België, Frankrijk en Nederland (mei 1940), Joegoslavië (april 1941) en de vroege campagnes in de Sovjet-Unie (juni 1941).
Met de komst van de Verenigde Staten in december 1941, raakte de Wehrmacht verwikkeld in grondtroepen tegen twee grote industriële mogendheden. Op dit kritieke moment kreeg Hitler de persoonlijke controle over het hoge bevel van de Wehrmacht, en zijn persoonlijke tekortkomingen als militair bevelhebber droegen waarschijnlijk bij tot de grote nederlagen in de lente van 1943, bij Stalingrad en Tunis in Noord-Afrika.
Luchtmacht
De Duitse luchtmacht, onder leiding van Hermann Göring, droeg veel eenheden van grondtroepen bij aan de oorlog in Rusland en aan het Normandische front. In 1940 veroverden de Fallschirmjäger parachutisten het Belgische fort Eben-Emael en namen deel aan de luchtlandingsinvasie van Noorwegen, maar na zware verliezen in de Slag om Kreta werden grootschalige luchtlandingen stopgezet. Opererend als gewone infanterie, nam de 1e Fallschirmjäger Division deel aan de Slag om Monte Cassino.
Navy
De Duitse marine (Kriegsmarine) speelde een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog omdat de controle over de handelsroutes in de Atlantische Oceaan van cruciaal belang was voor Duitsland, Groot-Brittannië en later de Sovjet-Unie. In de Slag om de Atlantische Oceaan werd de aanvankelijk succesvolle Duitse U-boot vloot uiteindelijk verslagen door de technologische vooruitgang van de Geallieerden, zoals sonar, radar en het breken van de Enigma code. Grote oppervlakteschepen waren gering in aantal als gevolg van bouwbeperkingen door internationale verdragen vóór 1935. De "pocket battleships" Admiral Graf Spee en Admiral Scheer waren alleen in het eerste jaar van de oorlog belangrijk als handelsovervallers. Geen enkel vliegdekschip was operationeel, omdat de Duitse leiding haar belangstelling voor de in 1938 te water gelaten Graf Zeppelin had verloren. Na het verlies van Bismarck in 1941, met een geallieerd luchtoverwicht dat de overgebleven slagkruisers in Franse Atlantische havens bedreigde, kregen de schepen opdracht terug te keren naar Duitse havens.
Waffen-SS
Hoewel de Waffen-SS technisch gezien geen deel uitmaakte van de Wehrmacht, stonden zij tijdens de Tweede Wereldoorlog onder controle van het opperbevel van de Wehrmacht. Ze werden beschouwd als elitetroepen, en leden zware verliezen (meer dan het normale leger).
Oorlogsmisdaden
De Wehrmacht werd in de Tweede Wereldoorlog gebruikt als instrument van het staatsbeleid, zowel voor militaire als voor politieke doeleinden. Er bestaat grote onenigheid over de beweringen dat de Wehrmacht in belangrijke mate en niet incidenteel bij de Holocaust betrokken zou zijn geweest, vooral omdat de bij de Holocaust betrokken onderdelen van de SS niet de Waffen-SS waren en niet onder controle stonden van het OKW of veldcommandanten. De Wehrmacht gaf opdracht tot en nam deel aan moordpartijen op burgers voor represailles, executies van krijgsgevangenen, standrechtelijke executies van politieke Sovjet-officieren en executies van militaire en civiele gijzelaars als straf voor partizanenactiviteiten in bezet gebied.De vaak herhaalde bewering dat de Wehrmacht de Conventie van Genève zou hebben geschonden door haar behandeling van Russische krijgsgevangenen is echter niet juist. In clausule 2 van de Conventie van Genève staat dat de eisen inzake behandeling van toepassing zijn wanneer beide partijen de Conventies hebben ondertekend. De Duitsers waren ondertekenaars, de Russen weigerden te tekenen.
Poolse krijgsgevangenen doodgeschoten door Wehrmacht in 1939
Verwante pagina's
