Euskadi Ta Askatasuna | was een nationalistisch separatistisch militant leger

Beschrijving

De ETA was een van Europa's meest beruchte en langdurige terreurgroepen. Zij werd in 1959 opgericht uit de overblijfselen van EKIN, een andere radicale Baskische afscheidingsbeweging. Zowel EKIN als de ETA werden opgericht uit onvrede met het gematigde nationalisme van de belangrijkste Baskische partij, de Baskische Nationale Partij. De ETA pleegde honderden aanslagen in Spanje. Zij had banden met andere terroristische groeperingen binnen en buiten Baskenland. Deze omvatten het Ierse Republikeinse Leger (IRA) en de Colombiaanse FARC.

Aanvallen

De meeste terreuraanslagen van de ETA waren gericht tegen bedrijven en Spaanse overheidsfunctionarissen, met name leden van de veiligheidsdiensten en de rechterlijke macht, maar ook tegen burgers. De meest gebruikte tactieken waren bomaanslagen en moordaanslagen. De aanslagen vonden vooral plaats in Baskenland, Madrid en Catalonië. Net als de IRA waarschuwde de ETA soms voor de aanslagen.

De groep vermoordde admiraal Luis Carrero Blanco in december 1973. Blanco werd destijds door velen gezien als de meest waarschijnlijke opvolger van de Spaanse dictator Francisco Franco. Hij werd gedood toen een ondergrondse bom onder zijn auto ontplofte. Meer dan twintig jaar later vermoordde de ETA bijna Jose Maria Aznar, een oppositiepoliticus die later premier werd. In 1987 vermoordde de ETA 21 mensen in Barcelona met een autobom.

Statuswijziging

De status van het Baskenland veranderde aanzienlijk met het einde van het regime van Francisco Franco en de terugkeer van de democratie in 1979. Franco probeerde het Baskische nationalisme en separatisme te onderdrukken. De nieuwe democratische regering bood de Baskische provincies daarentegen aanzienlijke autonomie. In een in 1980 gesloten overeenkomst kreeg de Baskische regio een eigen parlement, net als de andere regio's in Spanje. Het mocht ook zijn eigen onafhankelijke belastingwetgeving hebben. Bovendien kreeg de taal Euskara een prominentere plaats in de openbare cultuur en het onderwijs. De nieuwe autonome regio heeft de radicale separatisten die deel uitmaken van de ETA echter niet afgeschrikt. De ETA heeft ongeveer 900 moorden en tientallen ontvoeringen gepleegd.

Verandering van activiteit

Het activiteitenniveau van de ETA is in de loop der jaren veranderd. De groep heeft verschillende pogingen tot een staakt-het-vuren ondernomen, waaronder een staakt-het-vuren van 14 maanden dat duurde tot december 1999. Sinds 2000 zijn er weliswaar een aantal ETA-aanslagen gepleegd, maar de groep heeft minder slachtoffers geëist. Er wordt aangenomen dat zij aan het inkrimpen is. Spaanse functionarissen menen dat het recente optreden heeft geleid tot een ernstige verzwakking van de groep en men vreest dat haar toekomst als terroristische organisatie beperkt is. Er zitten momenteel meer dan honderd vermoedelijke ETA-leden in Spaanse gevangenissen.

2000s

De afgelopen jaren heeft de ETA sporadisch aanslagen gepleegd, waaronder bomaanslagen in september 2004, december 2005 en begin 2006. Deze bomaanslagen werden echter meestal voorafgegaan door waarschuwingen en er vielen geen doden.

In maart 2006 heeft de ETA een permanent staakt-het-vuren afgekondigd en verklaard zich aan te sluiten bij het politieke proces. Dit besluit houdt mogelijk verband met de bomaanslagen op treinen in Madrid in 2004, waarbij bijna 200 mensen omkwamen. De aanslag kreeg aanvankelijk de schuld van de ETA, maar al snel bleek dat het werk was van militante islamisten die banden hadden met Al Qaida. Net als de IRA vonden de ETA-leiders misschien dat het massaterrorisme van sommige radicale islamistische groeperingen hun gewelddadige tactieken in diskrediet bracht, hoewel dit niet met zekerheid bekend is. De ETA had een geheimzinnige leiderschapsstructuur.

In juni 2007 verklaarde de ETA haar staakt-het-vuren van maart 2006 nietig. Hoewel velen de bomaanslag van de ETA op een parkeergarage in december 2006 als een aanwijzing zagen dat het bestand niet zou standhouden. Een woordvoerder van de ETA beschuldigde de Spaanse regering van inmenging in de Baskische lokale verkiezingen en van voortzetting van de vervolging en veroordeling van ETA-leden tijdens het staakt-het-vuren.

Er zij op gewezen dat de ETA het geweld niet officieel heeft afgezworen of stappen heeft ondernomen om haar wapens te ontmantelen (zoals de IRA in juli 2005 heeft gedaan) als onderdeel van haar staakt-het-vuren-verklaring. ETA-staakt-het-vuren is al eerder in geweld ontaard.

2010s

Op 20 oktober 2011 kondigde de ETA publiekelijk de definitieve beëindiging van haar gewapende activiteiten aan. De organisatie zwoer echter te blijven streven naar een onafhankelijke Baskische staat. Dit werd aangekondigd in 2 prominente nationalistische kranten, Gara en Berria.

In mei 2018 kondigde de ETA aan zich formeel te ontbinden. Deze stap betekende het einde van een halve eeuw geweld die aan meer dan 800 mensen het leven had gekost.