White Ship

Schipbreuk

Het Witte Schip was een nieuw schip onder kapitein van Thomas FitzStephen. Zijn vader Stephen FitzAirard was kapitein geweest van het schip Mora voor Willem de Veroveraar toen deze Engeland binnenviel in 1066. FitzStephen bood zijn schip aan Hendrik I van Engeland aan om het te gebruiken om van Barfleur in Normandië naar Engeland terug te keren. Hendrik had al andere plannen, maar stond toe dat veel leden van zijn koninklijk hof het Witte Schip namen. Daaronder bevond zich ook zijn enige zoon, WillemAdelin. Ook zijn buitenechtelijke zoon Richard van Lincoln, zijn buitenechtelijke dochter Matilda FitzRoy, gravin van Perche en vele andere edelen waren erbij. Volgens de kroniekschrijver Orderic Vitalis vroeg de bemanning Willem Adelin om wijn, die hij hun in overvloed verschafte. Tegen de tijd dat het schip klaar was om te vertrekken waren er ongeveer 300 mensen aan boord, hoewel sommigen al vertrokken waren voordat het schip vertrok vanwege het overvloedige drankgebruik.

De kapitein van het schip, Thomas FitzStephen, kreeg van de feestvierders opdracht het reeds uitgevaren schip van de koning in te halen en te passeren. Het Witte Schip was snel, van de beste constructie en was onlangs van nieuw materiaal voorzien. Daardoor waren de kapitein en de bemanning er zeker van dat ze Engeland als eerste konden bereiken. Maar toen het schip in het donker vertrok, stootte de bakboordzijde tegen een onder water liggende rots, Quillebœuf genaamd, en het schip zonk snel. William Adelin stapte in een klein bootje en had het kunnen overleven, maar hij keerde om om te proberen zijn halfzuster, Matilda (Gravin van Perche), te redden toen hij haar om hulp hoorde roepen. Zijn boot liep vol water toen anderen probeerden in te stappen om zichzelf te redden, en Willem verdronk samen met hen. Volgens Vitalis overleefden slechts twee van hen door zich de hele nacht aan de rots vast te klampen. De ene was een slager uit Rouen, de tweede was Geoffrey de l'Aigle. De kroniekschrijver beweerde verder dat toen Thomas FitzStephen na het zinken boven water kwam en hoorde dat William Adelin het niet had overleefd, hij zich liever liet verdrinken dan de koning onder ogen te komen.

Volgens één legende was het schip ten dode opgeschreven omdat priesters niet op de gebruikelijke wijze aan boord mochten gaan.

Afdaling naar anarchie

Een direct gevolg van de dood van Willem Adelin was de periode die bekend staat als de Anarchie. De ramp met het Witte Schip had Hendrik I slechts één wettig kind nagelaten, een tweede dochter genaamd Matilda. Hoewel Hendrik I zijn baronnen bij verschillende gelegenheden had gedwongen een eed af te leggen om Matilda als zijn erfgenaam te steunen, had er in Engeland nog nooit een vrouw als eigen rechter geregeerd. Matilda was ook niet populair omdat ze getrouwd was met Geoffrey V, graaf van Anjou. Hij was een traditionele vijand van Engelands Normandische edelen. Na de dood van Hendrik in 1135 waren de Engelse baronnen er niet zeker van of zij Matilda als koningin-regentes wilden.

Een van de mannelijke verwanten van Hendrik I, Stefanus van Blois, de neef van de koning bij zijn zuster Adela, eigende zich Matilda en zijn oudere broers Willem en Theobald toe om koning te worden. Stefanus had naar verluidt gepland om mee te reizen op het Witte Schip, maar was vlak voor het uitvaren vertrokken; Orderic Vitalis schrijft dit toe aan een plotselinge aanval van diarree.

Na de dood van Hendrik I begonnen Matilda en haar echtgenoot Geoffrey van Anjou, de stichter van de Plantagenet dynastie, een lange en verwoestende oorlog tegen Stefanus en zijn bondgenoten om de controle over de Engelse troon. De periode die de Anarchie wordt genoemd, duurde van 1135 tot 1153 en had verwoestende gevolgen, vooral in Zuid-Engeland.

Een historicus die rond die tijd leefde, William van Malmesbury, schreef:

"Hier kwamen ook om met William, Richard, een andere zoon van de koning, die een vrouw zonder rang hem had gebaard, voor zijn toetreding, een dappere jongeling, en dierbaar voor zijn vader door zijn gehoorzaamheid; Richard d'Avranches, tweede graaf van Chester, en zijn broer Otheur; Geoffrey Ridel; Walter van Everci; Geoffrey, aartsdiaken van Hereford; de gravin van Chester; de nicht van de koning, Lucia-Mahaut van Blois; en vele anderen ... Geen schip bracht ooit zoveel ellende naar Engeland."

Poëzie

• Dante Gabriel Rossetti, "Het witte schip: een ballade"; voor het eerst gepubliceerd in 1881 in zijn verzamelde Ballades en Sonnetten.
• Geoffrey Hill, "Het Witte Schip". In zijn eerste boek, For the Unfallen, 1959.
• Felicia Hemans, "Hij glimlachte nooit meer", ca. 1830