Xerochrysum bracteatum
Xerochrysum bracteatum is een bloeiende plant uit de madeliefjesfamilie Asteraceae en komt uit Australië. In het Engels wordt de plant meestal golden everlasting of strawflower genoemd. Hij groeit als een houtige of bladhoudende vaste of eenjarige struik. Afhankelijk van de soort kan hij tot een meter hoog worden.
De gulden winterbloem dient als voedsel voor verschillende soorten larven (rupsen) van vlinders, motten en waterspreeuwen. Volwassen vlinders, zweefvliegen, inheemse bijen, kleine kevers en sprinkhanen bezoeken de bloemhoofdjes.
De gulden winterbloem is gemakkelijk te kweken. Er zijn eenjarige variëteiten in een groot aantal kleurvormen verkrijgbaar.
"Strawburst Yellow", gekweekt in Californië, met gele schutbladeren en oranje centrale schijf
Verspreiding en habitat
De gouden eeuwigdurende komt voor in alle Australische staten en gebieden op het vasteland, alsook in Tasmanië. Hij is vrij algemeen en kan worden aangetroffen van Noord Queensland tot in West-Australië.
Hij komt voor in alle habitats, behalve die met veel schaduw. Hij groeit als eenjarige op plekken van rood zand in Centraal-Australië en reageert snel op regenval om zijn levenscyclus te voltooien. In het zuidwesten van West-Australië komt hij veel voor op granietrotsen en in de regio van Sydney op zwaardere en vruchtbaardere gronden, zoals gronden op basis van basalt, leisteen of kalksteen, over het algemeen in gebieden met een hoog grondwaterpeil. Er is gemeld dat hij groeit op verstoorde grond, langs wegen en op akkers in de regio New England in de Verenigde Staten.
Ecologie
De felgekleurde schutbladeren fungeren als bloemblaadjes om insecten aan te trekken, zoals zweefvliegen, inheemse bijen en kleine kevers die de bloempjes bestuiven. Sprinkhanen bezoeken ook de bloemhoofdjes. De rupsen van Tebenna micalis zijn op deze soort waargenomen, evenals die van het Australisch geverfd vrouwtje (Vanessa kershawi). De kleine vruchtjes worden door de wind verspreid en ontkiemen en groeien na brand of op verstoorde grond.
De watermijt (oomycet) Bremia lactucae heeft commerciële gewassen in Italië en Californië geïnfecteerd. In 2002 veroorzaakte een wijdverbreide infectie van verschillende variëteiten aan de Ligurische kust, in het bijzonder van "Florabella Pink" en in mindere mate van "Florabella Gold" en "Florabella White", blaarvorming op de bladeren en de ontwikkeling van laesies op de bladeren en witte vlekken aan de onderkant, vooral op plaatsen met een slechte ventilatie. In 2006 was er een uitbraak van valse meeldauw in een gewas van de Golden everlasting in San Mateo County, Californië, waarbij de bladeren grote chlorotische laesies vertoonden. Een Phytoplasma-infectie heeft tussen 1994 en 2001 schade toegebracht aan X. bracteatum-gewassen in Tsjechië, met als gevolg een slechte groei, verbronzing van de bladeren en misvorming van de bloemhoofdjes. Genetisch was de ziekteverwekker niet te onderscheiden van het agens van sterhyacinten. Het wortelknobbelaaltje (Meloidogyne incognita) tast de wortels aan en vormt gallen op de wortels, wat leidt tot de dood van de plant.
Veehouderij en fokkerij
De Golden everlasting was in 1791 in Engeland in de landbouw geïntroduceerd. De Duitse tuinbouwer Herren Ebritsch verkreeg materiaal en ontwikkelde het op zijn kwekerij in Arnstadt bij Erfurt in Duitsland. Hij kweekte en verkocht variëteiten in vele kleuren, van brons tot wit tot paars, die zich in de jaren 1850 over Europa verspreidden. De schutbladeren van deze vroege vormen hadden de neiging om rond het bloemhoofdje gekromd te blijven in plaats van plat te worden zoals bij de inheemse Australische vormen. Het waren ook eerder eenjarige dan meerjarige vormen. Vele kregen namen als "atrococcineum" (donker scharlakenrode bloemhoofdjes), "atrosanguineum" (donker bloedrode bloemhoofdjes), "aureum" (goudgele bloemhoofdjes), "bicolor" (gele bloemhoofdjes met rode punt), "compositum" (grote meerkleurige bloemhoofdjes), "macranthum" (grote witte bloemhoofdjes met roze rand), en "monstrosum" (bloemhoofdjes met veel schutbladeren), hoewel ze tegenwoordig meestal in gemengd zaad worden verkocht voor de teelt als eenjarige. Er wordt aangenomen dat enkele gekleurde vormen van Zuid-Afrikaanse Helichrysum in het veredelingsprogramma zijn geïntroduceerd, wat heeft geresulteerd in de enorme verscheidenheid aan kleuren. De Golden everlasting was een van de verschillende soorten die vanaf het begin van de 19e eeuw populair werden bij de Europese vorsten en adel, maar in Australië weinig werden opgemerkt tot de jaren 1860, toen ze meer op de voorgrond traden in Australische tuinen.
De meeste variëteiten die in het laatste deel van de 20e eeuw in Australië zijn ontstaan, zijn vaste planten. Dargan Hill Monarch' was de eerste van deze variëteiten, en er zijn er nog vele gevolgd. Ze zijn rijkbloeiend en verkrijgbaar in vele kleuren, waaronder wit, geel, oranje, brons, roze en rood. Hun commerciële levensduur is over het algemeen ongeveer drie jaar. Het in Queensland gevestigde bedrijf Aussie Winners heeft een reeks compacte planten, variërend van oranje tot wit, die bekend staan onder de naam Sundaze. Planten van deze serie hebben gewoonlijk grotere bladeren. Deze serie won in 2001 de Gran premio d'oro op de Euroflora-tentoonstelling in Genève, voor de beste nieuwe plantenserie in de voorgaande drie jaar. Florabella Gold', een lid van de Florabella-serie, won de prijs voor beste nieuwe potplant (vegetatief) in de competitie van de Society of American Florists in 1999. De Wallaby variëteit van de bloemenreeks bestaat uit hogere vormen met smalle bladeren en witte, gele of roze bloemen. Andere commerciële series zijn onder meer de Nullarbor-serie en de madeliefjes van de Queensland Federation, waaronder 'Wanetta Sunshine' en 'Golden Nuggets'.
De Golden everlasting is gemakkelijk te kweken zowel uit zaad als uit stek, hoewel bepaalde variëteiten alleen uit stek echt groeien. Vers zaad ontkiemt in 3 tot 20 dagen en heeft geen speciale verzorging nodig. De planten groeien het best in zure, goed beluchte grond met een pH-waarde van 5,5 tot 6,3 en een laag fosforgehalte. Ze zijn gevoelig voor ijzertekort, wat aan de plant te zien is als vergeling (chlorose) van de jongste bladeren, terwijl de bladnerven groen blijven.
De Golden everlasting kan worden gekweekt in grote potten of bloembakken. Het is ook een goede startplant in de tuin voordat andere planten meer ingeburgerd raken. De lager groeiende variëteiten zijn geschikt voor hanging baskets en borderbeplantingen. De bloemen trekken vlinders aan in de tuin. Gedroogde bloemen zijn lang houdbaar - tot enkele jaren - en worden gebruikt in bloemstukken en de snijbloemenindustrie. Voor commerciële snijbloemen worden robuustere, langer gesteelde vormen gebruikt. De voornaamste factor die de levensduur van droogbloemen beperkt, is het verwelken van de stelen, zodat bloemen soms in arrangementen worden gevlochten. Het onderdompelen van bloemen in glycerol of polyethyleenglycol verlengt ook de levensduur.
Een Europese kleurvorm
Een oranje-rood gebloemde variëteit
Vragen en antwoorden
V: Wat is Xerochrysum bracteatum?
A: Xerochrysum bracteatum is een bloeiende plant uit de madeliefjesfamilie Asteraceae die uit Australië komt.
V: Wat is een andere veelgebruikte naam voor Xerochrysum bracteatum?
A: Een andere veelgebruikte naam voor Xerochrysum bracteatum is golden everlasting of strawflower in het Engels.
V: Hoe groeit de Xerochrysum bracteatum?
A: Xerochrysum bracteatum kan groeien als een houtachtige of bladhoudende vaste of eenjarige struik en kan tot een meter hoog worden, afhankelijk van het type.
V: Welke dieren gebruiken de duizendknoop als voedselbron?
A: Verschillende soorten larven (rupsen) van vlinders, motten en pantoffels gebruiken de zeeaster als voedselbron.
V: Welke andere dieren bezoeken de bloemhoofdjes van de zeeaster?
A: Volwassen vlinders, zweefvliegen, inheemse bijen, kleine kevers en sprinkhanen bezoeken de bloemhoofdjes van de zeeaster.
V: Is de windroos moeilijk te kweken?
A: Nee, de gouden winterharde is gemakkelijk te kweken en er zijn eenjarige variëteiten verkrijgbaar in een heleboel kleurvormen.
V: Tot welke familie behoort de Xerochrysum bracteatum?
A: Xerochrysum bracteatum behoort tot de madeliefjesfamilie Asteraceae.
