Great Glen (Schotland)

Geografie en sociale geschiedenis

Het was belangrijk voor de controle over de Schotse Highland clans, vooral tijdens de Jacobitische opstanden in de 18e eeuw. Dit is te zien aan de steden Fort William (bevolking ~10.000) in het zuiden, Fort Augustus (bevolking meer dan 600) in het midden van de Glen, en Fort George (tot op heden een legerkazerne), net ten noorden van Inverness. Deze nederzettingen werden gebouwd door het Britse leger om de Highlands in de 17e/18e eeuw te controleren.

Fort William is nu een belangrijke stad. Ondanks het moeilijke terrein heeft Fort William een spoorwegverbinding met Glasgow in het zuiden en Mallaig aan de noordwestkust. Het is een toeristisch centrum. Het Caledonisch Kanaal verbindt het met Inverness.

Een groot deel van de Glen wordt in beslag genomen door een reeks lochs, met rivieren die ze met elkaar verbinden. Het Caledonisch Kanaal maakt ook gebruik van de lochs als deel van de route, maar de rivieren zijn niet bevaarbaar.

Van noordoost naar zuidwest zijn de natuurlijke waterpartijen langs de Great Glen:

• Rivier Ness
• Loch Dochfour
• Loch Ness
• Rivier Oich
• Loch Oich
• Loch Lochy
• Rivier Lochy
• Loch Linnhe

De waterscheiding of waterscheiding ligt tussen Loch Oich en Loch Lochy. Loch Linnhe ten zuiden van Fort William is een zeearm waarin zowel de rivier Lochy als het Caledonisch Kanaal uitmonden. Aan de noordkant mondt de rivier Ness uit in de Moray Firth.

Great Glen Fault

De Great Glen Fault is een lange strike-slip breuklijn die door zijn naamgenoot de Great Glen in Schotland loopt. De breuk is in werkelijkheid veel langer, en meer dan 400 miljoen jaar oud. Hij strekt zich in beide richtingen uit tot voorbij het Schotse vasteland.

Positie

De Great Glen Fault, die van noordoost naar zuidwest loopt, strekt zich verder zuidwestwaarts uit in een rechte lijn naar het noordwesten van Ierland, rechtstreeks door Lough Foyle, Donegal Bay en Clew Bay.

Naar het noordoosten loopt de breuk verder, voordat hij aan het zicht wordt onttrokken door de gevolgen van de Mesozoïsche rifting ten noorden van Shetland.

De breuk loopt door aan de Noord-Amerikaanse kant van de Noord-Atlantische Oceaan, maar maakt niet langer deel uit van een doorlopende breuk. De volledige breuklijn werd verbroken toen de Mid-Atlantische Rug zich 200 miljoen jaar geleden vormde.

De Noord-Amerikaanse kant van de breuk loopt over de lengte van het noordwesten van Newfoundland, Canada, en verder tot in de Golf van St. Lawrence. Hij is ten minste 480 km lang.

Geschiedenis

De Great Glen Fault heeft een lange geschiedenis van bewegingen. Hij ontstond aan het eind van de Caledonische orogenese (gebergtevorming). Hij werd veroorzaakt door de botsing van tektonischeplaten aan het eind van het Siluur. Het schuiven ging door tot in het vroege Devoon. De breuk ontstond ongeveer 430-390 miljoen jaar geleden.

De tweede grote verplaatsingsfase vond plaats tijdens het Carboon. De precieze timing is onzeker. Plooien in Devoongesteenten worden doorsneden door leden van de dijkenzwerm van het Boven-Carboon tot het Beneden-Permoon. De Great Glen Fault maakte zijn laatste beweging in het Boven-Krijt tot het vroege Tertiair. De verplaatsing (van de ene kant ten opzichte van de andere) bedraagt ongeveer 64 mijl (104 km).

Verwering langs de breukzone tijdens Kwartaire ijstijd vormde het beroemde Loch Ness.

De breuk is tegenwoordig grotendeels inactief, maar de afgelopen 150 jaar zijn er af en toe matige bevingen geregistreerd.

Kaart van de Great Glen Fault en andere laat-Caledonische verschuivingsbreuken in Schotland en Noordwest-Ierland


De drie grote fouten die door Schotland lopen