Orka
Orka's (Orcinus orca) zijn tandwalvissen van de familie van oceanische dolfijnen, waarvan zij de grootste zijn. Orka's hebben een meestal zwarte huid met witte vlekken. Zij komen voor in alle wereldzeeën, van de koude poolgebieden tot de tropische zeeën. Ze zijn gemakkelijk te herkennen door hun opvallende witte en zwarte kleur. Ze leven in groepen.
Lifestyle
Zoals alle tandwalvissen zijn het carnivoren. Orka's zijn toproofdieren en jagen in familiegroepen die "pods" worden genoemd. De leden van de groep werken samen om hun prooi te omsingelen. Orka's eten veel verschillende soorten prooien, zoals kleine haaien, zeehonden, zeeleeuwen, dolfijnen, walvissen, pinguïns, zeemeeuwen, inktvissen, octopussen, pijlstaartroggen, krabben en zeeschildpadden. In 1997 werd de eerste bekende aanval van orka's op grote witte haaien gedocumenteerd voor de kust van San Francisco. Er zijn verschillende soorten orka's, die elk hun eigen leef- en prooigedrag hebben. Ze vermengen zich niet en lijken ondersoorten of zelfs afzonderlijke soorten te zijn. Ook hun gedrag en jachttechnieken verschillen.
Orka's zijn de grootste levende leden van de dolfijnenfamilie. De mannetjes zijn meestal 6 tot 8 meter lang en wegen meer dan 6 ton. Vrouwtjes zijn kleiner, over het algemeen tussen 5 en 7 meter en wegen ongeveer 3 tot 4 ton. De grootste mannelijke orka die is geregistreerd, was 9,8 meter lang en woog meer dan 10 ton, terwijl het grootste vrouwtje 8,5 meter lang was en 7,5 ton woog. Door zijn grote omvang en kracht behoort de orka tot de snelste zeezoogdieren, die snelheden van meer dan 30 knopen (56 km/u) kunnen halen.
Intelligentie
Orka's hebben de op één na zwaarste hersenen van alle zeezoogdieren. Ze kunnen in gevangenschap worden getraind en worden vaak beschreven als intelligent, hoewel het definiëren en meten van "intelligentie" moeilijk is bij een soort waarvan het leven sterk verschilt van het onze.
Orka's imiteren anderen en lijken hun jongen opzettelijk vaardigheden aan te leren. Dit is het duidelijkst te zien wanneer orka's zich opzettelijk stranden om zeehonden te vangen. Bij Península Valdés trekken volwassen dieren soms zeehonden van de kustlijn en laten ze vervolgens weer los in de buurt van jonge walvissen, zodat de jongere walvissen de moeilijke vangsttechniek kunnen oefenen op de inmiddels verzwakte prooi. Voor de Crozet-eilanden duwen moeders hun kalveren op het strand, wachtend om het jong terug te trekken als dat nodig is. Sommige orka's hebben ontdekt dat het ondersteboven gooien van haaien hen kan verlammen.
Mensen die nauw hebben samengewerkt met orka's vertellen talloze anekdotes over hun nieuwsgierigheid, speelsheid en probleemoplossend vermogen. Zo hebben orka's uit Alaska niet alleen geleerd hoe ze vis van beuglijnen kunnen stelen, maar hebben ze ook allerlei technieken overwonnen om ze tegen te houden, zoals het gebruik van lijnen zonder aas als lokaas. Vissers plaatsten hun boten eens enkele mijlen uit elkaar en haalden om de beurt kleine hoeveelheden van hun vangst binnen, in de hoop dat de walvissen niet genoeg tijd zouden hebben om zich tussen de boten te begeven om de vis te stelen terwijl die werd binnengehaald. Een onderzoeker beschreef wat er vervolgens gebeurde:
"Het werkte een tijdje heel goed. Toen splitsten de walvissen zich in twee groepen. Het duurde niet eens een uur voordat ze het doorhadden. Ze waren zo opgewonden toen ze doorhadden wat er aan de hand was, dat we spelletjes speelden. Ze brassten bij de boten".
In andere anekdotes beschrijven onderzoekers incidenten waarbij wilde orka's mensen speels plagen door herhaaldelijk voorwerpen te verplaatsen die de mensen proberen te bereiken, of plotseling een stuk ijs beginnen rond te gooien nadat een mens een sneeuwbal heeft gegooid.
Het gebruik van dialecten door de orka en het doorgeven van ander aangeleerd gedrag van generatie op generatie is beschreven als een vorm van cultuur.
"De complexe en stabiele zang- en gedragsculturen van sympatrische groepen orka's (Orcinus orca) lijken geen parallel te hebben buiten de mens en vertegenwoordigen een onafhankelijke evolutie van culturele vermogens".
Een orka speelt met een bal ijs, kort nadat een onderzoeker een sneeuwbal naar de walvis had gegooid.
De rugvin
De rugvin van de orka kan wel een meter boven zijn lichaam uitsteken. Dat is groter dan de meeste volwassen mannen. En omdat een orka dicht bij het oppervlak zwemt, kan men de rugvin vaak door het wateroppervlak zien glijden. Hierdoor verwarren sommige mensen orka's met haaien. In gevangenschap bezwijken rugvinnen vaak om allerlei redenen, maar in het wild komt rugvinverzakking bij minder dan één procent van de wilde orka's voor.
Temperament
Vrouwelijke orka's worden vaak getemd en kunnen worden getraind om kunstjes te doen voor het publiek in watershows, zoals in Sea World. Soms hebben orka's zelfs de hoofdrol gespeeld in films, zoals de film Free Willy. Orka's kunnen gevaarlijk zijn, en staan erom bekend dat ze in zeldzame gevallen hun verzorgers doden. Sommige marine parken eisen nu dat trainers buiten het bassin blijven als ze met orka's werken. In tegenstelling tot wilde orka's hebben orka's in gevangenschap sinds de jaren zeventig bijna twee dozijn aanvallen op mensen uitgevoerd, waarvan sommige met dodelijke afloop.
