Verstijving

Sharks

Sommige haaien kunnen in een tonische toestand worden gebracht. De haai blijft gemiddeld vijftien minuten in deze verlammingstoestand voordat hij zich herstelt. Wetenschappers hebben dit fenomeen benut om het gedrag van haaien te bestuderen. De effecten van chemische afweermiddelen tegen haaien zijn bestudeerd om de doeltreffendheid ervan te testen en om de dosering, de concentraties en de tijd tot ontwaken te bepalen.

Sommige haaien gaan in tonische onbeweeglijkheid wanneer zij ondersteboven worden gehouden. Bij tijgerhaaien die 3 tot 4 meter lang zijn, kan tonische immobiliteit worden bereikt door de handen lichtjes op de zijkanten van de snuit van het dier te plaatsen, ongeveer in de buurt van de ogen. Wetenschappers menen dat tonische onbeweeglijkheid bij haaien verband kan houden met de paring, omdat vrouwelijke haaien meer lijken te reageren dan mannelijke. Tijdens tonische immobiliteit worden de rugvin(nen) recht, en zowel de ademhaling als de spiersamentrekkingen worden regelmatiger en meer ontspannen.

Grote witte haaien reageren niet zo goed als andere soorten wanneer geprobeerd wordt tonische immobiliteit op te wekken. In een interessant ooggetuigengeval voor de kust van Californië werd gezien hoe een vrouwelijke orka de haai ondersteboven hield om hem tonische immobiliteit op te wekken. Zij hield de haai gedurende vijftien minuten stil, waardoor deze stikte tot de dood. Dit was het eerste geregistreerde ooggetuigengeval van predatie van een grote witte haai in het wild door een andere soort dan de mens. Een ander geval van orka's die met opzet vissen tonisch immobiel maken, is waargenomen bij pijlstaartroggen in Nieuw-Zeeland. In dit geval draaien de orka's zich om alvorens aan te vallen, vangen de roggen in hun bek, richten zich dan snel op en draaien op hun beurt de rog om, waardoor deze tonisch immobiel wordt, hulpeloos wordt en een gemakkelijke maaltijd wordt.

Kippenhypnose

Een kip kan worden "gehypnotiseerd", of in trance worden gebracht, door haar kop tegen de grond te houden en met een stok of een vinger een lijn langs de grond te trekken, beginnend bij de snavel en recht naar buiten voor de kip. Als de kip op deze manier gehypnotiseerd is, blijft ze tussen de 15 seconden en 30 minuten onbeweeglijk naar de lijn staren. Eén theorie is dat de trance wordt veroorzaakt door angst, wat waarschijnlijk een verdedigingsmechanisme is dat bedoeld is om de dood te veinzen, zij het nogal slecht.

De eerste bekende schriftelijke verwijzing naar deze methode kwam in 1646, in Mirabile Experimentum de Imaginatione Gallinae van Athanasius Kircher in Rome.

Methoden

Een andere hypnosetechniek bestaat erin de kip met de rug naar boven op de grond te houden, en dan met een vinger naar beneden te gaan, van de lellen van de kip tot net boven haar blaasgat. De poten van de kip komen zo bloot te liggen, wat het toedienen van medicijnen tegen voetmijt en dergelijke vergemakkelijkt. Door in de handen te klappen of de kip een zachte duw te geven, wordt ze wakker.

Je kunt een kip ook hypnotiseren door na te bootsen hoe ze slaapt - met haar kop onder haar vleugel. Bij deze methode houdt u de kip stevig vast, legt u zijn kop onder zijn vleugel, schommelt u hem zachtjes heen en weer en zet u hem heel voorzichtig op de grond. De kip moet ongeveer 30 seconden in dezelfde positie blijven. Volgens H.B. Gibson, in zijn boek Hypnosis: its nature and therapeutic uses, is de recordperiode voor een kip die in hypnose blijft 3 uur en 47 minuten.

Forel kietelen

Forelkietelen is de kunst om met de vingers over de onderbuik van een forel te wrijven. Als het goed wordt gedaan, raakt de forel na ongeveer een minuut in een trance-achtige toestand, en kan dan gemakkelijk op het dichtstbijzijnde stukje droog land worden gegooid.

Tonische immobiliteit als een wetenschappelijk instrument

De grondgedachte achter de tonische immobiliteitstest is dat de experimentator een roofdier simuleert en zo een anti-roofdierreactie uitlokt - "dood veinzen". Het uitgangspunt is dat het prooidier "doet alsof" het dood is om te kunnen ontsnappen wanneer/als het roofdier zijn concentratie verslapt. Vogels die de dood veinzen maken vaak gebruik van de ontsnappingsmogelijkheden; tonische onbeweeglijkheid bij kwartels vermindert de kans dat de vogels worden gepredeerd door katten.

Om tonische immobiliteit teweeg te brengen wordt het dier voorzichtig op zijn zij of rug gefixeerd gedurende een bepaalde tijd, bv. 15 seconden. Dit gebeurt op een stevige, vlakke ondergrond of soms in een speciaal daarvoor ontworpen V- of U-vormig fixatiewiegje. Bij knaagdieren wordt de reactie soms opgewekt door extra knijpen in of een klem vast te maken aan de huid in de nek. Wetenschappers registreren gedragingen, zoals het aantal inducties (dwangperiodes van 15 seconden) dat het dier nodig heeft om stil te blijven liggen, de wachttijd tot de eerste grote bewegingen (vaak fietsbewegingen van de poten), de wachttijd tot de eerste hoofd- of oogbewegingen en de duur van de onbeweeglijkheid, die soms de "rechtop-tijd" wordt genoemd.

Tonische immobiliteit is gebruikt om aan te tonen dat kippen in kooien angstiger zijn dan die in hokken. Kippen op de bovenste etage van gelaagde batterijkooien zijn banger dan die op de onderste etages. Hennen die met de hand worden vervoerd zijn banger dan hennen die op een mechanische transportband worden vervoerd. Kippen die langer worden vervoerd, zijn banger dan kippen die korter worden vervoerd.

Tonische immobiliteit als wetenschappelijk hulpmiddel is ook gebruikt bij muizen, gerbils, cavia's, ratten, konijnen. varkens en apen.