Vredefort krater
De Vredefortkrater is de grootste geverifieerde inslagkrater op aarde. Dat betekent dat we zeker weten dat hij is veroorzaakt door een asteroïde of meteorietinslag. De krater ligt in de provincie Vrijstaat in Zuid-Afrika.
In 2005 werd de Koepel van Vredefort toegevoegd aan de lijst van het UNESCO-werelderfgoed als natuurlijke site van geologisch belang.
Vorming en structuur
De asteroïde die Vredefort trof was een van de grootste die ooit de aarde heeft getroffen sinds het Hadeïsche tijdperk, zo'n vier miljard jaar geleden. Hij zou een diameter van ongeveer 5-10 km hebben gehad.
De krater heeft een diameter van ongeveer 250-300 km (160-190 mi), groter dan het Sudbury Basin van 200 km (120 mi) en de Chicxulub-krater van 170 km (110 mi). Daarmee is Vredefort de grootste bekende inslagstructuur op aarde. Als de Wilkes Land-krater op Antarctica een inslagkrater is, dan is hij met een diameter van 500 km de grootste die bekend is.
De leeftijd van de Vredefort-krater wordt geschat op 2,023 miljard jaar (± 4 miljoen jaar), wat hem in het paleoproterozoïcum plaatst. Het is de op één na oudste bekende krater op aarde, iets minder dan 300 miljoen jaar jonger dan de Suavjärvi krater in Rusland. Ter vergelijking: hij is ongeveer 10% ouder dan de Sudbury Basin-inslag (1,849 miljard jaar).
Aanvankelijk werd gedacht dat de krater was ontstaan door een vulkanische explosie, maar midden jaren negentig bleek dat het om een enorme bolide-inslag ging. In de bedding van de nabijgelegen Vaal Rivier werden opvallende scherven ontdekt.
De krater van Vredefort is een van de weinige kraters met meerdere ringen op aarde, hoewel ze elders in het zonnestelsel vaker voorkomen. Het bekendste voorbeeld is wellicht de Valhalla-krater op Jupiters maan Callisto, hoewel de maan van de Aarde er ook een aantal heeft. Geologische processen, zoals erosie en plaattektoniek, hebben de meeste multi-ringkraters op aarde vernietigd.
Het nabijgelegen Bushveld Igneous Complex (BIC) en Witwatersrand Basin zijn in diezelfde periode ontstaan, wat leidt tot speculaties dat de bolide groot en snel genoeg was om plaatselijk vulkanisme te veroorzaken. In de BIC bevinden zich de meeste bekende reserves van platinagroep-metalen (PGM's), terwijl het Witwatersrandbekken de meeste bekende goudreserves bevat.
De Vredefort-koepel in het midden van de krater herbergt drie steden: Parys, Vredefort en Koppies.
