Biogeografie
Biogeografie is de studie van de verspreiding van soorten. Het stelt vast waar organismen leven, en waarom ze al dan niet in een bepaald geografisch gebied voorkomen.
Biogeografie leert hoe dieren en planten zijn aangepast aan de plaatsen waar ze leven, en hoe gelijksoortige plaatsen vaak heel verschillende dieren en planten hebben.
Tussen ongeveer 1800 en 1855 maakten natuurhistorici lijsten van soorten in verschillende streken van de wereld. Deze lijsten werden als tabellen in hun boeken gepubliceerd. Charles Darwin en Alfred Russel Wallace publiceerden het idee van evolutie door natuurlijke selectie. Zij reisden naar tropische landen en schreven over het leven in die landen. Volgens hen was evolutie de sleutel tot het begrijpen van geografische verspreiding.
Nieuwe soorten ontstaan meestal door soortvorming - een eerdere soort splitst zich in tweeën. Deze soorten kunnen naar nieuwe plaatsen reizen, maar ze kunnen worden tegengehouden door bergen en zeeën en door het klimaat. Dit betekent dat twee plaatsen met een vergelijkbaar klimaat vaak verschillende soorten dieren en planten hebben. Buideldieren bijvoorbeeld, die in Australië leven, verschillen sterk van de fauna in Zuid-Amerika. De soorten op eilanden (Hawaï, Galapagos) kunnen heel anders zijn dan de soorten op het vasteland.
Een kaart met de zoögeografische regio's.
Geschiedenis
De wetenschappelijke theorie van de biogeografie komt voort uit het werk van Alexander von Humboldt (1769-1859), Hewett Cottrell Watson (1804-1881), Alphonse de Candolle (1806-1893), Alfred Russel Wallace (1823-1913), Philip Lutley Sclater (1829-1913), en andere biologen en ontdekkingsreizigers.
Wallace bestudeerde in het midden van de 19e eeuw de verspreiding van flora en fauna in het Amazonebekken en de Maleisische Archipel. Wallace en Sclater zagen biogeografie als een bron van steun voor de evolutietheorie. Belangrijke bevindingen, zoals het grote verschil in fauna aan weerszijden van de Wallace-lijn, kunnen alleen in dit licht worden begrepen. Anders zou het gebied van de biogeografie louter beschrijvend zijn.
Zowel Darwin als Wallace besteedden veel aandacht aan oceanische eilanden als voorbeelden van evolutie, met name speciatie. Darwin bezocht de Galapagoseilanden en bestudeerde de fauna ervan. Wallace bracht jaren door op de eilanden van Zuidoost-Azië. Deze belangstelling werd in 1967 nieuw leven ingeblazen door The theory of island biogeography van Robert MacArthur en E.O. Wilson. Zij toonden aan dat de variatie in soorten in één gebied kon worden voorspeld als men het habitatgebied, de immigratiesnelheid en de uitstervingsgraad kende.
Men realiseerde zich dat habitatfragmenten als eilanden zijn. Zij kunnen met dezelfde methoden worden onderzocht. Dit bracht de ontwikkeling van de natuurbeschermingsbiologie op gang.
Genoomanalyse stelt wetenschappers in staat theorieën te toetsen over de oorsprong en verspreiding van populaties, zoals eiland-soorten. Het stelt biologen in staat theorieën te testen over waar de soorten vandaan komen.
Edward O. Wilson, bioloog en natuurbeschermer
Boeken
- Cox C.B. en Moore P.D. 2010. Biogeografie: een ecologische en evolutionaire benadering. 8e ed, Wiley. ISBN 0-470-63794-3 (standaardtekst).
Gerelateerde pagina's
- Kosmopolitische distributie
- Soortenvorming#Geografische isolatie
- Groot Amerikaans knooppunt
- Ecologie
- Ecozone
Vragen en antwoorden
V: Wat is biogeografie?
A: Biogeografie is de studie van de verspreiding van soorten, inclusief waar organismen leven en waarom ze in bepaalde geografische gebieden voorkomen.
V: Hoe documenteerden natuurhistorici de verspreiding van soorten vóór Charles Darwin en Alfred Russel Wallace?
A: Natuurhistorici maakten lijsten van soorten in verschillende regio's van de wereld en publiceerden die als tabellen in hun boeken.
V: Waarover schreven Charles Darwin en Alfred Russel Wallace?
A: Charles Darwin en Alfred Russel Wallace schreven over het leven in tropische landen en stelden dat evolutie de sleutel was om de geografische verspreiding te begrijpen.
V: Hoe ontstaan nieuwe soorten?
A: Nieuwe soorten ontstaan meestal door speciatie, dat is wanneer een eerdere soort zich in tweeën splitst.
V: Wat kan verhinderen dat een soort naar een nieuwe plaats reist?
A: Bergen, zeeën en klimaat kunnen allemaal verhinderen dat een soort naar een nieuwe plaats reist.
V: Wat betekent dit voor soortgelijke plaatsen met verschillende dieren of planten?
A: Dit betekent dat twee plaatsen met een vergelijkbaar klimaat vaak verschillende soorten dieren en planten hebben. Bijvoorbeeld buideldieren, die in Australië leven, verschillen sterk van de fauna in Zuid-Amerika.
V: Waarom hebben eilanden heel andere soorten dan het vasteland? A: De soorten op eilanden (Hawaï, Galapagos) kunnen heel anders zijn dan die op het vasteland, omdat hun isolatie van andere landmassa's migratie van bepaalde dieren- of plantenpopulaties verhindert.
