Historiografie

Historiografie gaat over het schrijven van geschiedenis en het gebruik van historische methoden. Er wordt dus gekeken naar auteurs, bronnen, interpretatie, stijl, vooringenomenheid en publiek. Het wordt soms "de geschiedenis van de geschiedenis" genoemd. Het woord historiografie kan ook verwijzen naar een geheel van historisch werk.

De geschiedenis van de geschreven geschiedenis

Duizenden jaren lang hebben mensen verhalen verteld over het verleden, en de daden van koningen en profeten en andere beroemde personen op schrift gesteld. Na 500 voor Christus begonnen ze meer georganiseerde geschiedenissen te schrijven.

Helleense wereld

Geschreven geschiedenis verscheen voor het eerst bij de oude Grieken, wier historici in hoge mate bijdroegen tot de ontwikkeling van de historische methodologie. De allereerste historische werken waren De Historiën van Herodotus van Halicarnassus (484 BC-ca.425 BC), die later bekend werd als de 'vader van de geschiedenis' (Cicero). Thucydides was de eerste die onderscheid maakte tussen oorzaak en directe oorsprong van een gebeurtenis, en zijn opvolger Xenophon (ca. 431-355 v.C.) introduceerde autobiografische elementen en karakterstudies in zijn Anabasis.

Romeinse wereld

De Romeinen namen de Griekse traditie over en werden het eerste volk dat geschiedenis schreef in een niet-Griekse taal. De beroemdste schrijvers zijn Julius Caesar's (100 BC-44 BC) Bellum Gallicum. Livy (59 BC-AD 17) die de opkomst van Rome van stadstaat tot wereldheerschappij beschrijft. Plutarch (c. 46 - 127) en Suetonius (c. 69-na 130) introduceerden de biografie als tak van de geschiedenis. Tacitus (c. 56-c. 117) bekritiseert de Romeinse immoraliteit door de Duitse deugden aan te prijzen.

Middeleeuws Europa

Geschiedenis schrijven was populair onder christelijke monniken en geestelijken in de Middeleeuwen. Zij schreven over de geschiedenis van Jezus Christus, de Kerk en van hun beschermheren, de dynastieke geschiedenis van de plaatselijke heersers. In de Vroege Middeleeuwen werden historische geschriften vaak geschreven in de vorm van annalen of kronieken waarin gebeurtenissen van jaar tot jaar werden opgetekend, maar deze stijl belemmerde de analyse van gebeurtenissen en oorzaken. Een voorbeeld van dit soort geschriften zijn de Angelsaksische kronieken, die het werk waren van verschillende schrijvers en begonnen tijdens de regering van Alfred de Grote in de late 9e eeuw en waarvan een exemplaar in 1154 nog steeds werd bijgewerkt.

Geschiedenis werd geschreven over staten of naties tijdens de Renaissance. De studie van de geschiedenis veranderde tijdens de Verlichting en de Romantiek. Voltaire beschreef de geschiedenis van bepaalde tijden die volgens hem belangrijk waren, in plaats van gebeurtenissen in een chronologische volgorde te beschrijven. Geschiedenis werd een zelfstandige discipline. Het werd niet meer philosophia historiae genoemd, maar slechts geschiedenis (historia).

Modern tijdperk

De moderne geschiedschrijving begon met Leopold Ranke in de 19e eeuw, die zeer kritisch was over de in de geschiedenis gebruikte bronnen. De Franse Annales School veranderde de geschiedenis radicaal in de 20e eeuw. Fernand Braudel wilde de geschiedenis wetenschappelijker maken door meer wiskundige bewijzen in de geschiedenis te eisen, om de geschiedenisdiscipline minder subjectief te maken. Bovendien voegde hij een sociaal-economisch en geografisch kader toe om historische vragen te beantwoorden. Andere Franse historici, zoals Philippe Ariès en Michel Foucault beschreven geschiedenis van onderwerpen uit het dagelijks leven, zoals dood en seksualiteit. Zij wilden dat geschiedenis over alle onderwerpen werd geschreven en dat alle vragen werden gesteld.

Historische tijdschriften

Het idee van het historisch tijdschrift, een forum waar academische historici ideeën konden uitwisselen, ontstond in de negentiende eeuw. De vroege tijdschriften waren vergelijkbaar met de academische tijdschriften die in de natuurwetenschappen werden gebruikt, en werden gezien als een middel om de geschiedenis te professionaliseren. Tijdschriften hielpen historici ook bij het opzetten van verschillende historiografische benaderingen, waarvan Annales. Économies. Sociétés. Civilisations. een publicatie die een belangrijke rol speelde bij de oprichting van de Annales-school.

1840 Historisk tidsskrift (Denemarken)
1859 Historische Zeitschrift (Duitsland)
1866 Archivum historicum, later Historiallinen arkisto (Finland, gepubliceerd in het Fins)
1871 Historisk tidsskrift (Noorwegen)
1876 Revue Historique (Frankrijk)
1881 Historisk tidskrift (Zweden)
1886 English Historical Review (UK)
1895 American Historical Review (USA)
1914 Mississippi Valley Historical Review (hernoemd tot 1964 Journal of American History) (USA)
1916 The Journal of Negro History
1916 Historisk tidskrift för Finland (Finland, gepubliceerd in het Zweeds)
1918 Hispanic American historisch overzicht
1928 Scandia (Zweden)
1929 Annales. Économies. Sociétés. Beschavingen
1952 Past & present: a journal of historical studies (Groot-Brittannië)
1953 Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte (Duitsland)
1956 Tijdschrift van het Historisch Genootschap van Nigeria (Nigeria)
1960 Journal of African History (Cambridge)
1960 Technologie en cultuur: het internationale kwartaalblad van de Society for the History of Technology (USA).
1975 Geschichte und Gesellschaft. Zeitschrift für historische Sozialwissenschaft (Duitsland)
1976 Journal of Family History
1982 Storia della Storiografia - Geschiedenis van de geschiedschrijving - Histoire de l'Historiographie - Geschichte der Geschichtsschreibung [1]
1982 Subalterne Studies (Oxford University Press)
1986 Zeitschrift für Sozialgeschichte des 20.und 21. Jahrhunderts, nieuwe titel sinds 2003: Sozial.Geschichte. Zeitschrift für historische Analyse des 20. und 21. Jahrhunderts (Duitsland)
1990 Geslacht en geschiedenis
1990 L'Homme. Zeitschrift für feministische Geschichtswissenschaft (Oostenrijk)
1990 Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften (ÖZG)
1992 Women's History Review
1993 Historische Antropologie

Reproductie van een deel van een tiende-eeuws exemplaar van Thucydides' Geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog

Een pagina uit Bede's Ecclesiastical History of the English People

Benaderingen van de geschiedenis

De vraag hoe een historicus historische gebeurtenissen benadert, is een van de belangrijkste vragen binnen de geschiedschrijving. Door historici wordt algemeen erkend dat individuele historische feiten op zichzelf niet bijzonder betekenisvol zijn. Dergelijke feiten worden pas nuttig wanneer ze worden gecombineerd met ander historisch bewijsmateriaal, en het proces om dit bewijsmateriaal te verzamelen wordt gezien als een specifieke historiografische benadering.

Enkele van de meer gebruikelijke historigrafische benaderingen zijn:

Determinisme

Determinisme betekent dat historici de geschiedenis zien als meer veroorzaakt door bepaalde factoren dan door andere factoren. De twee meest voorkomende soorten determinisme zijn geografisch determinisme en economisch determinisme. Geografisch determinisme betekent dat historici denken dat de geschiedenis vooral wordt veroorzaakt door de geografie. Frederick Jackson Turner was een voorstander van geografisch determinisme. Economisch determinisme betekent dat historici denken dat de geschiedenis vooral wordt veroorzaakt door de economie. Charles Beard was een voorstander van economisch determinisme. Andere historici denken dat de geschiedenis vooral wordt veroorzaakt door de politiek of door een strijd voor natuurlijke rechten, maar deze worden meestal niet als determinisme bestempeld.

Gerelateerde pagina's

Lijst van historici