Vorstendom Capua | staat in het zuiden van het Italiaanse schiereiland

Oorsprong

Het oude Capua was een oude Etruskische stad. Het was een van de belangrijkste steden in Zuid-Italië tijdens het Romeinse Rijk. Toen de Longobarden in de tweede helft van de 6e eeuw Italië binnenvielen, werd Capua geplunderd. Later werd het een deel van het hertogdom Benevento, en geregeerd door een Lombardische ambtenaar met de titel van gastald. Van dit deel van de geschiedenis is weinig bekend.

Capua werd voor het eerst een eigen staat onder Landulf I. In 839 werd de hertog van Benevento, Sicard, vermoord door Radelchis, die de troon voor zich opeiste. Dit veroorzaakte een burgeroorlog die het land verdeelde. Sicards broer Siconulf verklaarde Salerno onafhankelijk en zichzelf tot prins van Salerno. Landulf en zijn zonen waren ook bondgenoten van Sicard, dus verklaarde de gastheer ook Capua onafhankelijk. In 841 werd Capua geplunderd en volledig verwoest door huurlingen ingehuurd door Radelchis. Begin 849 vroeg Landulfs oudste zoon Lando I aan de Heilige Roomse Keizer om het geschil te beslechten en de oorlog te beëindigen. De keizer verdeelde Benevento en Salerno in twee afzonderlijke vorstendommen. Capua werd een graafschap van het vorstendom Salerno. Omdat het oude Capua was verwoest, liet Lando I in 856 een nieuwe stad bouwen rond een nabijgelegen fort. Deze nieuwe stad was het Capua dat nu nog bestaat.

Lando onderwierp zich niet lang aan Siconulf of Salerno. Capua werd in 859 binnengevallen door Salerno en Napels, maar versloeg hen. Pando (regeerde 861-862) verklaarde Capua in 862 onafhankelijk van Salerno. Bij zijn dood in hetzelfde jaar ontstond een geschil over wie de volgende graaf moest worden. Pando's zoon Pandenulf werd afgezet door zijn oom Landulf II. Landulf was ook bisschop van Capua, dus hij bestuurde zowel de politiek als de godsdienst in het graafschap. Toen hij in 879 stierf, ontstond er een burgeroorlog om de troon. De twee kandidaten waren Pandenulf, de vorige graaf die was afgezet, en Lando III, een andere kleinzoon van Landulf I. Salerno sloot zich aan bij Lando III en Benevento bij Pandenulf. Beiden regeerden in verschillende delen van het graafschap, en beiden maakten hun zonen bisschop van Capua. Pandenulf hield met succes de troon in Capua tijdens de burgeroorlog, totdat Lando III de stad in 882 veroverde.

Lando III en zijn broer Landenulf I brachten hun regeerperiode door met het verdedigen van Capua tegen Napels. Hun andere broer, Atenulf, had zich aangesloten bij Napels tegen hen. Begin januari 887 vestigde Atenulf zich als prins van Capua. Vervolgens richtte hij zijn aandacht op de verovering van Benevento.

 
 

Unie met Benevento

In 899 versloeg Atenulf I Radelchis II en veroverde Benevento. In januari 900 werd hij uitgeroepen tot prins van Benevento. Hij verenigde de vorstendommen Capua en Benevento en verklaarde ze onafscheidelijk. Hij voerde ook een systeem van diarchie in voor de troon. Volgens dit systeem zouden de zonen en broers van de vorst een gelijke status hebben en naast de vorst regeren. Hiermee hoopte Atenulf toekomstige geschillen over de opvolging te voorkomen.

Atenulf maakte zijn zoon, Landulf III, tot medevorst. Samen sloten zij bondgenootschappen met de plaatselijke Griekse staten, zoals Napels en Gaeta. Na de dood van Atenulf zette Landulf grotendeels het beleid van zijn vader voort. Hij is vooral bekend vanwege zijn betrokkenheid bij de Slag bij Garigliano, waarin de Fatimidische Saracenen werden verslagen. Na Garigliano besteedde hij het grootste deel van zijn regeerperiode aan het verzwakken van het Byzantijnse gezag in Apulië en Campanië. Zijn zoon, Landulf IV, sloot een bondgenootschap tegen Salerno. Net als zijn vader viel hij Byzantijnse gebieden aan, maar werd verslagen. Capua werd gedwongen vazal te worden van het Byzantijnse Rijk, althans officieel.

Onder de zonen van Landulf IV viel de vereniging van Capua en Benevento uiteen. Hoewel ze bij wet verenigd bleven, regeerde Pandulf in Capua en Landulf V in Benevento. Alle Lombardische staten in Italië werden echter uiteindelijk verenigd onder Pandulf, die "IJzeren Hoofd" werd genoemd. Keizer Otto I gaf in 967 het hertogdom Spoleto en Camerino aan Pandulf. Toen Landulf V in 969 stierf, nam Pandulf Benevento over van zijn neef, Pandulf II. Hij werd vervolgens prins van Salerno in 978, toen de regerende prins kinderloos stierf. Voordat Pandulf stierf, verdeelde hij het land tussen zijn zonen; Benevento-Capua werd gegeven aan zijn oudste zoon, Landulf VI.

 

11e eeuw

Al snel werden Benevento en Capua verdeeld door keizer Otto I. Landulf VI behield Capua, terwijl Benevento werd teruggegeven aan zijn neef, Landulf V's zoon Pandulf II. In de jaren 990 kende Capua een periode van instabiliteit. Landenulf II werd vermoord door zijn broer Laidulf, die de troon voor zich opeiste. Toen keizer Otto III dit ontdekte, liet hij Laidulf afzetten. Zijn vervanger werd vervolgens omvergeworpen door de burgers van Capua. De oude dynastie werd in 1000 opnieuw geïnstalleerd onder Landulf VII, de tweede zoon van Landulf V. Hij maakte zijn broer, Pandulf II van Benevento, regent voor zijn zoon en erfgenaam. Pandulf regeerde naast zijn neef als Pandulf III van Capua. Zo werden Capua en Benevento voor het laatst kortstondig verenigd.

Capua herwon iets van zijn vroegere macht onder Pandulf IV. Hij werd tussen zijn opvolging in 1016 en zijn dood in 1050 tweemaal afgezet. Hij was oorspronkelijk een bondgenoot van de Byzantijnen en bleef tot het einde met hen verbonden tegen al zijn buren. Hij was voortdurend in conflict met de kerk en met de kusthertogdommen Napels, Gaeta en Amalfi. Voor dit alles kreeg hij de bijnaam "Wolf van de Abruzzen". Hij wilde Capua een zeehaven geven. Hij zette de hertogen van Napels en Gaeta af en voerde oorlog tegen Guaimar IV, de prins van Salerno. Keizer Hendrik II liet hem afzetten en gevangen zetten, maar uiteindelijk won hij zijn troon terug.

De stad werd minder belangrijk onder de opvolgers van Pandulf. Ze werd uiteindelijk ingenomen door de Normandische bondgenoten van Guaimar IV.

 
Pandulf IV wordt gevangen gezet door keizer Hendrik II.  

Normandische regel

De Normandische graaf Richard van Aversa veroverde Capua in 1058. Hij liet de stad zelf nog vier jaar in handen van Landulf VIII, tot 12 mei 1062. Richard werd een bondgenoot van de pausen, maar werd later geëxcommuniceerd. Zijn zoon en opvolger, Jordan I, veroverde een gebied van pauselijk grondgebied voor het vorstendom. Ook hij werd geëxcommuniceerd. Toen Richard stierf, was zijn familie zeer machtig, met grote invloed op Midden-Italië.

Toen Jordan I in 1091 stierf, nam de macht van Capua snel af. Van 1091 tot 1098 werd de stad Capua zelf bestuurd door Lando IV. Lando was een Lombard die door de burgers op de troon werd gezet, in tegenstelling tot de jonge Richard II. Richard II werd pas opnieuw geïnstalleerd met de hulp van zijn mede-Normandiërs uit Sicilië en Apulië. Capua werd afhankelijk van Sicilië. De vorsten bleven proberen de pauselijke verkiezingen te beïnvloeden en op te treden als pauselijke beschermers. Toen Jordan II in 1127 stierf, werd het vorstendom een doelwit voor Roger II van Sicilië, die Sicilië, Apulië en Calabrië had verenigd. Gedurende 20 jaar, van 1135 tot 1155, waren Capua en Sicilië met elkaar in oorlog, totdat Capua uiteindelijk werd ingelijfd bij het koninkrijk Sicilië.

 
Kaart van het vorstendom Capua in 1112, onder Robert I. Capua wordt weergegeven door een ster.  

Heersers

Hieronder staan de heersers van Capua van 840 tot 1172.

Legenda

• Links van de naam van elke heerser staat de periode waarin hij regeerde. Waar periodes elkaar overlappen, is dat omdat de heersers tegelijk regeerden.
• Sommige heersers hadden ook een bijnaam, of werden aangeduid met een bepaalde omschrijving (de eerste heerser stond bijvoorbeeld bekend als "Landulf de Oude"). Als de heerser er een had, staat die achter zijn naam vermeld.
• Tussen haakjes staat de relatie van elke heerser tot de man die onmiddellijk voor hem regeerde (prec. = voorganger).
• Ook kan tussen haakjes worden genoteerd of de heerser een usurpator was (dat wil zeggen dat hij de troon van de rechtmatige erfgenaam heeft afgepakt); of dat hij zelf is afgezet (de troon is hem ontnomen), of in ere hersteld (dat wil zeggen, weer op de troon gezet nadat deze hem was ontnomen).

Lombardische heersers

Gastalds en tellingen

De gastalds (of graven) van Capua waren oorspronkelijk vazallen van de hertogen van Benevento. Begin jaren 840 verklaarde Gastald Landulf I zich onafhankelijk van Benevento, nadat Salerno hetzelfde had gedaan. Dat veroorzaakte een burgeroorlog in Benevento, die meer dan 10 jaar duurde. Aan het eind daarvan werd Capua door de Heilige Roomse keizer Lodewijk II tot vazal van Salerno gemaakt. Dit duurde echter niet lang, en tegen het einde van de 9e eeuw was Capua feitelijk onafhankelijk.

• 840-843: Landulf I, genaamd "de Oude"
• 843-861: Lando I (zoon van prec.)
• 861: Lando II, genaamd Cyruttu (zoon van prec., afgezet)
• 861-862: Pando, genaamd "de Verkrachter" (oom van prec., usurpator).
• 862-863: Pandenulf (zoon van prec., afgezet)
• 863-866: Landulf II, genoemd "de bisschop"; ook bisschop van Capua (oom van prec., usurpator, afgezet).
• 866-871: Lambert I, ook hertog van Spoleto (niet verwant, op de troon gezet door keizer Lodewijk II, afgezet)
• 871-879: Landulf II, genaamd "de bisschop" (in ere hersteld)
• 879-882: Pandenulf (hersteld)
• 882-885: Lando III (neef van prec., usurpator)
• 885-887: Landenulf I (broer van prec.)

Prinsen

In 899 werden de vorstendommen Benevento en Capua verenigd door Atenulf I. Tot 982 waren alle onderstaande heersers vorst van zowel Capua als Benevento. Atenulf ontwikkelde ook een nieuw systeem voor de troon, waarbij vaders met hun zonen of broers regeerden.

• 887-910: Atenulf I, genaamd "de Grote" (broer van prec.).
• 901-910: Landulf III, medeheerser (zoon van Atenulf I)
• 910-943: Landulf III, genaamd "Antipater" (had mede geregeerd vanaf 901)
• 911-940: Atenulf II, medeheerser (broer van Landulf III)
• 933-943: Atenulf III, genaamd "Carinola"; medeheerser (zoon van Landulf III)
• 940-943: Landulf IV, medeheerser (zoon van Landulf III)
• 943-961: Landulf IV, genaamd "de Rode" (had mede geregeerd vanaf 940)
• 943-961: Pandulf I, medeheerser (zoon van Landulf IV)
• 959-961: Landulf V, medeheerser (zoon van Landulf IV)
• 961-968: Landulf V, mede-regerend met zijn broer, hieronder (had mede geregeerd vanaf 959)
• 961-981: Pandulf I, genaamd "IJzeren Hoofd", regeert samen met zijn broer, hierboven (had mede geregeerd vanaf 943). Tevens hertog van Spoleto (vanaf 967) en prins van Salerno (vanaf 978).
• 968-981: Landulf VI, medeheerser (zoon van Pandulf I)

In 982 werden de vorstendommen definitief gescheiden door Pandulf IJzerkop en keizer Otto I.

• 981-982: Landulf VI
• 982-993: Landenulf II (broer van prec.)
• 993-999: Laidulf (broer van prec., afgezet)
• 999: Adhemar (niet verwant, op de troon gezet door keizer Otto III, afgezet)
• 999-1007: Landulf VII (neef van prec.)
• 1007-1022: Pandulf II, genaamd "de Zwarte" of "de Jonge" (zoon van prec.).
• 1009-1014: Pandulf III, medeheerser, tevens prins van Benevento (broer van Landulf VII)
• 1016-1022: Pandulf IV, medeheerser (neef van Pandulf II, afgezet)
• 1022-1026: Pandulf V, ook graaf van Teano (niet verwant, op de troon gezet door keizer Hendrik II, afgezet).
• 1023-1026: Johannes, medeheerser (zoon van Pandulf V, afgezet)
• 1026-1038: Pandulf IV (hersteld, afgezet)
• 1038-1047: Guaimar, ook prins van Salerno (niet verwant, usurpator, afgezet)
• 1047-1050: Pandulf IV (hersteld)
• 1050-1057: Pandulf VI (zoon van prec.)
• 1057-1058: Landulf VIII (broer van prec.)

Normandische prinsen

Deze prinsen waren van het geslacht Drengot.

• 1058-1078: Richard I
• 1078-1091: Jordanië I (zoon van prec.)
• 1091-1106: Richard II (zoon van prec.)
• 1092-1098: Lando IV, (niet verwant, hield Capua in handen tegen Richard II)
• 1106-1120: Robert I (broer van prec.)
• 1120: Richard III (zoon van prec.)
• 1120-1127: Jordanië II (oom van prec.)
• 1127-1156: Robert II (zoon van prec.)