Honingdas

Taxonomie

De honingdas is het enige lid van het geslacht Mellivora. Hoewel hij in de jaren 1860 voor het eerst bij de dassengroep werd ingedeeld, hebben ze niet veel gemeen met de onderfamilie Melinae. Ze staan dichter bij de familie van de marterachtigen.

Fysieke beschrijving

De honingdas heeft een vrij lang lichaam, maar is dik aangezet en breed over de rug. Zijn huid is los, waardoor hij zich vrij kan draaien en keren. De huid rond de nek is 6 millimeter dik, een aanpassing om met elkaar te kunnen vechten. De kop is klein en plat, met een korte snuit. De ogen zijn klein, en de oren zijn niet veel meer dan ribbels op de huid. Dit zijn ook mogelijke aanpassingen om schade tijdens het vechten te vermijden.

De honingdas heeft korte en stevige poten, met vijf tenen aan elke voet. De poten hebben zeer sterke klauwen, die kort zijn aan de achterpoten en zeer lang aan de voorpoten. Het is een gedeeltelijk plantaardig dier waarvan de voetzolen dik gewatteerd zijn en tot aan de polsen naakt zijn. De staart is kort en bedekt met lange haren, behalve onder de basis.

Volwassen dieren hebben een schouderhoogte van 23 tot 28 centimeter en een lichaamslengte van 68-75 cm, waarbij de vrouwtjes kleiner zijn dan de mannetjes. De mannetjes wegen 12 tot 16 kg, de vrouwtjes 9,1 kg.

De honingdas heeft een anale buidel, een eigenschap die hij deelt met hyena's. De geur van de buidel zou "verstikkend" zijn, en kan helpen om bijen te kalmeren bij het plunderen van bijenkorven.

Bont

De wintervacht is lang, met enkele grove, borstelachtige haren. Er zijn minder haren op de zij, buik en liezen. De zomervacht is korter en heeft nog minder haren, waarbij de buik half kaal is. De zijkanten van de kop en het onderlichaam zijn zuiver zwart van kleur. Een grote witte band bedekt hun bovenlichaam, vanaf de bovenkant van hun kop tot aan de basis van hun staart.

 

Gewoonten

Honingdassen leven alleen in zelf gegraven holen. Het zijn goede gravers, die in 10 minuten tunnels kunnen graven in harde grond. Deze holen hebben altijd maar één doorgang en een nestkamer en zijn meestal niet groot, ongeveer 1-3 meter lang. Ze leggen geen strooisel in de nestkamer. Hoewel ze meestal hun eigen holen graven, kunnen ze ook niet meer gebruikte holen van aardvarken en wrattenzwijn of termietenheuvels overnemen.

Honingdassen zijn slimme dieren en zijn een van de weinige soorten die gereedschap kunnen gebruiken. In de documentaireserie Land of the Tiger uit 1997 werd een honingdas in India gefilmd terwijl hij gereedschap gebruikte; het dier rolde een boomstam en ging erop staan om een jong van een ijsvogel te bereiken dat vastzat in de wortels die uit het plafond van een ondergrondse grot kwamen.

Honingdassen zijn onverschrokken en taaie dieren, waarvan bekend is dat ze hun vijanden woest aanvallen als ze niet kunnen ontsnappen. Ze zijn onvermoeibaar in de strijd en kunnen veel grotere dieren uitputten in gevechten. Het feit dat de meeste roofdieren niet op honingdassen willen jagen, heeft geleid tot de theorie dat de tegendraadse vacht van jachtluipaarden is geëvolueerd om op de honingdas te lijken, om roofdieren op afstand te houden. Dit zou een voorbeeld zijn van mimicry.

De stem van de honingdas is een schor "khrya-ya-ya-ya" geluid. Bij het paren maken de mannetjes luide knorrende geluiden. Welpen vocaliseren door te janken. Als ze aangevallen worden door honden, schreeuwen honingdassen als berenwelpen.

Dieet

Honingdassen hebben het minst gespecialiseerde dieet van alle marterachtigen. In onbebouwde gebieden kunnen honingdassen op elk moment van de dag jagen, maar op plaatsen waar veel mensen wonen, worden ze nachtdieren. Tijdens de jacht draven honingdassen met hun voorpoten naar binnen gekeerd en bewegen zich met dezelfde snelheid als een jongeman. Ondanks hun naam eten honingdassen vooral vlees, en nemen ze elk dierlijk voedsel dat voorhanden is, zoals aas, kleine knaagdieren, vogels, eieren, insecten, hagedissen, schildpadden en kikkers. Ze eten ook fruit en groenten zoals bessen, wortels en bollen.

Ze kunnen jagen op kikkers en knaagdieren zoals gerbils en grondeekhoorns door ze uit hun holen te graven. Honingdassen kunnen zich dankzij hun krachtige kaken zonder problemen voeden met schildpadden. Ze doden en eten slangen, zelfs zeer giftige of grote. Ze hebben in India menselijke lijken opgegraven. Ze verslinden alle delen van hun prooi, inclusief huid, haar, veren, vlees en botten, en houden hun voedsel vast met hun voorpoten. Als ze plantaardig voedsel zoeken, tillen ze stenen op of scheuren ze schors van bomen.

 
Zwarte ratel (M. c. cottoni)  

Bereik

De soort komt voor in het grootste deel van Afrika ten zuiden van de Sahara, van de Westkaap, Zuid-Afrika, tot het zuiden van Marokko en het zuidwesten van Algerije. Buiten Afrika leeft hij via Arabië, Iran en West-Azië tot Turkmenistan en het Indische subcontinent.

 

Relaties met mensen

Honingdassen doden vaak kippen die mensen als voedsel houden. Door hun kracht en volharding zijn ze moeilijk weg te houden. Ze staan erom bekend dat ze dikke planken uit kippenhokken scheuren of onder stenen funderingen graven.

Door hun taaie, losse huid zijn honingdassen moeilijk te doden met honden. Hun huid is moeilijk te doorboren, en de losheid ervan laat hen toe te draaien en zich tegen hun aanvallers te keren wanneer ze worden vastgehouden. De enige veilige greep op een honingdas is aan de achterkant van de nek. De huid is ook sterk genoeg om meerdere macheteslagen te weerstaan. De enige zekere manier om ze snel te doden is een slag op de schedel met een knuppel of een schot op het hoofd met een krachtig geweer, want hun huid is bijna bestand tegen pijlen en speren.