Recept (keuken)
Een recept is een lijst met instructies die laat zien hoe iets, zoals een voedselgerecht, moet worden bereid of gemaakt.
Moderne recepten bestaan meestal uit verschillende delen:
- De naam van het voedsel dat gemaakt wordt
- Hoeveel tijd het kost om het eten te maken
- De benodigde ingrediënten en hoeveel ervan nodig zal zijn
- De benodigde uitrusting
- Een lijst van stappen die moeten worden gevolgd om het voedsel te maken
- Het aantal mensen dat het recept zal kunnen voeden
Recepten uit vroegere tijden bevatten vaak veel minder informatie: Oudere recepten herinnerden een persoon meestal alleen aan de benodigde ingrediënten.
Een paar eenvoudige recepten.
Geschiedenis van het recept
Oude geschiedenis
De vroegst bekende recepten dateren uit 1600 v.C.B.C. en zijn afkomstig van een Akkadisch tablet uit Zuid-Babylonië. De oude Egyptenaren schilderden hiërogliefen waarop de bereiding van voedsel stond afgebeeld. Er zijn veel recepten bekend uit het oude Griekenland. Het kookboek van Mithaecus was een vroeg boek, maar het meeste ervan is verloren gegaan. Athenaeus citeert één kort recept in zijn Deipnosophistae. Romeinse recepten zijn bekend met enkele daarvan vanaf de 2e eeuw v. Chr. met Cato de Oudere's De Agri Cultura. Veel andere auteurs uit deze periode gaven in het Grieks en Latijn uitleg over de oost-mediterrane keuken.
Middeleeuwen
Koning Richard II van Engeland vroeg in 1390 iemand een receptenboek te maken met de titel "Forme of Cury". Rond dezelfde tijd werd een ander boek gepubliceerd, getiteld "Curye on Inglish". Beide boeken geven een beeld van hoe voedsel werd bereid en geserveerd in de adellijke klasse van Engeland in die tijd.
Tegen de jaren 1400 verschenen er manuscripten waarin de recepten van die tijd werden beschreven. Veel van deze manuscripten geven zeer goede informatie en vermelden de herontdekking van veel kruiden en specerijen, waaronder koriander, peterselie, basilicum en rozemarijn. Veel van deze kruiden en specerijen waren meegebracht van de kruistochten.
In de jaren 1500 en 1600 verschenen er gedrukte boeken. De grote huizen probeerden beter te zijn dan elkaar, en er werden boeken geschreven over hoe huishoudens te beheren en voedsel te bereiden. In Holland en Engeland wedijverden de adellijke families om te zien wie het heerlijkste eten kon klaarmaken.
Tegen de jaren 1660 publiceerden koks hun eigen boeken waarin ze hun recepten uitlegden, in concurrentie met hun rivalen. Veel van deze boeken zijn nu vertaald en online te vinden.
Van 1800 tot vandaag
Franse chefs
In Europa had niemand zoveel invloed als de Franse topkoks. Zij bouwden de haute cuisine op die anderen kopieerden. La Varenne (1615-1678), Carême (1784-1833) en Escoffier (1846-1935) waren de grote vernieuwers.
Moderne koks en chef-koks
Tegen de jaren 1800 was koken overal ter wereld een hobby geworden. Met behulp van de nieuwste technologie en volgens een nieuw uitgeversidee publiceerde Mrs Beeton (1836-1865) tussen 1857 en 1861 haar beroemde "Book of Household Management", in 24 delen. Rond diezelfde tijd wijdde de Amerikaanse kokkin Fannie Farmer (1857-1915) zich aan het koken. Zij publiceerde in 1896 het boek 'The Boston Cooking School Cookbook', dat 1849 recepten bevatte.
De volgende revolutie in de populaire cultuur kwam met de introductie van de mediakoks. De eerste was Philip Harben die eerst op de radio was, met krantencolumns en boeken. Daarna was hij als eerste op de Britse televisie, voor Fanny Craddock.
TV-kookprogramma's brachten de recepten van koks onder de aandacht van een nieuw publiek dat nieuwe manieren van koken wilde uitproberen. In de begindagen waren de recepten verkrijgbaar per post bij de BBC en later, met de invoering van het CEEFAX-systeem voor tekst op het scherm, werden zij ook op de televisie beschikbaar. De nieuwe bedrijven Channel 4 en S4C brachten ook recepten naar de televisie met hun eigen tekstsysteem ORACLE genaamd. Vandaag de dag is de televisie nog steeds een belangrijke bron van recepteninformatie, met koks en chef-koks van over de hele wereld, zoals Julia Child, Jamie Oliver, Nigella Lawson en Rachael Ray, die tv-programma's en websites hebben met de details van al hun recepten.
