Mozes

Het vroege leven

Mozes is geboren uit de Levi stam. De nieuwe Farao, bang voor de steeds groter wordende Israëlische bevolking, beval elke pasgeboren Hebreeuwse jongen in de rivier de Nijl te gooien, maar liet elk meisje leven. Mozes' moeder Jochebed beviel en hield hem drie maanden lang verborgen voor de soldaten van de Farao. Toen ze hem niet langer verborgen kon houden, maakte ze een mand met teer en pek en plaatste hem in het riet langs de rivieroever, terwijl zijn zus Miriam van een afstand de wacht hield.

Een prinses, een van de dochters van de farao ging naar de Nijl om te baden. Daar ontdekte ze een huilende baby en merkte dat hij een Hebreeuws kind was. De zuster van Mozes bood aan om een Hebreeuwse vrouw te vinden die de baby voor de prinses zou verplegen, en die stemde ermee in. De prinses bracht Mozes' echte moeder mee en vroeg haar om de natte verpleegster van de baby te zijn, waarvoor ze betaald werd. Toen het kind ouder werd, nam ze hem mee naar de dochter van de farao, die hem Mozes noemde, en zei: "Ik trok hem uit het water".

Mozes groeide op als een bevoorrecht lid van het hof. Hij was goed opgeleid op academisch en fysiek vlak. Hij kreeg les in handgemaakte gevechtstactieken en leiderschap.

Op volwassen leeftijd doodde hij een Egyptische bewaker die een Hebreeuwse slaaf sloeg en Egypte moest verlaten omdat de Farao hem probeerde te doden.

De brandende struik

Mozes vluchtte naar Midian, waar hij met Jethro's dochter, Zipora, trouwde. Zipora had twee zonen. De oude Farao stierf en de Israëlieten huilden luidkeels. God hoorde hem. Op een dag verzorgde Mozes zijn schoonvader, Jethro's, schapen en kwam naar de berg Horeb. God's engel liet een struik branden met vuur, maar die brandde niet op. Toen hij dichterbij kwam, sprak God tot hem en beval hem om zijn schoenen uit te trekken als hij op het heilige land was. God beval hem om een leider te zijn voor de Israëlieten en hen uit Egypte te halen. In het begin wilde Mozes het niet doen en zei dat hij niet goed was met woorden, maar God beval hem en gaf Aäron, zijn broer, om voor hem te spreken. Mozes keerde terug naar Egypte en vertelde de oudsten wat er gebeurde.

Mozes en de Farao

Mozes ging toen naar de Farao en vroeg hem om de Israëlieten te laten gaan. De Farao was het daar echter niet mee eens. Uiteindelijk heeft God de Egyptenaren tien plagen toegebracht voordat de Farao instemde met de vrijlating van de Israëlieten. De laatste plaag was het doden van alle eerstgeborenen, zowel mensen als dieren. Maar om de Israëlieten te redden, kregen zij de opdracht om hun deuren te markeren met bloed van een lam, zodat de wrekende engel het zou zien en weten dat ze dat huis moesten "passeren".

De farao besloot uiteindelijk de Israëlieten te laten gaan, die toen in grote aantallen uit Egypte migreerden. De farao veranderde later van gedachten en volgde Mozes en zijn volk met een leger om hen aan te vallen. Maar Mozes liet de Rode Zee scheiden en maakte plaats voor de Israëlieten. De Israëlieten waren veilig, maar het leger van de Farao werd vernietigd.

Reis in de wildernis

Mozes leidde de Israëlieten door de wildernis en God gaf hen manna en kwartels te eten en water uit rotsen te drinken. Hij zorgde er ook voor dat de Amalekieten in een gevecht verloren gingen. Toen Mozes naar de Sinaïberg kwam, ging hij naar boven om de Tien Geboden en andere wetten van God te ontvangen. De Tien Geboden werden door God geschreven op twee tabletten. God vertelde hem ook de instructies van de plichten van de priesters. Mozes was veertig dagen en veertig nachten op de berg.

Toen het volk op Mozes wachtte en hem niet vond, maakten ze Aäron, zijn broer, tot een kalf van goud en aanbaden het. God waarschuwde Mozes ervoor en toen Mozes naar beneden kwam en zag wat ze deden, was hij zo boos dat de tabletten vielen en ze in stukken sloegen. Het volk van de Levi-stammen wordt bevolen om mensen te doden die het kalf aanbaden.

Later vroeg Mozes aan God om het volk te vergeven. God schreef voor Mozes nog twee tabletten, en legde ze in de Ark. Mozes vroeg ook ambachtslieden om het Tabernakel te maken zoals God het wilde. Mozes is de grondlegger van de rechtsfilosofie en van de moderne rechtsleer als onafhankelijke rechterlijke macht en scheiding der machten).

Later leven

Terwijl de Israëlieten in de wildernis ronddwaalden, was Mozes degene tot wie God sprak, maar het volk bleef klagen over de ontberingen. God droeg Mozes op om twaalf spionnen te sturen om het land dat God aan hen geeft te verkennen; sommigen van hen werden echter bang omdat de mensen die er woonden er sterker en machtiger uitzagen dan zij. Ze zeiden de anderen dat ze er niet naartoe moesten gaan. Alleen Jozua, de zoon van Nun, en Caleb, de zoon van Jefunne, meldden de waarheid zoals God het wilde. God besloot daarom dat de Israëlieten veertig jaar in de woestijn zouden ronddwalen en dat iedereen, behalve Jozua en Kaleb van die generatie, zou sterven zonder het beloofde land te zien.

God gaf vele wetten aan de Israëlieten door middel van Mozes. Mozes liet Jozua hem overnemen voordat hij stierf.

Mozes stierf voordat hij Kanaän bereikte, het land waar God zijn volk naartoe leidde. Hij was 120 jaar oud toen hij stierf.

Vandaag de dag volgen Joden over de hele wereld de wetten van de Tien Geboden en de Torah die God hen door Mozes heeft gegeven. Hij wordt door moslims ook als een profeet beschouwd.

De historische Mozes

De Bijbel, de Torah en de Koran hebben verwijzingen naar een persoon die Mozes heet. De naam die ze aan de persoon geven, varieert. Andere mensen hebben ook over Mozes geschreven. Dit zijn onder andere Tacitus en Strabo. Het is niet bekend hoeveel deze beschrijvingen uit eerdere bronnen zijn overgenomen, die nu misschien verloren zijn gegaan.

Een bestaande eerdere bron is de Ipuwer Papyrus, die de gebeurtenissen van de Tien Plagen vastlegt.

Er zijn geen andere schriftelijke verslagen uit landen als Egypte of Assyrië gevonden, die van voor ongeveer 850 v.Chr. zijn en die vertellen over de verhalen van de Bijbel of zijn hoofdpersonen. Er is geen bekend fysiek bewijs (zoals aardewerkscherven of stenen tafelen) om te zeggen dat Mozes echt bestond. De farao's hebben de vernietiging van platen bevolen die hen in een slecht daglicht stellen. Verschillende cartouches van monumenten zijn ook vernietigd in verschillende tijdperken van de oude Egyptische geschiedenis.

Het lijkt erop dat het verhaal dat in de Bijbel over Mozes wordt geschreven twee verschillende bronnen heeft. Er waren twee groepen mensen die het verhaal vertelden. De twee verhalen werden apart doorgegeven. Pas later werden ze samengevoegd tot de versie die nu in de Bijbel te vinden is. Het doorgeven van de verhalen van de ene generatie op de andere heeft misschien ook onnauwkeurigheden geïntroduceerd. Sommige mensen hebben dingen aan het verhaal toegevoegd toen ze het vertelden. Ze hebben ook andere dingen weggelaten.

Kritiek

Volgens de Thora heeft Mozes voor vele overtredingen de doodstraf bevolen. Hij had ook vijanden gedood. Joden, christenen en moslims beschouwen hem als een heilige figuur. Daarom is de kritiek op deze passages uit de Hebreeuwse Bijbel aan anderen overgelaten.

Zo gaf de deïst Thomas Paine aan het eind van de achttiende eeuw uitvoerig commentaar op de wetten van Mozes in The Age of Reason. Paine gaf ook zijn mening dat "het karakter van Mozes, zoals in de Bijbel staat, het meest afschuwelijke is dat men zich kan voorstellen", waarbij hij het verhaal in Numeri 31:13-18 als voorbeeld gaf. In de negentiende eeuw schreef de agnosticus Robert G. Ingersoll "...dat alle onwetende, beruchte, harteloze, afschuwelijke dingen die in de 'geïnspireerde' Pentateuch zijn vastgelegd niet de woorden van God zijn, maar eenvoudigweg 'Enkele fouten van Mozes'". In de jaren 2000 concludeerde de atheïst Richard Dawkins, die naar dezelfde passage verwijst als Paine, dat "Nee, Mozes geen groot rolmodel was voor de moderne moralisten".

Gerelateerde pagina's

• Tien Geboden