Lepidodendron
Lepidodendron is een uitgestorven geslacht van primitieve (boomachtige) planten. Zij waren de eerste grote landplanten, en een belangrijk onderdeel van de tropische flora van het steenkoolwoud.
Ze waren enorm groot, meer dan 30 meter, en de stammen waren vaak meer dan 1 meter in diameter.
Soms worden ze "reuzenknuppelmossen" genoemd, maar eigenlijk staan ze dichter bij de quillworts Isoetes dan bij de knuppelmossen.
Reconstructie van Lepidodendron door de Nederlandse wetenschapper Eli Heimans (1911)
Ecologie
Ze floreerden tijdens de Pennsylvanische subperiode van het Carboon 315-300 miljoen jaar geleden.
De omstandigheden waren tropische moerassen en regenwouden van een enorm rivierenstelsel dat veel groter was dan het Amazonebekken.
De riviervlakte die het hart van het moerasgebied vormde, strekte zich 5000 km over Pangaea uit, van Oost-Canada tot de Oekraïne, en was 700 km breed.p6 Dit zou het Pennsylvanisch bekken groter maken dan alle huidige wetlands op aarde.
Verandering van klimaat
Het regenwoudsysteem stortte ongeveer halverwege het Pennsylvanicum in, en werd vervangen door een koeler, droger klimaat.
De moerasbossen eindigden toen het landniveau werd verhoogd door de druk van het continent Gondwana tegen Laurussia, waardoor de contactzone omhoog kwam. Het einde van de Steenkoolmijnen markeert het einde van het Carboon. China lag te ver weg om beïnvloed te worden, en daar gingen de moerasbossen nog 50 miljoen jaar door, tot in het vroege Perm. p30
Structuur
Lepidodendron had hoge, dikke stammen die zich zelden vertakten en werden bekroond met een kroon van vertakkende takken met trossen bladeren. Deze bladeren waren lang en smal, vergelijkbaar met grote grassprieten, en waren spiraalvormig gerangschikt.
De dicht op elkaar staande ruitvormige bladlittekens die de plant tijdens zijn groei op de stam en stengels achterliet, leveren enkele van de interessantste en meest voorkomende fossielen in Carboonleisteen en bijbehorende steenkoollagen. Deze fossielen lijken op bandensporen of krokodillenhuid.
De littekens, of bladkussens, bestonden uit groen fotosynthetisch weefsel, wat blijkt uit de cuticula die de planten bedekken en bezaaid zijn met huidmondjes, microscopische poriën waardoor kooldioxide uit de lucht in de planten diffundeert. Ook de stammen van Lepidodendron zouden groen zijn geweest, in tegenstelling tot moderne bomen die een geschubde, niet-fotosynthetische bruine of grijze schors hebben.
Lepidodendron is vergeleken met een reuzenkruid. De stammen produceerden weinig of geen hout. De meeste structurele steun kwam van een dik, schorsachtig gebied. Dit gebied bleef rond de stam als een stijve laag die niet afbladderde zoals bij de meeste moderne bomen. Naarmate de boom groeide, breidden de bladkussens zich uit om de toenemende breedte van de stam op te vangen.
De takken van deze plant eindigden in kegelvormige structuren. Lepidodendron produceerde geen zaden zoals veel moderne planten. In plaats daarvan plantte hij zich voort door middel van sporen.
De strobilus (sporangedragend deel) van Lepidodendron
Stigmaria
Stigmaria zijn een soort vertakkende boomwortelfossielen die in het carboon voorkomen. Het waren de wortels van kolenwoud lycopsiden zoals Sigillaria en Lepidodendron. Elke stam had vier van die wortels. Stigmaria is een "vormtaxon", omdat het geslacht en de soort van de plant met de wortel niet kunnen worden geïdentificeerd.
Stigmaria , een fossiele lycopside wortelstok
