Palaestra | een gebouw in het oude Griekenland

Een palaestra was een gebouw in het oude Griekenland. Het is de plaats waar het worstelen werd onderwezen en beoefend. Het bestond uit een grote vierkante of rechthoekige binnenplaats. Deze binnenplaats was open naar de hemel. Het was omgeven door zuilengangen. Achter deze zuilengangen waren kleedkamers, collegezalen, badruimten en ruimten voor de opslag van materiaal. Onder de zuilengangen oefenden de worstelaars in weer en wind.

Palaestras stonden vaak in de buurt van gymnasiums. Soms maakten ze deel uit van gymnasiumcomplexen. De meeste steden in de Griekse wereld hadden een palaestra. Grote steden hadden er misschien meerdere. Sommige palaestra's waren privé-bezit. De meeste werden gebouwd met belastinggeld. De palaestra was een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven van Griekse mannen en jongens. Sommige mannen voelden evenveel genegenheid voor de palaestra waarin zij opgroeiden als moderne mannen voelen voor hun alma mater. Sommige mannen werden begraven in hun favoriete palaestra.


  De binnenplaats van de palaestra in Olympia (links) en een zuilengalerij (rechts)  Zoom
De binnenplaats van de palaestra in Olympia (links) en een zuilengalerij (rechts)  

Wat was een palaestra?

Een palaestra was een gebouw in het oude Griekenland waar het worstelen werd onderwezen en beoefend. Het woord palaestra is gebaseerd op het Griekse woord pale, dat worstelen betekent. Vanaf de zesde eeuw voor Christus tot het einde van de Romeinse keizertijd werden overal in Griekenland palaestra's gebouwd. De vroegste waren privébezit, maar tegen de vijfde eeuw voor Christus werden er openbare gebouwd. Bijna elke Griekse stad had minstens één palaestra en sommige grote steden hadden er meerdere.

Palaestras bevonden zich vaak in de buurt van of waren verbonden met gymnasiums. Het gymnasium verscheen waarschijnlijk voor het eerst in de zesde eeuw voor Christus. Beide werden vaak gewoon "het gymnasium" genoemd. De Griekse historicus, biograaf en essayist Plutarch schrijft dat een palaestra uitsluitend werd gebruikt voor het worstelen en de pankration, een sport die leek op maar veel ruwer was dan worstelen. Boksen werd onderwezen en beoefend in het gymnasium. Gepensioneerde atleten bezaten en beheerden kleine palaestra's. Griekse mannen van alle leeftijden sloten zich aan bij palaestras. Oudere (oude) mannen hadden soms hun eigen palaestras.



 Een zuilengalerij in de palaestra van Olympia  Zoom
Een zuilengalerij in de palaestra van Olympia  

Ontwerp van de palaestra

Vitruvius was een Romeinse architect die leefde in de tijd van Augustus. Hij maakte een plan voor de perfecte palaestra in zijn boek Over architectuur. Deze palaestra is vergelijkbaar met die in Olympia, Griekenland, waar in de oudheid de Olympische Spelen werden gehouden. De palaestra van Vitruvius heeft een grote binnenplaats die open is naar de hemel. Deze binnenplaats is omgeven door overdekte zuilengangen.

Het erf was gevuld met skammata-kuilen waar worstelaars en pankratiasts oefenden. Een skamma ("uitgegraven deel") was een plek waar de grond was omgewoeld en bedekt met een dikke laag zand om de worstelaars een stevige basis te geven. Omdat de worstelaars mogelijk moesten strijden bij regenachtig weer, waren er twee skamma's in de palaestra: een droge en een natte. Worstelaars noemden de modder in de natte skamma "bijenwas".

De worstelaars draaiden zelf de grond en het zand om met een pikhouweel. Dit werd beschouwd als een zinvolle oefening en de pikhouweel werd een symbool voor het worstelen in de Griekse kunst. Waarschijnlijk bevond de natte skamma zich onder de zuilengangen om verdamping te voorkomen. Griekse artsen dachten dat een mengsel van modder en olie genezende krachten had en een mengsel van modder en olie werd vaak gebruikt in de kuilen.

Vitruvius beschrijft enkele zuilengangen aan drie zijden van de binnenplaats en een dubbele zuilengang aan de noordzijde. Deze dubbele zuilengalerij zou de ruimte erachter beschermen tegen zon en regen. De palaestra was een plaats om het lichaam en de geest te trainen. Deze ruimte was het ephebeion. Hier kregen jonge mannen (epheben) onderricht in de Griekse cultuur. In de muren werden stenen banken geplaatst.

Rechts van het ephebeion zou Vitruvius drie kamers hebben gehad: de bokszakkamer, de stof- en poederkamer, en een kamer om te baden. Links van het ephebeion zou een ruimte zijn voor de opslag van olie, en een groep kamers voor een oven en warme baden. Warme baden waren een Romeinse noodzaak en werden echter niet gevonden in Olympia. Dit kan te maken hebben met de schaarste aan water in Olympia. De baden in Olympia waren eenvoudig, maar die in Delphi waren groot en uitgebreid.

Vitruvius maakt geen melding van de uitkleedkamer (apodyterion), maar er was er zeker minstens één in elke palaestra. Paleo en pankration werden beide naakt beoefend. Vitruvius vermeldt ook geen balzaal (sphairisterion), die sommige palaestra hadden. Het is niet bekend of deze ruimte werd gebruikt voor balspelen, opslag of oefening.

Op regenachtige dagen werd het worstelen onderwezen en geoefend onder de twee tot vier overdekte zuilengangen die de binnenplaats omzoomden. Vlakbij deze zuilengangen waren kleedkamers, badruimtes, opslagruimtes en ruimtes voor lezingen en ontmoetingen met vrienden. Deze kamers werden vaak gebruikt voor homoseksuele of pederastische afspraakjes.

Hermes Enagonios ("Hermes van de Wedstrijd") zat de palaestra voor. Hij werd afgebeeld op een rechthoekig stuk marmer met een hoofd en een rechtopstaande penis. Hermes was de god van het worstelen en soms wordt gezegd dat hij de vader was van Palaestra, de godin van het worstelen. In de Griekse kunst geeft een herm vaak aan dat het om een palaestra gaat. Beelden van Apollo en Herakles stonden ook in een palaestra.



 Een Herm zat de palaestra voor. Wrijven over zijn fallus zou geluk brengen. (Marmer; ca. 520 v. Chr.; 66 cm (25 ¾ in.); Nationaal Archeologisch Museum, Athene)  Zoom
Een Herm zat de palaestra voor. Wrijven over zijn fallus zou geluk brengen. (Marmer; ca. 520 v. Chr.; 66 cm (25 ¾ in.); Nationaal Archeologisch Museum, Athene)  

Leven in de palaestra

Worstelen was een zeer gewaardeerde sport in het oude Griekenland. Het was minder ruw dan boksen of de pankration, vergde minder ruimte dan andere sporten en was daardoor de populairste sport onder atleten. In de literatuur van de Griekse oudheid, met name in de poëzie, wordt veelvuldig naar deze sport verwezen.

Mannen van alle leeftijden werden lid van palaestra's, net zoals moderne mannen en jongens lid worden van de YMCA, sportscholen of gezondheidsclubs. Griekse mannen ontwikkelden een genegenheid voor de gymnasiums en palaestra's waar zij opgroeiden, en sommigen werden begraven in hun favoriete gymnasium of palaestra. Deze gebouwen konden een centrum voor politiek zijn: het complot om Thebe van Sparta te bevrijden werd gevormd in een palaestra en een opstand tegen Macedonië vond zijn aanhangers in de gymnasiums en palaestra's van Argos.

Sommige mensen mochten de palaestra niet betreden. Hiertoe behoorden de paidogogos - oudere slaven of grootvaders die jonge jongens naar de palaestra leidden en hen bij de voordeur opwachtten. Anderen die niet in de palaestra werden toegelaten waren meisjes en vrouwen, kreupelen, alcoholisten, ambachtslieden, verkopers (verkopers), slaven of bevrijde slaven, krankzinnigen en openlijk onzedelijke homoseksuelen. De dood was niet onbekend in de palaestra. Een worstelaar viel op een hard oppervlak en stierf tien dagen later aan borstwonden.

Elke palaestra had een aantal knappe jonge mannen die prosgymnastes werden genoemd. Zij liepen rond en boden aan om tegen betaling met anderen te worstelen. Deze jonge mannen stonden bekend als "standbeelden". Worstelen stond bekend als "een standbeeld omhelzen". Deze jongemannen stonden niet in hoog aanzien.

Op een plek waar mannen, jonge mannen en jongens naakt waren, was homoseksuele interactie heel gewoon. De autoriteiten probeerden dit tevergeefs in te dammen. Op Griekse vaasschilderingen van mannen in de palaestra is te zien hoe tieners elkaar losmaken of hoe oudere mannen liefdesgeschenken zoals hazen aanbieden aan tieners. In Lysis wordt de Atheense filosoof Sokrates een palaestra binnengetrokken door een groep tieners. Zij vertellen hem dat een van hen verliefd is op een ander. De meeste Griekse mannen beschouwden een homoseksuele relatie als een positieve palaestra-ervaring. Archeoloog Stephen Miller schrijft dat Eros in de palaestra evenzeer werd vereerd als Hermes en Herakles.



 Worstelaar en trainer (of rechter) in de palaestra  Zoom
Worstelaar en trainer (of rechter) in de palaestra  

Vragen en antwoorden

V: Wat was een palaestra?


A: Een palaestra was een gebouw in het oude Griekenland waar het worstelen werd onderwezen en beoefend.

V: Hoe zag de binnenplaats van een palaestra eruit?


A: De binnenplaats van een palaestra was typisch groot en rechthoekig, open naar de hemel, en omgeven door zuilengangen.

V: Wat waren enkele van de kamers naast de zuilengangen?


A: Bij de zuilengalerijen van een palaestra bevonden zich kleedkamers, collegezalen, badruimten en ruimten voor de opslag van uitrusting.

V: Hoe vaak oefenden worstelaars in de palaestra's?


A: Worstelaars oefenden in alle weersomstandigheden in de palaestra's onder de zuilengangen.

V: Hadden alle steden in het oude Griekenland een palaestra?


A: De meeste steden in het oude Griekenland hadden minstens één palaestra; grotere steden hadden er misschien meerdere.

V: Van wie waren de meeste van deze gebouwen?


A: De meeste van deze gebouwen werden gebouwd met belastinggeld en waren geen privébezit.

V: Hoe belangrijk was dit gebouw voor de Griekse mannen en jongens?


A: De Palaestra maakte deel uit van het dagelijkse leven van Griekse mannen en jongens; sommigen voelden zelfs evenveel genegenheid voor hun favoriete Palaestra als moderne mannen voelen voor hun alma mater.

AlegsaOnline.com - 2020 / 2023 - License CC3