Pintupi Nine

Achtergrond

De meeste Pintupi-families hadden zich al meer dan 20 jaar eerder in plattelandsgemeenschappen gevestigd. Vanaf de jaren 1930 werden de Pintupi gedwongen hun geboortegrond te verlaten omdat er in Woomera wapentests werden uitgevoerd. De meesten werden overgebracht naar Papunya, heel ver naar het oosten, dat historisch gezien Luritja-land is. Anderen werden naar het noordwesten verplaatst, naar Balgo, in het land van de Kukatja. Na deze tijd zouden de Pintupi het zoeken naar verwanten die in de woestijn leefden hebben opgegeven, nadat zij het contact met de algemene gemeenschap hadden verloren. Zij geloofden dat deze mensen gestorven waren.

In de jaren '60 leefden er nog maar een paar families als nomaden in de woestijn. De meesten van hen hadden gehoord over blanken en plaatsen als Papunya. Maar ze waren niet met hen in contact gekomen. Ze kozen ervoor om te blijven leven zoals ze altijd geleefd hadden. Dat was een probleem, want ze waren allemaal nauw verwant. Pintupi volgen een strikt systeem van verwantschap (huidgroeperingen genoemd) dat bepaalt met wie ze mogen trouwen. Het zorgt ervoor dat ze inteelt vermijden. Aangezien er in de grote woestijn niet veel families meer waren, waren er bijna geen geschikte partners voor de jongere mannen en vrouwen.

Veel later, in 1976, werd de Aboriginal Land Rights Act aangenomen door het Northern Territory. Veel Pintupi begonnen terug te keren naar hun land om permanente gemeenschappen te stichten. Zij stichtten de stad Kintore in 1981. Verder naar het westen werd in 1983 Kiwirrkurra gesticht in de buurt van Lake Mackay. Deze zoutvlakte vormt het hart van het thuisland van de Pintupi, en is de plaats waar deze specifieke familie het meest woonde.

Familiegeschiedenis

De familie werd oorspronkelijk geleid door een man genaamd Waku Tjungurrayi. Hij had vier vrouwen: Papalya, Nanu, Watjunka en een andere vrouw (waarvan de naam niet bekend is aan buitenstaanders). Deze vrouwen waren allen zusters die tot de Nangala huidgroep behoorden. Papalya was Waku's voornaamste vrouw. Zij kregen drie kinderen: Topsy, Warlimpirrnga en Takariya. Waku had ook nog een kind, Piyiti, bij de vierde (naamloze) zuster. In de beginjaren reisde en jaagde deze familie soms met een andere groep. Deze werd geleid door een man genaamd Tjukurti Tjakamarra (later bekend als Freddy West). In 1962 besloten West en zijn familie om in Papunya te gaan wonen. Waku wilde niet vertrekken, dus verlieten zij Waku's familie en gingen naar het oosten.

Ongeveer een jaar later verliet de oudste dochter, Topsy, de groep. Zij trouwde met Tommy Tjakamarra, die de familie was tegengekomen toen hij op weg was naar Mikantji. Topsy had niemand om mee te trouwen in haar eigen groep en Tommy had de juiste huidnaam. Dus vertrokken zij om zich in Mikantji te vestigen. Rond deze tijd overleed Piyiti's moeder.

Waku stierf in ongeveer 1964. Kort daarna voegde een man genaamd Lanti (of "Joshua") zich bij de groep en trouwde met de drie weduwen. Hij had in Balgo gewoond, maar was daar vertrokken nadat hij problemen had gekregen met de katholieke missionarissen. Hij kwam de groep tegen toen hij door de woestijn naar het zuiden liep. Hij nam Waku's plaats in als leider van de groep. Nanu was zijn voornaamste vrouw. Ze kregen drie kinderen: Tamayinya, Yalti en Yukultji. Lanti had ook nog een kind, Walala, met Watjunka. Watjunka stierf ergens in de jaren 1970. Toen Lanti rond 1980 stierf, waren er nog negen over in de groep.

Leden

De groep bestond uit twee vrouwen en hun zeven kinderen. Allen waren in de woestijn geboren, dus hun precieze leeftijden zijn niet bekend.

• Papalya (Nangala) - Oorspronkelijke moeder van de groep. Werd waarschijnlijk geboren in het midden van de jaren dertig, en was midden vijftig op het moment van het contact.
• Nanu (Nangala) - Papalya's zus en tweede moeder van de groep. Ook midden 50. Geboren in Marapinti, ten noordwesten van waar nu Kiwirrkurra is.
• Piyiti (Tjapaltjarri) - Oudste zoon van Waku, ongeveer 26 jaar oud op dat moment. Zijn moeder stierf een paar jaar voor Waku's dood.
• Warlimpirrnga (Tjapaltjarri) - Oudere zoon van Papalya. Geboren rond 1959, ongeveer 25 op dat moment. Werd leider van de groep na de dood van Lanti.
• Takariya (Napaltjarri) - Jongere dochter van Papalya. Geboren rond 1960, ongeveer 24 jaar oud op dat moment.
• Tamayinya (Tjapangati) - Ook bekend als Tamlik. Zoon van Lanti en Nanu. Ongeveer 15 in die tijd.
• Yalti (Napangati) - Oudste dochter van Lanti en Nanu, ongeveer 14 op dat moment. Gehuwd met Warlimpirrnga sinds het begin van de jaren '80, kort na de dood van haar vader.
• Yukultji (Napangati) - Jongere dochter van Lanti en Nanu, ongeveer 12 of 13 jaar oud op dat moment.
• Walala (Tjapangati) - Jongste van de kinderen, ongeveer 12 jaar oud. Zoon van Lanti en Watjunka.

Kaart van het gebied ten westen van Alice Springs in het midden van de jaren tachtig. Het thuisland van de Pintupi is geconcentreerd rond het Mackay-meer (Wilkinkarra).

Verhaal

Het leven in de woestijn

De familie leefde reizend tussen tijdelijke waterpoelen rond Lake Mackay. Ze volgden de wolken, want de aanwezigheid van water bepaalde waar ze heen gingen. Ze droegen alleen kleine riemen gemaakt van haar. Ze droegen houten speren van 2 meter lang, speerwerpers en boemerangs voor de jacht. Ze hadden ook een bijl die Lanti van Balgo had meegebracht. De groep at voornamelijk hagedissen, witachtige larven en struikgewassen. Zij jaagden ook op konijn, kangoeroe, emoe, goanna en slang.

De familie kende plaatsen als Papunya, Balgo en Mikantji. Ze wisten dat hun familieleden daar woonden. Maar Lanti had de groep altijd weggehouden van die plaatsen. Zij hadden ook verhalen gehoord over kartiya (blanken), maar begrepen niet wie zij waren. De weinige ontmoetingen die ze hadden met moderne voorwerpen (auto's, vliegtuigen) werden geassocieerd met het bovennatuurlijke. In een interview herinnerde Warlimpirrnga zich: "Joshua had ons verteld over blanken en motorvoertuigen. We wisten dat er niet-Aboriginal mensen om ons heen kwamen. We wisten niet wat er gebeurde."

Daar kwam nog bij dat er mensen waren die wisten dat deze familie nog in de woestijn woonde. Deze omvatten Topsy en Freddy West. Zij en hun gezinnen verhuisden allemaal naar Kiwirrkurra in 1983. Andere lokale bewoners zagen 's nachts soms kampvuren in de verte en voetafdrukken in het zand en wisten dat ze behoorden tot een groep die door de woestijn zwierf. De welzijnsdienst van het gebied zou ook al in 1962 van deze bijzondere groep hebben gehoord, en antropologen die in die tijd met de Pintupi werkten, hoorden vaak over deze mensen.

De vader, Lanti (of "Joshua"), stierf ergens rond 1980. Hij stierf in Kuwarla, aan de noordkant van Lake Mackay. Zoals gebruikelijk vertrok de familie in rouw uit het gebied. Ze reisden naar het zuiden, in de hoop verwanten te vinden.

Contact maken

De ontmoeting die leidde tot het vertrek van de groep uit de woestijn gebeurde op 13 oktober 1984. Warlimpirrnga en Piyiti waren aan het jagen. Zij waren bij Lake Mackay, ongeveer twee dagen lopen van waar hun familie kampeerde. Ze zagen rook komen van een kampvuur in het zuiden. Het was bij Winparku, een waterpoel tussen Kiwirrkurra en Kintore. Een man genaamd Pinta Pinta en zijn twee zonen waren daar een buitenpost aan het opzetten. Na zonsondergang kwam Warlimpirrnga dicht bij de groep. Ze waren aangekleed en zaten naast een four-wheel drive. Ze haalden water voor Warlimpirrnga uit een pomp.

Warlimpirrnga was bang. Hij was ook boos, omdat deze vreemdelingen op het land van zijn voorouders zaten. Ze waren in feite verwant, maar kenden elkaar niet. Warlimpirrnga kende zijn verwanten alleen van wat zijn moeders hem over hen hadden verteld. Zij kregen ruzie, en Pinta Pinta werd bang. Ieder dacht dat de ander een vedervoet (tovenaar) was. Toen de zoon van de man een schot loste met een geweer, ging Warlimpirrnga er vandoor. Hij nam zijn familie mee naar het noorden, diep in de woestijn voor de veiligheid. Dit was hun eerste ontmoeting met andere mensen in 20 jaar.

Ondertussen reed Pinta Pinta en zijn familie door de nacht naar het westen, naar Kiwirrkurra. Hij vertelde iedereen dat ze een man met een pluimvoet hadden gezien. Maar toen hij de man aan hen beschreef, zei Freddy West dat hij dacht dat het Warlimpirrnga was. De volgende dag kwamen de ouderlingen bijeen en besloten de groep te vinden en hen binnen te brengen. Op 15 oktober ging een team van zeven Pintupi en Charlie McMahon, de coördinator van de gemeenschap, op pad naar Winparku. Samen volgden ze de sporen van de groep door de woestijn in twee four-wheel drives. Op de tweede avond konden ze in de verte het kampvuur van de familie zien. De volgende dag moest McMahon terug. Zijn vriend, Geoff Toll, reed erheen om met de anderen verder te zoeken. Ze vonden de familie de volgende ochtend, op 18 oktober. Zij hadden hen 250 km noordwaarts gevolgd tot Maruwa, een waterbron nabij Lake Mackay.

Toen hij Toll, een blanke man, voor het eerst zag, herinnert Warlimpirrnga zich: "Ik kon het niet geloven. Ik dacht dat hij een duivel was, een slechte geest. Hij had de kleur van wolken bij zonsopgang." Yalti dacht dat de blanke man een geest was die gestuurd was om haar te straffen voor iets wat ze verkeerd had gedaan. De familie was erg bang. Ze probeerden te vluchten en zich te verbergen voor de spoorzoekers. Warlimpirrnga probeerde hen aan te vallen, maar Freddy West kon hem kalmeren door hem te laten zien hoe ze verwant waren. De jagers gaven de familie jam uit een blik en stukjes chocolade om te eten. Zij overtuigden de familie om met hen mee te gaan naar Kiwirrkurra. Ze vertelden hen dat er veel eten was en dat er water uit pijpen kwam. Yalti zei dat dit concept voor hen ongelooflijk was.

Na contact

Toen zij in Kiwirrkurra aankwamen, zag de familie hun familieleden voor het eerst in meer dan 20 jaar weer. Ze waren boos op hen omdat ze hen hadden achtergelaten en niet waren komen zoeken. Toen ze Topsy zagen, waren haar broer en zus zo boos dat ze haar sloegen. Na een paar dagen, werd Takariya uitgehuwelijkt aan Freddy West. Het was een gebaar tussen de twee groepen.

Impact

De betekenis van de gebeurtenis werd op veel verschillende manieren begrepen. Instanties die Aboriginals helpen dachten dat de ontdekking van de groep hen zou helpen in het debat over inheemse landrechten. Fred Myers, een antropoloog die naar Kiwirrkurra was uitgenodigd om de nieuwe groep te bestuderen, stelt dat de gebeurtenis een onderdeel werd van de strijd van de Pintupi om hun autonomie terug te krijgen, die ze hadden verloren toen ze voor het eerst uit de woestijn kwamen om zich in Papunya te vestigen. Hij stelt dat hun voornaamste doel was de nieuwe mensen in staat te stellen hun eigen leven te blijven leiden.

Nieuws

Voordat het nieuws van de ontdekking van de groep zich verspreidde, probeerden de leiders van Kiwirrkurra de privacy van de familieleden te beschermen. Zij wilden hen ook beschermen tegen dezelfde soort schaamte of plagerijen die zij vele jaren eerder zelf hadden ervaren toen zij uit de woestijn kwamen.

Een van de eerste mensen die over de gebeurtenis te horen kreeg was de minister van Aboriginal Zaken, Clyde Holding. Zijn departement wilde het verhaal van de groep gebruiken in de campagne voor Aboriginal landrechten. Holding gaf het verhaal aan The Herald, een krant uit Melbourne. In ruil daarvoor stemde de krant ermee in om niemand te vertellen waar de groep zich bevond. Het verhaal werd voor het eerst gemeld op de voorpagina van de krant op 24 oktober, met als kop de bewering dat "de verloren stam was gevonden". Het nieuws veroorzaakte een sensatie en haalde meteen de krantenkoppen in het hele land. Zij werden in de volksmond bekend als de "Pintupi Nine" of de "Laatste Nomaden". De familie zelf zou echter pas veel later in haar leven hun eigen verhaal vertellen.

Deze publiciteit werd een probleem voor Holding. De leiders van Kiwirrkurra waren boos op hem omdat hij het verhaal aan de pers had gegeven. De krant had foto's van de familieleden gepubliceerd zonder hun toestemming. Het had ertoe geleid dat andere verslaggevers hadden geprobeerd hun gemeenschap binnen te komen om informatie te krijgen. Ze waren het ook niet eens met de manier waarop de media de gebeurtenis had beschreven. De weinige informatie die de pers had gekregen, had geleid tot geromantiseerde berichten over een "eerste contact" of een "ontdekking". Maar vanuit het gezichtspunt van de Pintupi waren het familieleden die zij kenden en met wie zij een geschiedenis hadden. In hun ogen was de groep niet "ontdekt", maar juist weer bij elkaar gekomen na van elkaar gescheiden te zijn geweest.

Gezondheid

Toen zij hier aankwamen, had een dokter uit Kintore de familie onderzocht en vastgesteld dat zij sterk, fit en zeer gezond waren. Maar in een paar dagen tijd werden ze allemaal ziek. Zij hadden geen natuurlijke immuniteit tegen ziekten. Het bedrijf wilde dat een regeringsteam van medische specialisten hen zou behandelen. Maar de leiders van Kiwirrkurra wilden geen andere artsen naar de familie laten kijken. De enige mensen die hen mochten behandelen waren de plaatselijke ngangkari (medicijnman) en de dokter in Kintore.

In die tijd gaven de Pintupi de regeringsartsen nog steeds de schuld van de dood van veel van hun mensen die in de jaren 1960 uit de woestijn waren gekomen. Deze mensen waren gestorven aan infecties en ziekten, en Holding probeerde te voorkomen dat dit opnieuw zou gebeuren. Begin november begon men zich ernstig zorgen te maken over het voortbestaan van de familie. De secretaris van het departement van Aboriginal Zaken, Charles Perkins, uitte scherpe kritiek op de Kiwirrkurra leiders voor het schenden van de burgerrechten van de familie. Hij zei dat als zij niet de juiste medische zorg zouden krijgen, zij alle negen binnen twee maanden zouden sterven.

De dokter in Kintore vond dat het de verantwoordelijkheid van de Pintupi was om te beslissen wat het beste voor hen was. Ze vertrouwden hem, en lieten hem de familie behandelen. Alle negen gezinsleden hadden hoestbuien en een bacteriële infectie, treponema genaamd, opgelopen. De dokter behandelde hen en gaf hen verschillende inentingen. Uiteindelijk werden ze weer gezond.

Vandaag

De oudste broer, Piyiti, keerde terug naar de woestijn in 1986. Hij vertrok in het geheim en verborg zijn sporen zodat niemand hem kon volgen. Het is niet duidelijk waarom hij vertrok, en of iemand weet waarom. Een inwoner beweerde dat het was omdat hij verhalen had gehoord over Pintupi die aan ziektes stierven, en bang was dat hem dat ook zou overkomen. McMahon denkt dat het was omdat hij het moeilijk vond zich aan te passen (adjust) aan dingen - in het bijzonder conflicten, aangezien hij zijn hele leven bij zijn familie had gewoond. Er zijn verschillende theorieën over wat er met Piyiti is gebeurd. Sommige mensen denken dat hij nog steeds in de woestijn leeft. Warlimpirrnga beweerde in een interview in 2004 Piyiti in Alice Springs te hebben gezien, en zei dat hij zichzelf nu "Yari Yari" noemt.

De anderen bleven vele jaren in Kiwirrkura. In 1998 stierf Papalya aan nierfalen. Ze was waarschijnlijk bijna 70 toen ze stierf, en werd in Kiwirrkura begraven. Nanu stierf in maart 2001, ook bijna 70 jaar oud. Vanwege een grote overstroming in Kiwirrkura in die tijd, werd zij in Kintore begraven.

De zes overgebleven leden werden schilders van de Papunya Tula school. De drie broers - Warlimpirrnga, Tamayinya (nu bekend als Thomas) en Walala - wonen nu voornamelijk in Alice Springs. Hun schilderijen zijn vaak voor duizenden dollars verkocht. Vooral Warlimpirrnga is een van de bekendste kunstenaars van de Westelijke Woestijnstijl. Hij heeft schilderijen in verschillende nationale kunstgalerijen in het land. Hij en Yalti hebben drie kinderen. Behalve Thomas zijn ze allemaal getrouwd en hebben kinderen. Takariya scheidde van Freddy West en hertrouwde. Yalti, Yukultji en Takariya wonen nog steeds in Kiwirrkurra. Alle zes spreken ze nog steeds alleen Pintupi.

De familie werd de laatste groep mensen met een traditionele jager-verzamelaar levensstijl in Australië. Zij waren de laatste Aboriginals die in contact kwamen met de moderne beschaving.