Lulu (opera)

Samenstelling

Berg begon aan de opera te schrijven in 1929, maar stopte toen met werken om zijn Vioolconcert te schrijven. Toen Berg stierf, had hij de laatste akte van de opera nog niet af, hij had er alleen schetsen van gemaakt. Schönberg werd gevraagd of hij de opera zou afwerken, maar hij dacht dat het te veel werk zou zijn. Toen de opera voor het eerst werd opgevoerd in 1937 waren er slechts twee aktes: de opera was onaf. Bergs weduwe, Helene, zei dat niemand het mocht afmaken en dat het onvoltooid moest blijven. Meer dan 40 jaar lang werd de opera op die manier opgevoerd.

Toen Helene in 1976 overleed, maakte een man genaamd Friedrich Cerha de opera af, gissend naar wat Berg geschreven zou kunnen hebben. Deze voltooide versie werd opgevoerd in 1979 in de Opera Garnier, onder leiding van Pierre Boulez.

Bekende sopranen die de hoofdrol in Lulu hebben gezongen zijn Teresa Stratas, Anja Silja en Christine Schäfer.

Rollen

Het verhaal

Proloog: Een circusdirecteur introduceert al zijn dieren. De laatste is Lulu zelf, die het podium op wordt gedragen en wordt voorgesteld als een slang.

Akte I

Scène 1: Lulu, de vrouw van Dr. Goll, een oude dokter, laat haar portret schilderen. Dr. Schön, een krantenredacteur die Lulu redde toen ze op straat leefde, heeft nu een liefdesaffaire met haar. Dr. Schöns zoon Alwa komt, verontschuldigt zich, en hij en Dr. Schön vertrekken. De schilder wil met Lulu vrijen. Dr. Goll komt onverwacht binnen, ziet dat de twee alleen zijn, zakt in elkaar en sterft aan een hartaanval.

Scène 2: Lulu is nu getrouwd met de schilder. Ze krijgt een telegram waarin staat dat Dr. Schön verloofd is. Schigolch, een zwerver, bezoekt haar. Hij schijnt in het verleden iets met haar gehad te hebben. Dr. Schön arriveert. Hij praat alsof Schigolch Lulu's vader is. Hij is gekomen om Lulu te vragen voortaan uit zijn leven te blijven. Ze trekt zich daar niets van aan en vertrekt nadat haar man, de schilder, is gearriveerd. Dr. Schön vertelt de schilder over hun verhouding, en zegt dat hij er met zijn vrouw over moet praten. De schilder vertrekt, maar in plaats van met Lulu te gaan praten snijdt hij zijn eigen keel door en sterft. Lulu lijkt zich er niets van aan te trekken en zegt tegen Dr. Schön: "Je trouwt toch wel met me."

Scène 3: Lulu, werkzaam als danseres, zit in haar kleedkamer met Alwa. Ze praten over een prins die verliefd is op Lulu en die met haar wil trouwen. Lulu vertrekt om het podium op te gaan, maar weigert omdat Dr. Schön en zijn verloofde in het publiek zitten. Dr. Schön komt binnen om te proberen haar over te halen op te treden. Als de twee alleen zijn, vertelt zij Schön dat zij erover denkt met de prins naar Afrika te vertrekken. Dr. Schön realiseert zich dat hij niet zonder haar kan, en Lulu laat hem een brief schrijven aan zijn verloofde waarin hij zegt dat hij niet met haar wil trouwen. Lulu gaat door met de show.

Akte II

Scène 1: Lulu is nu getrouwd met Dr. Schön, die vol jaloezie is omdat zoveel mannen en één vrouw van Lulu schijnen te houden. Een van hen, de lesbische gravin Geschwitz, bezoekt haar om haar uit te nodigen voor een bal, maar vertrekt als Dr. Schön het afkeurt. Wanneer de twee uitgaan, keert de gravin terug en verstopt zich. Twee andere bewonderaars, de Acrobaat en de Schooljongen, komen ook binnen, en beginnen allemaal met Lulu te praten als ze terugkomt. Alwa komt binnen, en de bewonderaars verstoppen zich als Alwa Lulu vertelt dat hij van haar houdt. Dr. Schön komt terug, ziet de Acrobaat, en begint een lange woordenwisseling met Lulu. Geleidelijk aan vindt hij de andere mensen die zich verstopt hebben. Hij geeft Lulu een revolver, en zegt haar zelfmoord te plegen, maar zij schiet Schön neer. De politie arriveert om Lulu te arresteren voor de moord.

Intermezzo: tijdens de muziek van het intermezzo wordt een stomme film vertoond. Daarin zien we hoe Lulu door de politie wordt opgepakt, voor de rechter wordt gebracht en in de gevangenis belandt. Dan zien we hoe ze opzettelijk de ziekte cholera krijgt en naar het ziekenhuis wordt gebracht. Gravin Geschwitz bezoekt haar, en geeft haar eigen kleren, zodat Lulu vermomd als de gravin kan ontsnappen.

Scène 2: De gravin Geschwitz, Alwa en de Acrobaat zijn in dezelfde kamer als Act II, Scène 1. Zij wachten op Schigolch, die de gravin naar het ziekenhuis moet brengen. Zij gaat haar eigen vrijheid opgeven door Lulu's plaats in te nemen, zodat niemand zal ontdekken dat zij ontsnapt is, tot het te laat is. De Acrobaat zegt dat hij met Lulu gaat trouwen en met haar naar Parijs verhuist, waar de twee samen in een act zullen werken. Schigolch vertrekt met de gravin en komt dan terug met Lulu, die zo ziek is van haar ziekte dat de Acrobaat zijn plan niet volgt, maar in plaats daarvan de politie gaat halen. Schigolch wordt weggestuurd om treinkaartjes te kopen, en alleen gelaten zeggen Alwa en Lulu dat ze van elkaar houden en dat ze samen weg zullen gaan.

Akte III

Scène 1: Lulu en Alwa wonen nu in Parijs. De scène is een feest in een casino. Lulu wordt door de Acrobaat en een pooier gedwongen te werken in een bordeel in Caïro. De politie wil haar nog steeds voor de moord op Dr. Schön en de Acrobaat en de pooier zeggen haar dat ze haar naar de politie zullen brengen als ze niet doet wat ze zeggen. Schigolch arriveert en vraagt om geld. Ze laat zich overhalen om de Acrobaat mee te lokken naar een hotel en hem te vermoorden. Als ze weg zijn, komt het nieuws dat de spoorwegmaatschappij geen geld meer heeft. De gasten hebben allemaal geld in het bedrijf. Het feest gaat snel uit elkaar, en in de verwarring slaagt Lulu erin zich om te kleden met een jongeman. Ze ontsnapt met Alwa net voordat de politie arriveert om haar te pakken.

Scène 2: Lulu en Alwa wonen nu bij Schigolch. Ze zijn arm in Londen, zodat de politie hen niet kan vinden. Lulu werkt als prostituee. Zij komt aan met een klant, een professor (gespeeld door dezelfde acteur als Dr. Goll, Lulu's eerste echtgenoot). Dan arriveert de gravin Geschwitz met een portret van Lulu dat ze uit Parijs heeft meegebracht. Alwa hangt het aan de muur. Lulu gaat weg en komt terug met een andere klant, de neger (gespeeld door dezelfde acteur als de schilder, Lulu's tweede echtgenoot). Hij weigert te betalen voor het bedrijven van de liefde, en doodt Alwa in een worsteling. Schigolch neemt het lichaam mee en Geschwitz denkt erover zichzelf te doden, maar geeft dat idee op als ze merkt dat Lulu er niets om geeft. Uiteindelijk gaat Lulu weg en komt terug met een derde klant (gespeeld door dezelfde acteur als Dr. Schön, Lulu's derde echtgenoot). Hij maakt ruzie over de prijs, en staat op het punt te vertrekken wanneer Lulu besluit met hem naar bed te gaan voor minder dan haar gebruikelijke honorarium. Deze klant, die eigenlijk Jack the Ripper is, vermoordt Lulu, en op zijn weg naar buiten vermoordt hij ook de gravin, die haar liefde aan Lulu zweert als het doek valt.

Structuur

Van de vorm van de hele opera wordt vaak gezegd dat het een spiegel is - Lulu's populariteit in de eerste akte wordt weerspiegeld door de armoede waarin ze leeft tijdens akte III. Ook worden Lulu's echtgenoten in akte I gespeeld door dezelfde zangers als haar klanten in akte III. In het midden van de opera bevindt zich de film. Zelfs een deel van de muziek is een palindroom (het leest voorwaarts hetzelfde als achterwaarts).

Sommige personages hebben hun eigen muziek, die telkens bestaat uit een thema van twaalf noten. Dit is het twaalftoonssysteem dat werd uitgevonden door Bergs leermeester Arnold Schönberg. Door elk personage een thema te geven, maakt hij gebruik van het idee van een leitmotiv, dat veel door Wagner werd gebruikt.