Rachitis
Rachitis is een ziekte die voorkomt bij jonge kinderen. Het komt voor bij kinderen die niet genoeg vitamine D en calcium krijgen. Het veroorzaakt grotere ruimtes in de botten, en maakt ze droog, als sponzen. De benen kunnen naar elkaar toe (zodat de knieën elkaar raken) of van elkaar af buigen.
Rachitis bij volwassenen heet osteomalacie.
Het woord "rachitis" komt van het Griekse woord rhakhis, wat "ruggengraat" betekent.
Oorzaak
Mensen hebben zowel vitamine D als calcium nodig om hun botten sterk te maken.
Vitamine D helpt de botten om calcium op te nemen. Een laag vitamine D maakt het moeilijk om calcium op te nemen.
Het menselijk lichaam maakt vitamine D3 in de huid, uit cholesterol. Vervolgens verandert de lever vitamine D3 in calcitriol, dat calcium uit het bloed naar de botten stuurt. De botten hebben calcium nodig om sterk te blijven. De huid maakt echter geen vitamine D3 tenzij er voldoende ultraviolet licht op schijnt. Zonlicht bevat ultraviolet licht, dus voldoende zonlicht is een manier om voldoende D3 binnen te krijgen.
Mensen hebben calcium nodig voor verkalking. Verkalking gebruikt calcium om botten groter en sterker te maken. Weinig calcium maakt botten kwetsbaar en gemakkelijker te breken.
Preventie
Rachitis kan worden voorkomen als iemand voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt.
De beste manier om dit te doen is om veel zonlicht te krijgen, en voedsel te eten waar veel vitamine D en calcium in zit. Mensen die op deze manier niet voldoende vitamine D en calcium binnenkrijgen, kunnen echter supplementen nemen (vitaminepillen met calcium en vitamine D erin).
Calcium
Voedingsmiddelen die veel calcium bevatten zijn onder andere:
- Melk en andere zuivelproducten zoals kaas
- Sommige groene groenten, zoals broccoli, spinazie en boerenkool
- Tegenwoordig zijn veel producten "verrijkt" met vitamine D: de vitamine werd toegevoegd toen het voedsel werd gemaakt. Deze voedingsmiddelen omvatten sommige soorten sinaasappelsap, ontbijtgranen, brood en zelfs gebotteld water. Op het etiket van het levensmiddel staat hoeveel calcium het bevat.
Calcium wordt het best door de botten opgenomen wanneer het in hoeveelheden van 500-600 gram of minder wordt ingenomen. Daarom raden artsen aan kleinere hoeveelheden voedsel met calcium te eten, op verschillende momenten van de dag, in plaats van alles tegelijk.
Vitamine D
Er zijn drie manieren om vitamine D binnen te krijgen: zonlicht, voeding of supplementen (vitaminepillen waar vitamine D in zit). Veel mensen krijgen echter niet genoeg vitamine D binnen via hun voeding alleen.
Er zijn maar een paar voedingsmiddelen die veel vitamine D bevatten. Deze omvatten:
- "Vette vis" die in het wild is gevangen, zoals makreel, zalm en tonijn.
- Gekookt eigeel
- Vitamine D wordt toegevoegd aan sommige voedingsmiddelen, zoals sommige soorten zuivelproducten, ontbijtgranen en sinaasappelsap.
Moedermelk kan onvoldoende vitamine D bevatten om rachitis te voorkomen. Baby's die alleen borstvoeding krijgen en geen ander voedsel, kunnen vitamine D-druppels krijgen om te voorkomen dat ze rachitis krijgen. Dit is echter geen groot risico als moeder en kind enige blootstelling aan zonlicht hebben. Kinderen met een donkere huidskleur hebben waarschijnlijk meer vitamine D nodig.
Deze mensen maken vitamine D aan terwijl ze in de zon spelen...
Risicofactoren
Deze dingen maken de kans op rachitis groter:
- Ze zijn tussen drie en 36 maanden oud. Kinderen van deze leeftijd lopen het grootste risico op rachitis omdat hun botten zo snel groeien en in deze periode groter en sterker moeten worden.
- Ze zijn te vroeg geboren (vroeger dan normaal).
- Ze leven in de noordelijke delen van de wereld, waar er minder zon is
- Ze brengen te weinig tijd buiten door
- Ze dragen altijd zonnebrandcrème als ze naar buiten gaan
- Zelfs een milde zonnebrandcrème vermindert de hoeveelheid vitamine D die het lichaam aanmaakt met 95% (door het lichaam te beletten vitamine D uit zonlicht op te nemen).
- Toch moeten mensen zonnebrandcrème gebruiken als ze kunnen verbranden.
- Ze eten niet genoeg voedsel met calcium of vitamine D, vanwege lactose-intolerantie of een strikt vegetarisch dieet.
- Ze kunnen geen vitamine D aanmaken of gebruiken vanwege een medische aandoening, zoals coeliakie, of omdat ze bepaalde medicijnen tegen aanvallen nemen.
Röntgenfoto van een kind met rachitis, waarbij de benen naar buiten gebogen zijn
Symptomen
Tekenen en symptomen van rachitis zijn onder andere:
- Broze (gemakkelijk te breken) botten of tanden
- Meer bloeden dan normaal
- Achterblijvende groei (niet groeien zoals een gezond kind zou doen)
- Zweten
- Zwakte (zich voortdurend moe voelen)
- Lichaamspijn
