Theater in het oude Griekenland

Oorsprong

Sommigen denken dat de vroege Griekse religie en het theater werden beïnvloed door Centraal-Aziatische sjamanistische praktijken. Een groot aantal in Olivia ontdekte Orphische graffiti lijkt aan te tonen dat de kolonie een belangrijk aanspreekpunt was. Eli Crozier wijst erop dat de sjamaan kan worden gezien als een vroeg type acteur die de rituelen van het vroege Griekse theater beïnvloedde.

Het Grieks zoals we dat nu kennen werd enkele jaren voor 532 v.C. in Athene gemaakt, toen Thespis de vroegste opgenomen toneelschrijver was. Hij won de eerste theaterwedstrijd die in Athene werd gehouden, dus hij was de leider van de parathyroïden die in en rond Attica optraden. Parathyroïden waren oude hymnen die gezongen werden in de lof van de god van de wijn en de vruchtbaarheid, Dionysus. Ze hadden een wilde en extatische natuur.

Tegen Thespis' tijd was de diathermie ver van haar cultuuromslag geëvolueerd. Het was een verhalend, balladeachtig genre geworden. Hierdoor wordt Thespis vaak de "Vader van de Tragedie" genoemd. De staatsman Solon zou gedichten hebben gecreëerd waarin personages met hun eigen stem spreken. Gesproken voordrachten, bekend als rapsodieën, van Homerus' heldendichten waren populair op festivals voor 534 voor Christus. De bijdrage van Thespis aan het drama is onduidelijk, maar zijn naam wordt herinnerd in de gangbare term voor uitvoerder - een 'thespian'.

De dramatische voorstellingen waren belangrijk voor de Atheners - dit wordt duidelijk gemaakt door het Dionysische festival. Dit werd misschien georganiseerd om de loyaliteit onder de stammen van Attika te bevorderen. Deze waren onlangs gecreëerd door Cleisthenes, die de Griekse democratie heeft opgericht. Het festival werd ongeveer rond 508 voor Christus opgericht.

Phrygia was de eerste dichter waarvan bekend was dat hij een historisch onderwerp gebruikte - zijn Fall of Milieus, 493, vertelde het lot van de stad Miletus nadat deze door de Perzen was veroverd. Hij zou ook de eerste zijn die vrouwelijke personages gebruikte (maar geen vrouwelijke performers).

Tot aan de Hellenistische periode waren alle tragedies unieke stukken die ter ere van Dionysus werden geschreven en slechts één keer werden gespeeld, zodat we vandaag de dag alleen de stukken hebben die nog goed genoeg werden onthouden om te worden herhaald toen herhaling van oude tragedies in de mode raakte.

De klassieke periode

Na de Grote Vernietiging van Athene door het Perzische Rijk in 480 VC werden de stad en de acropolis herbouwd en werd het theater een nog belangrijker onderdeel van de Atheense cultuur en burgertrots. Centraal stond de wedstrijd tussen drie tragische toneelschrijvers in het Theater van Dionysus, twee keer per jaar. Elk van hen diende drie tragedies in, plus een satyrisch toneelstuk (een komische, burleske versie van een mythologisch onderwerp). Vanaf 486 v.Chr. diende elke toneelschrijver ook een komedie in. Aristoteles beweerde dat Aeschylus de tweede acteur toevoegde, en dat Sophocles de derde introduceerde. Blijkbaar hebben de Griekse toneelschrijvers nooit meer dan drie acteurs gebruikt.

Tragedie en komedie werden gezien als volledig gescheiden genres, en geen enkel toneelstuk heeft ooit aspecten van de twee samengevoegd. De toneelstukken van Satyr gingen over het mythologische onderwerp van de tragedies, maar op een puur komische manier. Aangezien ze meer dan een eeuw na de Atheense Gouden Eeuw werden geschreven, is het echter niet bekend of dramatici als Sophocles en Euripides in dezelfde bewoordingen over hun toneelstukken zouden hebben nagedacht.

Hellenistische periode

De macht van Athene nam af na zijn nederlaag in de Peloponnesische oorlog tegen de Spartanen. Vanaf dat moment begon het theater weer oude tragedies op te voeren. Hoewel de theatrale tradities hun vitaliteit lijken te hebben verloren, ging het Griekse theater verder in de Hellenistische periode (de periode na de veroveringen van Alexander de Grote in de vierde eeuw VC). De belangrijkste Hellenistische theatervorm was niet de tragedie, maar 'New Comedy', komische episodes over het leven van gewone burgers. De enige toneelschrijver uit die periode wiens werk bewaard is gebleven is Menander. Een van de belangrijkste bijdragen van New Comedy was de invloed ervan op de Romeinse komedie, een invloed die te zien is in de overgeleverde werken van Plautus en Terence.

Gebouwen en prestaties

De stukken hadden oorspronkelijk een koor van maximaal 50 personen, die de stukken in gedichten begeleid door muziek opvoerden, beginnend in de ochtend en eindigend tot de avond.

De uitvoeringsruimte was een eenvoudige halfronde ruimte, het orkest, waar het koor danste en zong. Het orkest stond op een afgeplat terras aan de voet van een heuvel, waarvan de helling een natuurlijk theater opleverde (uitkijkpost). Later werd de term "theater" toegepast op het hele gebied van theater, orkest en skené (scène).

De theaters zijn zeer groot gemaakt. Het publiek kan tot veertienduizend mensen hebben. De stemmen van de acteurs moesten in het hele theater worden gehoord, ook in de bovenste rij stoelen. Het begrip van de Grieken voor de akoestiek is goed te vergelijken met de huidige stand van de techniek.

In 465 v.Chr. begonnen de toneelschrijvers gebruik te maken van een achterwand of scenische muur, die achter het orkest hing of stond, en die tevens diende als een ruimte waar acteurs hun kostuums konden verwisselen. Het stond bekend als de skênê (scène). In 425 v.Chr. werd een stenen scènemuur, paraskenia genaamd, een gebruikelijke aanvulling op skênê in de theaters. De proskenie ("voor de scène") werd in een colonne geplaatst, en was vergelijkbaar met het hedendaagse proscenium.

Griekse theaters hadden ook ingangen voor de acteurs en koorleden genaamd parodoi. Het waren hoge bogen die uitkwamen op het orkest, waardoor de uitvoerders binnenkwamen. Tegen het einde van de 5e eeuw voor Christus, rond de tijd van de Peloponnesische oorlog, was de skênê, de achtermuur, twee verdiepingen hoog. Sommige theaters hadden ook een verhoogde spreekplaats op het orkest, de logeion genaamd.

Scenische elementen

Er waren verschillende landschappelijke elementen die vaak in het Griekse theater werden gebruikt:

• makhina, een kraan die de indruk gaf van een vliegende acteur (dus, deus ex machina, wat betekent, 'de god van de machine').
• ekkyklema, een wagen op wieltjes die gebruikt werd om dode personages voor het publiek te laten zien
• valdeuren, of soortgelijke openingen in de grond om mensen op het podium te tillen
• Pinakes, foto's opgehangen om een landschap te creëren
• Thyromata, meer complexe foto's ingebouwd in het tweede niveau (3e niveau vanaf de grond)
• De fallische rekwisieten werden gebruikt voor saterspelen, die de vruchtbaarheid ter ere van Dionysus symboliseren.

Grieks koor

Hoewel het koor in het begin veel groter was, daalde het aantal tot 12 of 15 in tragedies en 24 in komedies. Ze spelen meestal een groepsfiguur, zoals 'de oude mannen van Argos'. Het koor biedt achtergrondinformatie, samenvattingen en commentaar. In veel van deze stukken drukt het koor aan het publiek uit wat de hoofdpersonen niet kunnen zeggen, zoals hun verborgen angsten of geheimen.

Het koor zou kunnen zingen, of in eenstemmigheid kunnen spreken (samen hetzelfde zeggen). Het koor maakte het feit goed dat er slechts één, twee of drie acteurs waren, die elk meerdere rollen speelden (wisselende maskers).

Voor de introductie van verschillende acteurs door Aeschylus was het Griekse koor de hoofdrolspeler tegenover een eenzame acteur. Het belang van het koor nam af na de 5e eeuw voor Christus, toen het koor zich begon af te scheiden van de dramatische actie. Latere dramatici waren minder afhankelijk van het koor.

Maskers

Het masker is bekend dat het al sinds de tijd van Aeschylus in de 6e eeuw na Christus wordt gebruikt. Het is een van de typische dingen die ze deden in het klassieke Griekse theater. Maskers werden ook gebruikt in de verering van Dionysius, en dat is waarschijnlijk hoe de traditie begon.

Het meeste bewijsmateriaal is afkomstig van enkele vaasschilderijen uit de 5e eeuw voor Christus die acteurs voorstellen die zich voorbereiden op een toneelstuk van Satyr. Er is geen fysiek bewijs bewaard gebleven: de maskers zijn gemaakt van organisch materiaal. Ze werden niet beschouwd als permanente objecten, en werden opgedragen aan het altaar van Dionysus na voorstellingen. Er zijn echter wel voorbeelden van beelden van acteurs met een masker in de hand.

Er zijn maskers gemaakt voor de acteurs en voor het koor, die het publiek helpen te weten wat een personage denkt. Het koor draagt allemaal hetzelfde masker, omdat ze hetzelfde karakter vertegenwoordigen.

Maskerfuncties

In een groot openluchttheater, zoals het Theater van Dionysus in Athene, brachten de maskers het gezicht van de personages dichter bij het publiek, omdat ze overdreven kenmerken en uitdrukkingen hadden. Een acteur kon verschijnen en opnieuw verschijnen in verschillende rollen, aangezien het publiek de acteur niet met één personage identificeerde. Hun variaties helpen het publiek om onderscheid te maken tussen geslacht, leeftijd en sociale status. Ook konden ze een verandering in het uiterlijk van een personage laten zien, bijvoorbeeld Oedipus na het verblinden van zichzelf. ^p70 Er werden ook unieke maskers gemaakt voor specifieke personages en gebeurtenissen in een toneelstuk, zoals The Furies in Aeschylus' Eumenides en Pentheus en Cadmus in Euripides' The Bacchae. Door het koor gedragen, creëerden de maskers een gevoel van eenheid en uniformiteit, een soort meerstemmig personage of een enkelvoudig organisme.