Chikungunya

Tekenen en symptomen

Het kan één tot twaalf dagen duren voordat iemand ziek wordt nadat hij het chikungunya-virus heeft opgelopen. (Deze periode wordt de incubatietijd van het virus genoemd.) Meestal worden mensen na drie tot zeven dagen ziek. De meeste mensen die het virus krijgen (72% tot 97%) krijgen symptomen.

Chikungunya heeft een acute fase, die kort duurt, en een chronische fase, die weken, maanden of jaren kan duren.

Acute fase

De acute fase begint meestal met een plotselinge hoge koorts die tot tien dagen kan aanhouden. De koorts is meestal hoger dan 39 °C (102 °F), en kan soms oplopen tot 40 °C (104 °F). Ongeveer de helft van de mensen met chikungunya krijgt uitslag, meestal zo'n twee tot vijf dagen nadat de symptomen beginnen. Sommige mensen hebben ook maag-darmsymptomen, zoals buikpijn, misselijkheid, braken of diarree. In zeldzame gevallen kunnen mensen bindvliesontsteking of andere problemen met hun ogen krijgen.

Na ongeveer een week begint het lichaam het virus te bestrijden door immunoglobuline M (IgM) af te geven, dat het virus aanvalt. Hierna beginnen de meeste symptomen meestal te verbeteren. Vaak blijven mensen echter nog ongeveer een week last houden van bepaalde symptomen, zoals hoofdpijn, slapeloosheid (slaapproblemen) en uitputting. Als deze symptomen voorbij zijn, is de acute fase van chikungunya meestal voorbij.

Chronische fase

In de chronische fase van chikungunya krijgt bijna iedereen met het virus (87% - 98%) zeer erge gewrichtspijn of stijfheid. Dit duurt meestal weken of maanden. Het kan echter ook jaren aanhouden. De gewrichtspijn kan zo erg zijn dat iemand de gewrichten die pijn doen niet meer kan bewegen. De pijn doet zich bijna altijd in meer dan één gewricht voor. Meestal hebben mensen pijn in de gewrichten in hun armen en benen, aan beide kanten. Het kan gaan om de gewrichten in de polsen, enkels, handen, voeten, schouders, ellebogen en knieën. Het virus kan ook pijn in de spieren of ligamenten veroorzaken.

Soms is het moeilijk het verschil te zien tussen chikungunya en dengue koorts. Beide infecties veroorzaken een aantal van dezelfde symptomen, zoals koorts en zeer hevige pijn. Chikungunya veroorzaakt echter meestal geen bloedingen. Als een persoon die gediagnosticeerd is met chikungunya bloedingsproblemen heeft, kan het zijn dat:

• Heb dengue koorts in plaats van chikungunya
• zowel chikungunya als knokkelkoorts hebben (beide worden door muggen verspreid, en komen op sommige plaatsen op dezelfde manier voor)
• Heb zowel chikungunya als leverproblemen

Preventie

De beste manier voor mensen om zich te beschermen tegen chikungunya is zich te beschermen tegen muggen op plaatsen waar de ziekte veel voorkomt. Mensen kunnen bijvoorbeeld insectenspray en muskietennetten gebruiken, en lange mouwen en een lange broek dragen als ze buiten zijn. Op plaatsen waar chikungunya veel voorkomt, kunnen overheden ook dingen doen om het aantal muggen onder controle te houden. Ze kunnen bijvoorbeeld pesticiden sproeien.

Er is geen vaccin voor chikungunya. Wetenschappers zijn bezig met experimenten om te proberen een vaccin te maken. De wetenschappers zeggen echter dat zelfs als zij een vaccin zouden maken, de mensen nog steeds de muggen zouden moeten bestrijden om chikungunya te voorkomen.

Voordelig muskietennet voor een bed

Behandeling

Er is geen behandeling voor chikungunya bekend. Er zijn geen antivirale geneesmiddelen (geneesmiddelen die virussen doden) bekend die het chikungunya-virus doden.

Medisch personeel kan alleen "ondersteunende zorg" geven. Dit betekent dat ze alleen de symptomen van chikungunya kunnen behandelen. Ze kunnen bijvoorbeeld koorts en gewrichtspijn behandelen met niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals naproxen; pijnstillers zoals paracetamol (acetaminophen); en vloeistoffen. Aspirine wordt niet gegeven omdat het de kans op bloedingen kan vergroten.

Chronische gewrichtspijn

Wetenschappers hebben nog geen medicijn gevonden dat helpt bij iedereen met chikungunya die erge gewrichtspijn heeft. Er zijn aanwijzingen dat bepaalde geneesmiddelen kunnen helpen bij mensen die langer dan twee weken hevige gewrichtspijn hebben. Deze medicijnen zijn onder andere:

• Ribavirine, een antiviraal geneesmiddel
• Chloroquine, een medicijn dat gewoonlijk wordt gegeven om malaria te voorkomen
• Methotrexaat, een medicijn tegen reumatoïdeartritis, dat ook zeer hevige gewrichtspijn veroorzaakt

Deze geneesmiddelen helpen niet tegen de symptomen van chikungunya tijdens de acute fase.

Prognose

Ongeveer 1 op de 1000 mensen die chikungunya krijgen, overlijdt aan de ziekte. Mensen ouder dan 65 jaar, pasgeboren baby's en mensen met andere medische problemen lopen de meeste kans om de gevaarlijkste problemen te krijgen. Chikungunya is vooral gevaarlijk voor pasgeborenen omdat zij het virus van hun moeder kunnen krijgen tijdens de bevalling, en omdat het immuunsysteem van pasgeborenen nog moet groeien voordat het net zo goed werkt als dat van volwassenen. Hierdoor is het voor pasgeborenen veel moeilijker om het virus te bestrijden.

Ouderen en mensen die al artritis hebben, lopen meer kans op chronische gewrichtspijn.

Epidemiologie

In het verleden kwam chikungunya vooral voor in ontwikkelingslanden. Meer recentelijk zijn er echter epidemieën (waarbij een zeer groot aantal mensen het virus oploopt) geweest in de Indische Oceaan, op de eilanden in de Stille Oceaan en in Noord- en Zuid-Amerika.

Toen chikungunya in 1952 voor het eerst werd ontdekt, was het een zeldzame ziekte die alleen in West-Afrika voorkwam. Mensen kregen de ziekte meestal tijdens het regenseizoen, omdat muggen dan talrijker zijn. Vanaf de jaren zestig waren er soms uitbraken in Azië en Afrika. Tot 2005 was chikungunya echter in de hele wereld zeldzaam.

Sinds 2005 is chikungunya veel algemener geworden. Het heeft grote uitbraken veroorzaakt in Afrika, Azië en Noord- en Zuid-Amerika. In India bijvoorbeeld is chikungunya opnieuw opgedoken na 32 jaar, toen geen enkele Indiër het virus had opgelopen. Er zijn ook uitbraken geweest in Europa, het Caribisch gebied en Zuid-Amerika, waar chikungunya zich nooit eerder had verspreid. Een paar mensen hebben ook chikungunya opgelopen in de Verenigde Staten en Australië, waar het virus nog nooit had geleefd.

In 2005 was er een zeer grote uitbraak op Réunion, een eiland in de Indische Oceaan. Van de ongeveer 770.000 mensen die op het eiland woonden, kregen er ongeveer 266.000 (meer dan 1 op elke 3 mensen) chikungunya. In 2006 kregen ongeveer 1,25 miljoen mensen in India het virus.

Chikungunya is onlangs overgewaaid naar Noord- en Zuid-Amerika. In de periode 2013-2014 werd in Amerika gedacht dat 1.118.763 mensen het virus hadden. Van deze gevallen werd in 24.682 gevallen aangetoond dat het om chikungunya ging.

Sommige wetenschappers denken dat chikungunya veel algemener is geworden door een verandering in de genetische code van het virus. Deze verandering kan het voor het virus gemakkelijker hebben gemaakt om kopieën van zichzelf te maken in muggencellen. Hierdoor kan het virus ook gemakkelijker worden verspreid door de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus). Dit is belangrijk omdat de Aziatische tijgermug op veel meer plaatsen leeft dan de Aedes aegypti, de andere muggensoort die chikungunya onder mensen verspreidt. Aedes aegypti leeft alleen in tropische gebieden. De Aziatische tijgermug verspreidt zich echter gemakkelijk en leeft in Europa, Noord- en Zuid-Amerika, het Caribisch gebied, Afrika en het Midden-Oosten.

Donkergroene gebieden zijn landen waar mensen chikungunya hebben opgelopen, volgens de CDC vanaf mei 2018.


Gebieden waar A. albopictus-muggen leven, stand december 2007.

Geschiedenis

Chikungunya werd voor het eerst beschreven door Marion Robinson en W.H.R. Lumsden in 1955, na een uitbraak in 1952 langs de grens tussen Mozambique en Tanganyika (nu een deel van Tanzania). In dit gebied leefde een groep die de Makonde werd genoemd. Het woord "chikungunya" komt waarschijnlijk uit de taal van de Makonde. Het betekent "dat wat omhoog buigt" of "voorovergebogen lopen". Dit beschrijft hoe mensen met zeer ernstige gewrichtspijn door het virus in ongewone houdingen gingen buigen.

De eerste geregistreerde uitbraak van chikungunya was wellicht in 1779. Wetenschappelijk bewijs is het erover eens dat het virus rond het jaar 1700 is geëvolueerd.

Chikungunya werd ooit onderzocht als een mogelijk biologisch wapen.