Euthanasiecentrum Hartheim

Hartheim statistieken

In juni 1945, na de overname van Oostenrijk door de Verenigde Staten, vond een Amerikaanse soldaat de Hartheim-statistieken in het kasteel. Dit was een 39 pagina's tellend rapport geschreven over het T-4 Euthanasie Programma (Aktion T4). Het was bedoeld om alleen gezien te worden door andere Nazi's in het programma. In het rapport stonden maandelijkse tellingen van hoeveel mensen met geestelijke en lichamelijke handicaps werden "gedesinfecteerd" (vergast tot de dood) in de zes euthanasie centra van de nazi's. In 1968 en 1970 zei een ex-werknemer dat hij het materiaal eind 1942 moest samenstellen. De Hartheim statistieken bevatten een pagina waarin stond dat "het desinfecteren [doden] van 70.273 mensen met een levensverwachting van 10 jaar" voedsel had bespaard ter waarde van 141.775.573,80 Reichsmark.

Aantal doden in de eerste vernietigingsfase in Hartheim

Volgens de Hartheim statistieken zijn tussen mei 1940 en 1 september 1941 in totaal 18.269 mensen omgebracht in de gaskamer van Hartheim:

Jaar	1940								1941								Totaal gedood
Maand	Mei	Jun	Juli	Aug.	Sep	Okt	Nov.	Dec	Jan	Feb	Mar	Apr	Mei	Jun	Juli	Aug.
Overleden	633	982	1,449	1,740	1,123	1,400	1,396	947	943	1,178	974	1,123	1,106	1,364	735	1,176	18,269

Deze statistieken hebben alleen betrekking op de eerste uitroeiingsfase van het euthanasieprogramma van de nazi's, Actie T4. Hitler beëindigde dat programma officieel vanwege protesten, maar in het geheim bleef hij mensen met een handicap doden. Hij bleef ook mensen doden die hij niet mocht tot aan het einde van de oorlog.

In totaal zijn er naar schatting 30.000 mensen geëxecuteerd in Hartheim. Onder de gedode gevangenen bevonden zich zieke gevangenen, gehandicapte gevangenen en gevangenen uit concentratiekampen. De moorden werden uitgevoerd door koolmonoxidevergiftiging.

14 f 13 "Speciale behandeling"-programma

Slechts drie dagen na het formele einde van actie T4, arriveerde een vrachtwagen in Hartheim met 70 Joodse gevangenen uit concentratiekamp Mauthausen. De gevangenen werden in Hartheim vermoord. Het moordcentrum Hartheim verwierf een bijzondere reputatie, omdat hier het grootste aantal patiënten, en de meeste concentratiegevangenen, werden vergast. Hun aantal wordt geschat op 12.000.

Gevangenen uit Mauthausen die niet meer in staat waren te werken, vooral in de steengroeven, en "politiek ongewenste" gevangenen werden naar Hartheim gebracht om geëxecuteerd te worden. Onder deze slachtoffers waren:

• "Duitslandhaters" (mensen die het niet eens waren met wat de nazi's deden)
• "Communisten
• "Poolse fanatici"

Vanaf 1944 kozen de T4 artsen niet langer zieke, oudere of gehandicapte gevangenen uit om te doden. In plaats daarvan was het nieuwe doel van de nazi's om snel ruimte vrij te maken in het kamp Mauthausen, en daarom stuurden zij groepen vrouwen naar Hartheim om te worden gedood. Andere transporten kwamen uit het concentratiekamp van Gusen, en waarschijnlijk ook uit Ravensbrück, gedurende 1944. Deze transporten bestonden voornamelijk uit vrouwen met tuberculose en vrouwen die als geestesziek waren bestempeld.

Artsen

Adolf Hitler's bevel van 1 september 1939 tot goedkeuring van de start van het T4 programma vermeldde alleen artsen. Daarom gaven de organisatoren van de actie T4, Viktor Brack en Karl Brandt, opdracht dat alleen artsen zieke patiënten mochten executeren. Artsen controleerden het gifgas in de euthanasiecentra. Veel artsen gebruikten valse namen in de dossiers over de mensen die ze doodden.

Van 1940 tot 1945 was Rudolf Lonauer de hoofdarts in Hartheim, en Georg Renno de plaatsvervangend hoofdarts.

Viktor Brack getuigt in zijn eigen verdediging tijdens het Artsen Proces in Neurenberg in 1947

Niedernhart holding station

De actie T4 Euthanasie Centra hadden tijdelijke opvangcentra voor slachtoffers. Bijvoorbeeld, veel vrachtwagens met slachtoffers naar Hartheim stopten bij het Niedernhart Geestelijk Instituut in Linz, waar Rudolf Lonauer de senior arts was, zoals hij dat ook was in Hartheim. In Niedernhart werden de slachtoffers hoofdzakelijk gedood door uithongering of een medische overdosis (door het geven van dodelijke hoeveelheden medicijnen). Patiënten werden in categorieën ingedeeld. Sommigen werden uitgekozen en naar Hartheim gebracht om te worden gedood.

Slachtoffers

Mensen met een handicap

De nazi's vonden dat veel verschillende groepen mensen, maar vooral gehandicapten, "het leven onwaardig" waren. Ze doodden kinderen en volwassenen in hun Euthanasie Centra. Deze slachtoffers waren onder andere:

• Mensen met medische problemen, zoals epilepsie en spierdystrofie
• Mensen met een lichamelijke handicap
• Mensen met geestesziekten, zoals schizofrenie en bipolaire stoornis
• Mensen met een verstandelijke handicap (wat toen mentale retardatie of "zwakzinnigheid" werd genoemd)
• Mensen die doof of blind waren

Geestelijken

Bijna 350 priesters werden gedood in Hartheim. Onder deze slachtoffers waren 310 Poolse priesters, zeven Duitsers, zes Tsjechen, vier Luxemburgers, drie Nederlanders en twee Belgen. Velen van hen werden uit het Priesterblok in het concentratiekamp Dachau gehaald.

De kapelaan van Dachau, Hermann Scheipers, werd ook overgeplaatst naar het invalidenblok van het kamp, zodat hij ook naar Hartheim kon worden overgebracht. Scheipers' zuster, die per post contact had gehouden met Schiepers, spoorde Dr. Bernsdorf op, die de leiding had over de geestelijken die in het Priesterblok gevangen zaten. Zij vertelde hem dat in Münsterland veel mensen wisten dat gevangen priesters naar de gaskamers werden gestuurd. Na het gesprek belde Bernsdorf met het bureau van de commandant in Dachau. Scheipers meldde dat op diezelfde dag, 13 augustus 1942, hij en drie andere Duitse geestelijken gered waren van transport naar Hartheim. Zij waren overgeplaatst uit het invalidenblok, waar de Schutzstaffel (SS) gevangenen heen stuurde als zij naar een ander kamp zouden worden gestuurd. De vier geestelijken werden teruggestuurd naar het priesterblok.

Bus die slachtoffers naar Hartheim bracht

Verwante pagina's

• Nazi eugenetica
• De Holocaust
• Nazi Duitsland