Ravensbrück | concentratiekamp voor vrouwen

Het concentratiekamp Ravensbrück (spreek uit als "RAW-vins-brook") was een concentratiekamp voor vrouwen, geleid door Nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het lag in het noorden van Duitsland, bij de stad Ravensbrück.

De Schutzstaffel (SS), onder leiding van Heinrich Himmler, leidde het concentratiekamp Ravensbrück.

In november 1938 gaf Himmler het bevel om te beginnen met de bouw van het kamp in Ravensbrück. In 1939 was Ravensbrück het grootste vrouwenconcentratiekamp van nazi-Duitsland.

Na verloop van tijd maakten de nazi's Ravensbrück veel groter. In 1944 was Ravensbrück een complex (een groep van vele concentratiekampen) geworden.

Tussen 1939 en 1945 zaten in Ravensbrück ongeveer 153.000 mensen gevangen.


 

Groei van Ravensbrück

Het vrouwenkamp

Nadat Heinrich Himmler had besloten dat Ravensbrück gebouwd moest worden, bracht de SS ongeveer 500 mannelijke gevangenen uit het concentratiekamp Sachsenhausen naar het gebied. De SS dwong deze gevangenen om Ravensbrück te bouwen. Volgens SS-verslagen was Ravensbrück ontworpen om 3.000 gevangenen te herbergen.pp. 3, 12, 20, 24

Ravensbrück werd geopend in mei 1939. De eerste gevangenen van het kamp waren een groep van ongeveer 900 vrouwen die vanuit concentratiekamp Lichtenburg werden gestuurd. Ravensbrück raakte al snel vol. Van 1939 tot 1945 maakten de nazi's het kamp steeds groter om steeds meer gevangenen te kunnen herbergen.

Nadat nazi-Duitsland in september 1939 Polen was binnengevallen, maakten de nazi's Ravensbrück veel groter. Ze verwachtten veel Polen naar concentratiekampen te sturen, en ze wilden dat Ravensbrück meer gevangenen kon herbergen. In mei 1940 (slechts acht maanden na het begin van de Tweede Wereldoorlog) zat Ravensbrück echter vol met gevangenen.p. 15

Toen nazi-Duitsland in de zomer van 1941 de Sovjet-Unie binnenviel, waren er ongeveer 5.000 gevangenen in Ravensbrück.p. 15 Eind 1942 telde het kamp 10.000 gevangenen (waaronder veel Sovjet-krijgsgevangenen).p. 15

Op zijn drukst had het vrouwenkamp 50.000 gevangenen.

Nieuwe kampen

Om plaats te maken voor steeds meer gevangenen voegden de nazi's nieuwe kampen toe aan het oorspronkelijke vrouwenkamp.

In april 1941 voegden de nazi's naast het vrouwenkamp een concentratiekamp voor mannen toe. De SS dwong de mannelijke gevangenen om de nieuwe kampen in het Ravensbrück-complex te bouwen en te werken aan de uitbreiding van het vrouwenkamp.

In juni 1942 werd naast het mannenkamp een "jeugdbeschermingskamp" gebouwd, genaamd Uckermark. Dit was een kamp voor tienermeisjes en jonge vrouwen.

Tegen 1944 had de SS gevangenen gedwongen meer dan 40 kleinere kampen (subkampen genoemd) te bouwen. In deze subkampen zaten meer dan 70.000 gevangenen, voornamelijk vrouwen. Het oorspronkelijke kamp Ravensbrück werd het kantoor voor deze subkampen. Er werden echter nog steeds vrouwelijke gevangenen gehouden, en mannelijke gevangenen moesten het kamp steeds groter maken om meer gevangenen te kunnen herbergen.


 

Soorten gevangenen

Van de 153.000 mensen die tussen 1939 en 1945 in Ravensbrück gevangen zaten:

  • Ongeveer 132.000 waren vrouwen en jonge kinderen
  • Ongeveer 1.000 waren tienermeisjes
  • Ongeveer 20.000 waren mannen

Mensen werden om verschillende redenen naar Ravensbrück gestuurd. Gevangenen in Ravensbrück waren onder andere:

Per land

De nazi's stuurden mensen uit meer dan 30 landen naar Ravensbrück. Historici schatten bijvoorbeeld dat:



 Irma Grese, een van de vrouwelijke bewakers van het kamp  Zoom
Irma Grese, een van de vrouwelijke bewakers van het kamp  

Bewakers

In Ravensbrück hadden mannelijke SS'ers de leiding. Het kamp had echter meer dan 150 vrouwelijke SS'ers die de gevangenen bewaakten.

Ravensbrück was ook een opleidingskamp voor SS-vrouwen. Zij leerden in Ravensbrück hoe ze concentratiekampbewaker moesten worden. Daarna bleven ze daar werken, of gingen ze in een ander kamp werken. Meer dan 4.000 SS-vrouwen volgden hun opleiding in Ravensbrück.

Veel van de vrouwelijke SS-bewakers in Ravensbrück, zoals Irma Grese, behandelden de gevangenen zeer slecht.


 

Het leven in Ravensbrück

Aankomst in Ravensbrück

Wanneer gevangenen voor het eerst in Ravensbrück aankwamen, werd hun haar meestal afgeschoren. De SS nam hun persoonlijke spullen af, inclusief hun kleding. Gevangenen moesten gestreepte uniformen dragen, waaronder een jurk en een hoofddoek. Later in de oorlog, toen er niet genoeg uniformen waren, mochten vrouwen soms hun eigen kleding dragen. Zij moesten echter een grote witte "X" op de achterkant van hun kleding zetten om te laten zien dat zij gevangenen waren.p. 76

Elke gevangene kreeg een volgnummer. De SS noemde hen nooit bij hun naam - alleen bij hun nummer.

Gevangenen moesten hun serienummer op hun kleding naaien. Ze moesten ook gekleurde driehoeken dragen die aangaven waarom ze naar Ravensbrück waren gestuurd. In het midden van de driehoek moesten zij een letter naaien die aangaf uit welk land zij kwamen. Poolse gevangenen moesten bijvoorbeeld een rode driehoek met de letter "P" (voor Polen) op hun kleding naaien (een rode driehoek gaf aan dat iemand een politieke vijand van nazi-Duitsland was).

Leefomstandigheden

Toen Ravensbrück werd geopend en het kamp nog niet overvol was, waren de levensomstandigheden niet al te slecht. In de winter van 1939 op 1940 werd het kamp echter steeds drukker, en de SS reageerde daarop door de gevangenen minder eten te geven. Na 1941 werd het eten veel slechter en kregen de gevangenen veel minder.

Het vrouwenkamp in Ravensbrück had twaalf barakken waar de gevangenen woonden. Zij sliepen op houten bedden die drie rijen boven elkaar stonden. Elke barak had een wasruimte en drie toiletten zonder deuren. Er was zeer weinig sanitaire voorzieningen. Na 1943 werden de sanitaire voorzieningen in de barakken veel slechter. Hierdoor konden ziekten zich gemakkelijker verspreiden.

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog was het kamp zo overvol dat 1.500 tot 2.000 vrouwen opeengepakt zaten in barakken voor slechts 250 personen. Veel vrouwen moesten op de grond slapen, zelfs zonder deken. In 1945 waren de barakken zo overvol en was de hygiëne zo slecht dat een tyfusepidemie zich door het kamp verspreidde. De ziekte kostte veel gevangenen het leven.

Slavenarbeid

Elke ochtend moesten de gevangenen om 4 uur opstaan voor het appèl. Dit betekende dat ze in de rij moesten staan terwijl de SS ze telde.

Na het appèl gingen de gevangenen aan het werk. Iedere gevangene in Ravensbrück werd gedwongen te werken. Als iemand niet kon werken, werd hij gedood.

Veel gevangenen werkten in een fabriek van Siemens Electric Company naast het vrouwenkamp. De gevangenen werkten als slaven en maakten onderdelen voor de nazi V-1 en V-2 raketten (vliegende bommen). Andere gevangenen werkten bij belangrijke Duitse bedrijven als Daimler-Benz (nu Mercedes-Benz) en AEG (een Duits elektriciteitsbedrijf).

Sommige gevangenen in het vrouwenkamp deden ander werk, zoals:

  • Werken in een leer- en textielfabriek van de SS
  • Het maken van uniformen voor gevangenen en de SS
  • Bontjassen maken voor de Waffen-SS en de Wehrmacht
  • Tapijten maken van riet
  • Papierwerk doen voor de SS

Sommige vrouwen moesten buiten werken. Zij bouwden wegen en gebouwen. Soms werden deze vrouwen gebruikt als dieren. Zo moesten soms twaalf tot veertien vrouwen een enorme wals trekken om de straten te bestraten.

Vrouwen die te ziek of gewond waren om ander werk te doen - meestal vanwege medische experimenten - breiden dingen zoals sokken voor het Duitse leger, of maakten de barakken en latrines schoon.

Gevangenen werkten gewoonlijk twaalf uur per dag. Sommigen werkten van 7 uur 's ochtends tot 7 uur 's avonds. Anderen werkten van 7 uur 's avonds tot 7 uur 's ochtends.

Gevangenen hoefden op zondag niet te werken.

Medische experimenten

Vanaf 1942 voerden nazi-artsen medische experimenten uit op 86 vrouwelijke gevangenen. De artsen deden twee soorten experimenten.

Bij het eerste type sneden de artsen in de benen, spieren en zenuwen van de vrouwen of braken ze hun beenderen. Vervolgens infecteerden ze deze wonden met bacteriën. Soms wreven ze hout of glas in de wonden. Daarna gaven ze de vrouwen sulfanilamide-antibiotica om te zien of die zouden werken.

Bij het tweede type experiment bestudeerden de artsen of botten van de ene persoon in een andere persoon konden worden geplaatst. Voor deze experimenten amputeerden zij armen of benen van sommige vrouwen.

In januari 1945 steriliseerden nazi-artsen ongeveer 120 tot 140 Roma-vrouwen en -kinderen. De artsen probeerden een snelle, gemakkelijke manier te vinden om mensen te steriliseren.

Sommige vrouwen stierven aan deze experimenten. De SS doodde enkele andere vrouwen die wonden hadden die niet genazen.

Seksueel misbruik

Sommige vrouwen en jonge kinderen in Ravensbrück werden verkracht of seksueel misbruikt.

Vanaf 1942 richtte de SS bordelen op in acht andere concentratiekampen, zoals Buchenwald en Dachau. Vrouwen uit Ravensbrück werden gedwongen om in deze bordelen als prostituee te werken.



 Een wegwals die door gevangenen wordt gebruikt om wegen te verharden  Zoom
Een wegwals die door gevangenen wordt gebruikt om wegen te verharden  

Vrouwelijke gevangenen gaan de Siemens-fabriek binnen om slavenarbeid te verrichten, met SS-bewakers in de buurt  Zoom
Vrouwelijke gevangenen gaan de Siemens-fabriek binnen om slavenarbeid te verrichten, met SS-bewakers in de buurt  

Voorbeeld van het type driehoek dat een Poolse gevangene zou moeten dragen  Zoom
Voorbeeld van het type driehoek dat een Poolse gevangene zou moeten dragen  

Dood bij Ravensbrück

Niemand is het erover eens hoeveel mensen er in Ravensbrück zijn omgekomen of vermoord. Schattingen lopen uiteen van 52.200, tot 90.000,p. 8 tot 117.000.

Gevangenen in Ravensbrück stierven om vele redenen. Deze omvatten:

  • Honger
  • Ziekten
  • Medische experimenten
  • Te hard moeten werken zonder voldoende voedsel, water of medische zorg

Veel gevangenen werden ook vermoord door de SS.

Moord

In tegenstelling tot veel andere concentratiekampen had Ravensbrück pas begin 1945 een eigen gaskamer. De SS gebruikte andere manieren om gevangenen te doden.

Regelmatig voerde de SS "selecties" uit. Ze selecteerden gevangenen die er te ziek of te zwak uitzagen om te werken. Vervolgens doodden zij deze gevangenen.

Aanvankelijk doodde de SS gevangenen door ze neer te schieten of ze dodelijke injecties te geven in het "ziekenhuis" van het kamp. Daarna, vanaf 1942, begonnen ze gevangenen naar andere plaatsen te sturen die wel over gaskamers beschikten, zoals het Euthanasiecentrum Hartheim, zodat ze daar konden worden gedood. Tussen 1942 en 1944 stuurde de SS ongeveer 60 groepen gevangenen naar Hartheim om daar te worden vergast. In elke groep zaten 60 tot 1.000 gevangenen.

De SS stuurde ook gevangenen naar het concentratiekamp Auschwitz om in de gaskamers te worden vermoord.

Begin 1945 liet de SS gevangenen een gaskamer bouwen in Ravensbrück. Tegen die tijd wisten de nazi's dat het Rode Leger van de Sovjet-Unie dichtbij kwam. Ze wilden zoveel mogelijk gevangenen doden voordat het Rode Leger arriveerde. In de laatste maanden werd Ravensbrück een vernietigingskamp. De SS begon kinderen en gevangenen uit de subkampen van Ravensbrück naar het hoofdkamp te sturen, zodat ze konden worden vergast. In slechts enkele maanden tijd vermoordde de SS 5.000 tot 6.000 gevangenen in de gaskamer.



 De gaskamer in Hadamar. Gevangenen werden hierheen gestuurd om te worden vermoord tussen 1942-1944.  Zoom
De gaskamer in Hadamar. Gevangenen werden hierheen gestuurd om te worden vermoord tussen 1942-1944.  

Het crematorium van Ravensbrück. Wanneer mensen in het kamp stierven, werden hun lichamen hier tot as verbrand.  Zoom
Het crematorium van Ravensbrück. Wanneer mensen in het kamp stierven, werden hun lichamen hier tot as verbrand.  

Dodenmars en vrijheid

In maart 1945 was het Rode Leger heel dicht bij Ravensbrück. De SS wilde geen getuigen achterlaten om de Sovjets te vertellen wat er in Ravensbrück was gebeurd. In maart stuurden ze ongeveer 8.000 gevangenen naar andere concentratiekampen.

Op 27 april dwong de SS ongeveer 20.000 vrouwelijke gevangenen en ongeveer 3.000 mannelijke gevangenen naar het midden van Duitsland te marcheren. Dit was een dodenmars. De SS-bewakers hadden het bevel gekregen iedereen te doden die het niet kon bijbenen. Sovjetsoldaten ontdekten echter de route van de mars en bevrijdden de gevangenen die de dodenmars hadden overleefd.

Op 29 april liepen de SS-bewakers die nog in Ravensbrück waren weg uit het kamp. De volgende dag arriveerde het Rode Leger in Ravensbrück en bevrijdde het kamp. Zij troffen slechts ongeveer 3.000 zeer zieke gevangenen aan. Dit waren de gevangenen die de SS had achtergelaten omdat ze te ziek waren om te marcheren.


 

Fotogalerij

·         A fake V-2 rocket. Prisoners had to make parts for these flying bombs at the Siemens factory

Een namaak V-2 raket. Gevangenen moesten onderdelen voor deze vliegende bommen maken in de Siemens fabriek

·         Example of the markings a Jehovah's Witness would have to sew on their clothes

Voorbeeld van de markeringen die een Jehova-getuige op zijn kleding zou moeten naaien

·         Surviving female prisoners meet with the Red Cross in April 1945. The white paint crosses showed they were prisoners

Overlevende vrouwelijke gevangenen ontmoeten het Rode Kruis in april 1945. De witte verfkruizen gaven aan dat zij gevangenen waren.

·         The monument Zwei Stehende (Two Women Standing)

Het monument Zwei Stehende (Twee Vrouwen Staand)

·         The Wall of Nations, where 300 prisoners were buried

De Wall of Nations, waar 300 gevangenen werden begraven

·         Memorial statue Tragende (Woman with Burden), by Will Lammert

Gedenkbeeld Tragende (Vrouw met last), door Will Lammert


 

Gerelateerde pagina's

 

Vragen en antwoorden

V: Waar lag het concentratiekamp Ravensbrück?


A: Het concentratiekamp Ravensbrück lag in het noorden van Duitsland, bij de stad Ravensbrück.

V: Wie leidde het concentratiekamp Ravensbrück?


A: De Schutzstaffel (SS), onder leiding van Heinrich Himmler, leidde het concentratiekamp Ravensbrück.

V: Wanneer begon de bouw van het kamp?


A: De bouw van het kamp begon in november 1938 nadat Himmler het bevel had gegeven om met de bouw te beginnen.

V: Hoeveel mensen zaten tussen 1939 en 1945 in Ravensbrück gevangen?


A: In Ravensbrück zaten tussen 1939 en 1945 ongeveer 153.000 mensen gevangen.

V: Wanneer werd het een complex van vele kampen?


A: In 1944 was Ravensbrück een complex (een groep van vele concentratiekampen) geworden.

V: In welk jaar werd het het grootste concentratiekamp voor vrouwen in nazi-Duitsland?


A: In 1939 werd Ravensbrück het grootste vrouwenconcentratiekamp van nazi-Duitsland.

AlegsaOnline.com - 2020 / 2023 - License CC3