Erik Satie
Erik Satie (geboren Honfleur (Frankrijk), 17 mei 1866; overleden Parijs, 1 juli 1925) was een Frans componist. Hij wordt vandaag de dag vooral herinnerd aan de vreemde manieren waarop hij zich gedroeg. Hij gaf zijn muziek vaak ongewone titels zoals Piece in de vorm van een peer. Zijn bekendste muzikale composities zijn de drie pianostukken die hij Gymnopédies noemde. Het eerste van deze stukken is een zeer bekend muziekstuk: het is een eenvoudige melodie over een zachte begeleiding. Satie gebruikte soms ongebruikelijke instrumenten zoals sirenes en typemachines.
Satie was meer dan een ongewone man. Hij was zeer belangrijk in de ontwikkeling van de muziek in Frankrijk aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Hij was belangrijk vanwege de ideeën die hij had, en veel mensen werden door hem beïnvloed. Satie gebruikte manieren van componeren zoals zeer chromatische muziek en Minimalisme voor vele andere mensen. Deze manieren van muziek schrijven kwamen later in de eeuw steeds vaker voor. Satie was geen briljant componist, maar hij componeerde graag goed op een eenvoudige manier. Hij was ook geïnteresseerd in andere kunsten zoals literatuur en schilderkunst en hij werd geassocieerd met de nieuwe ideeën die esprit nouveau (nieuwe geest) heette en die in Frankrijk rond de tijd van de Eerste Wereldoorlog in de mode was.
Erik Satie in 1920
Satie's huis in Honfleur
Zijn leven
Beginjaren
Hij is geboren als Alfred Eric Leslie Satie, maar als volwassene heeft hij altijd zijn naam "Erik" gespeld. Zijn vader zat in het scheepvaartbedrijf, maar de familie verhuisde toen naar Parijs. Hij was nog vrij jong toen zijn moeder stierf en hij werd teruggestuurd naar zijn geboorteplaats, Honfleur, om door de ouders van zijn vader te worden opgevoed. Zijn grootmoeder verdronk echter, dus werd hij weer teruggestuurd naar Parijs, waar zijn vader hem leerde. Zijn vader was weer getrouwd. Zijn nieuwe vrouw was pianist en stuurde de jonge Eric naar het Parijse conservatorium voor pianoles.
Satie haatte zijn pianolessen. Zijn leraar zei dat hij de meest luie leerling van het conservatorium was. Hij was slecht in lezen, maar hij ging door met zijn lessen omdat hij dan slechts één jaar militaire dienst kon doen in plaats van vijf jaar. In feite deed hij minder dan een jaar in het leger omdat hij opzettelijk ziek werd door bronchitis. Terwijl hij beter werd, begon hij te componeren. Zijn vader publiceerde een paar liedjes die hij had geschreven. Hij kon echter niet goed overweg met zijn familie en verliet het huis in 1887.
De jonge Satie
Satie leerde al snel veel mensen kennen in het beroemde cabaret Chat Noir. Hij liet zijn haar lang groeien en droeg een jurk en een hoge hoed. Hij schreef een ballet dat de meeste mensen schokkend vonden. Hij raakte bevriend met Debussy, die een van de enige mensen was die de ernstige redenen voor het ongewone gedrag van Satie begreep.
In 1890 verhuisde hij naar nieuwe kamers op een bovenverdieping van een huis, zodat mensen aan wie hij geld verschuldigd was hem niet konden bereiken. Hij probeerde te componeren in een eenvoudige stijl en raakte geïnteresseerd in mystieke religie en gotische kunst. Hij erfde een kleine hoeveelheid geld waarmee hij zeven fluwelen pakken kocht die allemaal precies hetzelfde waren: één voor elke dag van de week. Hij begon een kerk genaamd Église Métropolitaine d'Art de Jésus Conducteur (Metropolitan Church of Art of Conductor Jesus), maar niemand behoorde tot de kerk, behalve hijzelf.
Eind 1898 verhuisde hij naar Arceuil, een voorstad van Parijs. Daar bracht hij de rest van zijn leven door. Hij stopte met optredens in het openbaar en verdiende geld door piano te spelen in cafés en kroegen. Elke ochtend liep hij de 10 kilometer naar Parijs en stopte onderweg bij cafés om te drinken of te componeren. Hij droeg een bolhoed, een vleugelkraag en altijd een opgerolde paraplu. Als het regende hield hij zijn paraplu onder zijn jas om hem droog te houden. Hij droeg ook een hamer voor het geval iemand hem zou aanvallen. Laat in de nacht liep hij weer naar huis of nam de laatste trein terug. Zijn flat was een vreselijke puinhoop.
Stijging naar roem
In 1905, op 39-jarige leeftijd, werd hij weer student en studeerde hij muziek aan de Schola Cantorum. Hij wilde een betere componist worden. Hij leerde fuga's schrijven. Hij gebruikte nog steeds graag parodie in zijn muziek.
In 1911 speelde Maurice Ravel enkele van Satie's pianostukken in het openbaar. Plotseling begon men zich bewust te worden van Satie. Ze beseften dat hij een van de eerste impressionistische componisten was geweest. Debussy dirigeerde zijn Gymnopédies in zijn bewerking voor orkest. Muziekcritici begonnen artikelen te schrijven over Satie. Hij werd eindelijk beroemd. Hij liet enkele humoristische pianostukken publiceren. Hij verdiende wat geld met zijn composities, zodat hij het spelen in cabaret kon opgeven. Hij ontmoette Jean Cocteau die hem voorstelde aan Diaghilev, voor wie hij de muziek voor Parade schreef. Sommigen hielden ervan, sommigen hadden er een hekel aan, maar de mensen namen hem in de gaten. Hij werd gevraagd om meer theatermuziek te schrijven. Hij was een zeer belangrijke invloed op de zes componisten die bekend stonden als Les Six. Hij werd gevraagd een symfonisch drama te schrijven dat hij Socrate noemde. Veel muzikanten vinden het zijn beste stuk.
Laatste jaren
In de jaren twintig van de vorige eeuw schreef hij veel artikelen voor kranten en tijdschriften en werd hij geassocieerd met de kunststroming die bekend staat als Dada. Zijn balletten Relâche en Mercure schokten het publiek toen ze voor het eerst werden opgevoerd. Relâche is een vroeg voorbeeld van wat later het theater van de vervreemding werd.
Satie dronk veel alcohol en werd ziek. Hij kreeg een levercirrose en stierf in 1925. Toen zijn vrienden na zijn dood zijn flat binnenkwamen, was er zoveel rotzooi dat ze twee karrenvrachten vuilnis moesten weggooien voordat ze bij zijn papieren en manuscripten konden komen.
Zijn muziek
Satie was het grootste deel van zijn leven betrokken bij dans, theater en cabaret en daar is veel van zijn muziek voor geschreven. Hij probeerde altijd nieuwe ideeën uit in zijn muziek. Hij was in staat om te schrijven in een laat-romantische stijl met chromatische harmonieën, maar hij schreef ook in meer moderne stijlen, vaak met zeer eenvoudige ideeën. Hij was altijd meer geïnteresseerd in mooie melodieën dan in het schrijven van ingewikkelde ritmes. Zijn drie Gymnopédies zijn nog steeds erg populair. Ze lijken uit een ouderwetse wereld te komen waar grote eenvoud heerst. Zijn drie Gnossiennes (1890) klinken meer oosters, en Satie schreef enkele zeer vreemde opmerkingen in de muziek. Zijn pianostuk Vexations (1893) is een kort stuk met vreemde, chromatische akkoorden, dat de pianist dan 840 keer zou moeten spelen. Uspud was een vroeg voorbeeld van wat later het "Theater van het Absurd" werd. De tekst was allemaal in kleine letters geschreven: de eerste keer dat dit ooit was gedaan. Hij schreef veel cabaretliederen.
Later, nadat hij aan de Schola Cantorum had gestudeerd, werd hij beroemd en schreef hij veel pianostukken met grappige titels en vreemde commentaren (bijv. "als een nachtegaal met kiespijn"). Parade heeft vreemde instrumenten zoals typemachines. Socrate was zijn meest serieuze werk.
Na zijn dood schreven alle mensen die hij had beledigd over Satie dat hij een slechte componist was. Hierdoor werd hij bijna vergeten tot in de jaren zestig van de vorige eeuw, toen John Cage geïnteresseerd raakte in zijn muziek en deze weer populair maakte. Veel surrealistische artiesten werden vaak geïnspireerd door de muziek en ideeën van Satie.
Vragen en antwoorden
V: Wie was Erik Alfred Leslie Satie?
A: Erik Alfred Leslie Satie was een Franse componist.
V: Waar wordt hij vandaag vooral om herinnerd?
A: Hij wordt tegenwoordig vooral herinnerd om zijn muziek en zijn vreemde gedrag.
V: Wat zijn enkele van zijn bekendste muzikale composities?
A: Zijn bekendste muziekstukken zijn de drie pianostukken die hij Gymnopédies noemde. Het eerste van deze stukken is een zeer beroemd muziekstuk; het is een eenvoudig deuntje met een zachte begeleiding.
V: Welke ongebruikelijke instrumenten gebruikte Satie soms?
A: Satie gebruikte soms ongebruikelijke instrumenten zoals sirenes en typemachines.
V: Waarom was Satie belangrijk in de ontwikkeling van de muziek in Frankrijk aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw?
A: Hij was belangrijk vanwege de ideeën die hij had, en veel mensen werden door hem beïnvloed. Satie gebruikte manieren van componeren zoals zeer chromatische muziek en het Minimalisme vóór veel andere mensen, die later in de eeuw gebruikelijker werden.
V: Hoe zou u de compositiestijl van Satie omschrijven?
A: Hij was geen briljant componist, maar hij kon goed componeren op een eenvoudige manier.
V: Welke nieuwe ideeën over kunst omarmde Satie? A: Satie was ook geïnteresseerd in andere kunsten zoals literatuur en schilderkunst en hij werd geassocieerd met de nieuwe ideeën die esprit nouveau (nieuwe geest) werden genoemd en die rond de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk in de mode waren.
