Geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog | vertelt het verhaal van de Peloponnesische Oorlog in het oude Griekenland

Historische methode

Thucydides' Geschiedenis leverde een aantal bijdragen aan de vroege geschiedschrijving. Veel van zijn principes zijn tegenwoordig standaardmethoden voor het schrijven van geschiedenis geworden, maar andere niet.

Chronologie

Een van Thucydides' belangrijkste vernieuwingen was het hanteren van een strikte chronologie, waarbij hij de gebeurtenissen per jaar vastlegde, waarbij elk jaar bestond uit het zomerseizoen van de veldtochten en een minder actief winterseizoen. Hierdoor worden gebeurtenissen die meerdere jaren beslaan opgedeeld en beschreven in delen van het boek die soms ver uit elkaar liggen, waardoor de indruk ontstaat dat hij heen en weer pendelt tussen de verschillende strijdtonelen. Deze methode staat in schril contrast met Herodotus' eerdere werk De Historiën, dat chronologisch verspringt.

Toespraken

Een ander kenmerk van het werk is dat Thucydides tientallen toespraken schrijft van de belangrijkste figuren die betrokken waren bij de oorlog. Thucydides hoorde sommige van deze toespraken zelf, maar sommige toespraken schreef hij zonder precies te weten wat er werkelijk gesproken werd.

Neutraal standpunt

Thucydides wilde dat zijn geschriften "eeuwig zouden blijven bestaan" (1.22.4). Daarom probeerde hij zo neutraal mogelijk te zijn, hoewel dat als generaal van Athene moeilijk voor hem was.

Rol van religie

De goden spelen geen actieve rol in het werk van Thucydides. Dit is heel anders dan bij Herodotus, die de rol van de goden vaak vermeldt. Thucydides beschouwt de geschiedenis daarentegen als veroorzaakt door de keuzes en handelingen van mensen.

De Geschiedenis concentreert zich op de militaire aspecten van de Peloponnesische Oorlog, maar gebruikt deze gebeurtenissen als medium om ook verschillende andere thema's aan te snijden, bijvoorbeeld om de degeneratieve effecten van oorlog op de mensheid zelf aan te tonen. Voor het grootste deel bespreekt de Geschiedenis geen onderwerpen als de kunst en architectuur van Griekenland, maar spreekt zij vrij vaak over de ontwikkeling van militaire technologieën.

De Geschiedenis legt uit dat de oorzaak van de Peloponnesische Oorlog de "groei van de macht van Athene was, en de onrust die dit in Sparta teweegbracht" (1.23.6). De Spartanen vertegenwoordigen een meer traditionele en minder expansieve macht.

Bronnen

Thucydides noemt bijna nooit zijn informanten. Dit in tegenstelling tot Herodotus, die vaak meerdere versies van zijn verhalen noemt en de lezer laat beslissen welke waar is.

 
Illustratie van een Griekse triomf  

Invloed

De Geschiedenis van Thucydides heeft een enorme invloed gehad op zowel de antieke als de moderne geschiedschrijving.

 

Hoofdlijnen van het werk

• Boek 1
• De toestand van Griekenland vanaf de vroegste tijden tot het begin van de Peloponnesische Oorlog, ook wel de Archeologie genoemd. 1.1-1.19.
• Methodologische excursie. 1.20-1.23.
• Oorzaken van de oorlog (433-432 v.Chr.) 1.24-1.66.
• De affaire van Epidamnus. 1.24-1.55.
• De affaire van Potidaea. 1.56-1.66.
• Congres van de Peloponnesische Liga te Lacedaemon. 1.67-1.88
• De toespraak van de Korinthiërs. 1.68-1.71.
• De toespraak van de Atheense gezanten. 1.73-1.78.
• De toespraak van Archidamus. 1.80-1.85.
• De toespraak van Sthenelaidas. 1.86.
• Van het einde van de Perzische Oorlog tot het begin van de Peloponnesische Oorlog, ook bekend als de Pentacontaetia. 1.89-1.117.
• De overgang van suprematie naar imperium.
• Tweede congres te Lacedaemon en de Korinthische redevoering. 1.119-1.125.
• Diplomatiek manoeuvreren. 1.126-1.139.
• Excursus over Cylon. 1.126-1.127.
• Excursus over Pausanias en Themistocles. 1.128-1.138
• Pericles' eerste toespraak. 1.140-1.145.
• Boek 2 (431-428 BC)
• De oorlog begint met de poging van Thebe om Plataea te ondermijnen. 2.1-2.6.
• Verslag van de mobilisatie van en lijst van de bondgenoten van de twee strijdende partijen. 2.7-2.9.
• Eerste invasie van Attica. 2.10-2.23.
• Archidamus leidt het Peloponnesische leger naar Attica. 2.10-2.12.
• Atheense voorbereidingen en verlaten van het platteland. 2.13-2.14.
• Excursus over Atheens synoikisme. 2.15-2.16.
• Moeilijke omstandigheden in Athene voor vluchtelingen van het platteland. 2.17.
• Archidamus teistert Oenoe en Acharnai. 2.18-2.20.
• Atheense woede en razernij over Pericles. 2.21-2.22.
• Atheense marine tegenaanval langs kust van Peloponese en eilanden. 2.23-2.32.
• Pericles' begrafenisoratie. 2.34-2.46.
• De plaag van Athene. 2.47-2.54.
• Tweede invasie van Attica en Atheense marine tegenaanvallen. 2.55-2.58.
• Derde toespraak van Pericles, waarin hij zijn positie en beleid verdedigt. 2.59-2.64.
• Thucydides' inschatting van Pericles' kwaliteiten en de oorzaken van Athene's uiteindelijke nederlaag. 2.65.
• Diplomatie en schermutselingen in Thracië, de eilanden en het noordoosten. 2.66-2.69.
• Val van Potidaea. 2.70.
• Investering van Plataea. 2.71-2.78.
• Overwinningen van Phormio in het noordoosten. 2.80-2.92.
• Dreigende overval op de Piraeus. 2.93-2.94.
• Thracische campagne in Macedonië onder Sitalces. 2.95-2.101.
• Boek 3 (428-425 BC)
• Jaarlijkse invasie van Attica. 3.1.
• Opstand van Mytilene. 3.2-3.50.
• Toespraak van Mytilense gezanten tot Sparta in Olympia, waarin zij om hulp vragen. 3.9-3.14.
• Sparta accepteert Lesbos als bondgenoot en bereidt zich voor op een tegenaanval van de Atheners. 3.15.
• Mytilene geeft zich ondanks Spartaanse steun over aan Athene. 3.28.
• Mytilenisch debat. 3.37-3.50.
• Val van Plataea. 3.20-3.24, 3.52-68.
• Enkele Plataeërs ontsnappen. 3.20-3.24.
• Plataea geeft zich over. 3.52.
• Proces en executie van de Plataeërs. 3.53-3.68.
• Toespraak van de Plataeërs, 3.53-3.59.
• Toespraak van de Thebanen. 3.61-3.67.
• Revolutie te Corcyra. 3.70-3.85.
• Thucydides' verslag van het kwaad van burgertwisten. 3.82-3.84.
• Atheense campagnes in Sicilië. 3.86, 3.90, 3.99, 3.103, 3.115-3.116.
• Campagnes van Demosthenes in West-Griekenland. 3.94-3.98, 3.100-3.102, 3.105-3.114.
• Spartanen vestigen Heracleia in Trachis. 3.92-3.93.
• Atheners zuiveren Delos. 3.104.
• Boek 4 (425-423 BC)
• Jaarlijkse invasie van Attica. 4.2.
• Atheners op weg naar Sicilië bezetten Pylos in de Peloponnesos. 4.2-4.6.
• Koning Agis van Sparta onderbreekt de invasie van Attica om terug te keren naar de Peloponnesos. 4.6.
• Gecoördineerde Spartaanse aanval op het Atheense fort bij Pylos. 4.8-4.15.
• De Atheense generaal Demosthenes coördineert de verdediging van Pylos en wekt de troepen op met een toespraak. 4.9-4.10.
• De Spartaanse bevelhebber Brasidas onderscheidt zich door dapperheid. 4.11-4.12.
• De Atheners verslaan de Spartaanse aanval op Pylos en schakelen een garnizoen van Spartiates op het aangrenzende eiland Sphacteria uit. 4.13-4.14.
• De Spartanen, bezorgd om de mannen op het eiland, sluiten onmiddellijk een wapenstilstand en sturen een ambassade naar Athene om over vrede te onderhandelen. 4.13-4.22.
• De toespraak van de Spartaanse ambassadeurs biedt Athene vrede en bondgenootschap aan in ruil voor de terugkeer van de mannen op Sphacteria. 4.17-4.20.
• De Athener Cleon moedigt de Atheners in de Assemblee aan om de teruggave te eisen van de gebieden die Athene bij het einde van de Eerste Peloponnesische Oorlog heeft afgestaan. 4.21-4.22.
• Gebeurtenissen op Sicilië. 4.24-4.25.
• Belegering van de Spartiaten op Sphacteria gaat door zonder resultaat. 4.26-4.27.
• Cleon neemt het bevel over in Pylos. 4.27-4.29.
• Nu de belegering van Sphacteria geen resultaat oplevert, worden de Atheners boos op Cleon omdat hij hen aanmoedigt het Spartaanse vredesaanbod af te wijzen. 4.27.1-.4.27.3.
• Cleon verwijt Nicias en de generaals onbekwaamheid. 4.27.5.
• Nicias geeft het commando over aan Cleon. 4.28.
• Slag bij Sphacteria resulteert in de gevangenneming van alle daar opgesloten Spartiaten. 4.29-4.41.
• Nicias leidt een Atheense aanval op Korinthe. 4.42-4.45.
• Einde van de Corcyraeïsche revolutie. 4.46-4.48.
• De Atheners veroveren Cythera, een eiland voor de Peloponnesos, en Thyrea, een stad in de Peloponnesos. Sparta is aan alle kanten ingesloten en wanhopig. 4.53-4.57.
• Siciliaanse steden sluiten vrede tijdens conferentie te Gela, waardoor Atheense plannen op het eiland worden gefrustreerd. 4.58-65.
• Toespraak van Hermocrates te Gela. 4.59-4.64.
• Atheense aanval op Megara. 4.66-4.74.
• Inname van Nisaea. 4.69.
• Inconclusieve afspraken bij Megara. 4.73.
• Megara ontsnapt aan Atheense inname. 4.74.
• Invasie van Boeotia. 4.76, 4.89-4.101.2.
• Atheners bezetten tempel te Delium. 4.90.
• Slag bij Delium resulteert in Atheense aftocht. 4.91-4.96.
• Boeotiërs weigeren Atheense doden terug te geven totdat Atheners het heiligdom van Delium opgeven. 4.97-4.99.
• Boeotiërs vallen de Atheners in de tempel aan en branden deze af. 4.100.
• Brasidas marcheert door Thessalië naar Thracië en begint de Atheense onderworpen steden in opstand te brengen. 4.78-4.88.
• Toespraak van Brasidas tot de Acanthiërs. 4.85-4.87.
• Val van Amphipolis aan Brasidas. 4.102-4.108.
• Verdere successen van Brasidas in Thracië. 4.111-4.135.
• Brasidas zorgt voor de opstand van het garnizoen van Torone. 4.110-4.116.
• Eenjarige wapenstilstand tussen Atheners en Spartanen. 4.117-4.118.
• Scione komt vanuit Athene in opstand tegen Brasidas. 4.120-4.123.
• Het bestand wordt verbroken. 4.122-4.123.
• Atheners heroveren Mende en belegeren Scione. 4.129-4.131.
• Boek 5 (422-415 BC)
• Dood van Cleon en Brasidas
• Vrede van Nicias
• Gevoelens tegen Sparta in de Peloponnesos
• Bond van de Mantineërs, Eleoniërs, Argiven en Atheners
• Slag bij Mantinea en het uiteenvallen van de Liga
• De dialoog met Melian
• Lot van Melos
• Boek 6 (415-414 BCE)
• De Siciliaanse expeditie
• Affaire van de Hermae
• Vertrek van de expeditie naar Sicilië
• Feesten in Syracuse
• Verhaal van Harmodius en Aristogiton
• Schande van Alcibiades
• Inactiviteit van het Atheense leger
• Alcibiades bij Sparta
• Investering van Syracuse
• Boek 7 (414-413 BC)
• Aankomst van Gylippus in Syracuse
• Versterking van Decelea
• Successen van de Syracusanen
• Aankomst van Demosthenes (algemeen)
• Nederlaag van de Atheners bij Epipolae
• Dwaasheid en halsstarrigheid van Nicias
• Gevechten in de Grote Haven
• Terugtrekking en vernietiging van het Atheense leger
• Boek 8 (413-411 BC)
• Opstand van Ionië
• Tussenkomst van Perzië
• De oorlog in Ionië
• Intriges van Alcibiades
• Intrekking van de Perzische subsidies
• Oligarchische staatsgreep in Athene
• Patriottisme van het Atheense leger bij Samos
• Terugroeping van Alcibiades naar Samos
• Opstand van Euboea en ondergang van de Raad van Vierhonderd
• Slag bij Cynossema

 

Vertalingen

• Thomas Hobbes, 1628: volledige tekst
• William Smith, 1753
• Richard Crawley, 1874: volledige tekst Archived 2004-10-16 at the Wayback Machine
• Benjamin Jowett, 1881: volledige tekst Archived 2016-12-11 at the Wayback Machine
• Edgar C. Marchant, 1900
• Charles Forster Smith, 1919
• Rex Warner, 1954
• John H. Finley, Jr., 1963
• Walter Blanco, 1998

Oudgriekse militaire wereld
Oorlogen	Grieks-Perzische Oorlogen - Peloponnesische Oorlog - Trojaanse Oorlog -
Gevechten	Slag bij Artemisium - Slag bij Chaeronea - Slag bij Korinthe - Slag bij Leuctra - Slag bij Marathon - Slag bij Plataea - Slag bij Salamis - Slag bij Samothraki - Slag bij Thermopylae - Slag bij de stad.
Mannen en het militaire leven	Alcibiades - Alexander de Grote - Griekse helmen - Grieks schild - Homoseksualiteit in de legers van het oude Griekenland - Hopliet - Leonidas I - Macedonische falanx - Milo van Croton - Pericles - Phalanxformatie - Heilige band van Thebe - Themistocles - Thucydides - Trireme -
Literatuur	Herodotus - Geschiedenis van de Peloponnesische oorlog - Homerus - Ilias - De begrafenisoratie van Pericles - De geschiedenis van de Peloponnesische oorlog.
Diverse	300 (stripverhaal) - De 300 Spartanen (film) - Achilles - Ares (God van de oorlog) - Athena (Godin van de oorlog en militaire strategie) - Patroklos - bronzen Riace - Troje (film) - Gevleugelde overwinning van Samothrace (beeldhouwwerk) -...