Neolithische Britse Eilanden
De Neolithische Britse Eilanden gaat over de overblijfselen van stammen die op de eilanden leefden van ongeveer 4000 voor Christus tot 2500 voor Christus. Deze mensen lieten stenen monumenten en andere overblijfselen achter in Groot-Brittannië, Ierland, het eiland Man en vele andere eilanden.p37 Het neolithicum was het laatste deel van de steentijd op de Britse eilanden.
De Ring van Brodgar
De binnenkant van de neolithische huizen op Skara Brae in de Orkneys, ten noordoosten van Schotland.
De neolithische site van Silbury Hill in Wiltshire, Zuid-Engeland, is een voorbeeld van de grote ceremoniële monumenten die in deze periode op de Britse eilanden werden gebouwd.
Werelderfgoederen
De belangrijkste neolithische archeologische vindplaatsen zijn nu UNESCO-werelderfgoed.
- Hart van neolithisch Orkney
- Skara Brae
- Ring van Brodgar
- Maeshowe
- Stonehenge, Avebury en aanverwante plaatsen
Neolithicum op de Britse eilanden
Vóór het neolithicum was het mesolithicum, en na het neolithicum het bronzen tijdperk. Tijdens het Mesolithicum waren de bewoners van de Britse eilanden nomadische jager-verzamelaars. Rond 4000 voor Christus kwamen er nieuwe ideeën vanuit continentaal Europa naar de eilanden. Deze ideeën werden overgenomen door de inheemse bevolking, en leidden tot grote veranderingen in zowel de samenleving als het landschap. Dit wordt de Neolithische Revolutie genoemd.
Het neolithicum wordt gekenmerkt door landbouw en het leven in nederzettingen, waarbij de jager-verzamelaars levensstijl afneemt. Om plaats te maken voor de nieuwe landbouwgrond kapten deze vroege landbouwgemeenschappen overal op de eilanden bomen (ontbossing). Dit veranderde het landschap ingrijpend. Tegelijkertijd werden veel nieuwe soorten stenen gereedschap geproduceerd. Hiervoor waren nieuwe vaardigheden nodig, zoals polijsten.
De neolithische stammen bouwden vele monumenten in het landschap, waarvan vele megalieten. De vroegste daarvan zijn de grafkamers, maar later kwam de bouw van steencirkels, een trend die tot in de volgende bronstijd zou aanhouden. Deze bouwwerken waren waarschijnlijk plaatsen voor ceremonies en religieuze rituelen. Nieuwe ideeën over religie, ritueel en sociale hiërarchie gingen samen met de nieuwe levensstijl.
De neolithische mensen op deze eilanden waren niet geletterd en lieten dus geen schriftelijke verslagen achter. Alles wat we weten over deze tijd komt van archeologisch onderzoek. Dit onderzoek begon met de antiquaren van de 18e eeuw, en werd geïntensiveerd in de 19e toen John Lubbock de term "neolithisch" bedacht. Het werk werd uitgebreid in de 20e en 21e eeuw.
Historisch overzicht
"De neolithische periode is er een van opmerkelijke veranderingen in landschappen, samenlevingen en technologieën, die een wilde, beboste wereld veranderden in een van ordelijke landbouwproductie en gevestigde gemeenschappen op de rand van sociaal complexe 'beschaving'. Het was een periode die de komst zag van nieuwe ideeën en gedomesticeerde planten en dieren, misschien nieuwe gemeenschappen, en de transformatie van de inheemse volkeren van Groot-Brittannië. Het neolithicum opende een geheel nieuwe episode in de menselijke geschiedenis. Het vond plaats in Groot-Brittannië in een relatief korte periode, die in totaal slechts ongeveer 2000 jaar duurde - in menselijke termen iets meer dan 80-100 generaties."
Archeologe en prehistorica Caroline Malone over het neolithicum in Groot-Brittannië (2001)p11
Laat Mesolithicum
Tijdens het Mesolithicum was Groot-Brittannië nog door de landmassa van Doggerland verbonden met de rest van continentaal Europa. Archeologe en prehistorica Caroline Malone merkte op dat de Britse eilanden tijdens het late Mesolithicum een soort "technologisch achterland" waren in Europese termen, en nog steeds leefden als een jager-verzamelaarsmaatschappij, terwijl het grootste deel van Zuid-Europa al was overgegaan op landbouw en een sedentair bestaan. p11
Vroeg- en middenneolithicum: 4000-2900 v.Chr.
De verspreiding van het Neolithicum
De eerste samenlevingen in de wereld die het verzamelen van jagers opgaven en dit vervingen door landbouw werden gevonden in het Nabije Oosten rond 8000-6000 voor Christus. Soortgelijke ontwikkelingen deden zich onafhankelijk van elkaar voor in China, en later in Meso-Amerika, Zuidoost-Azië, Afrika en India.p18 In het Nabije Oosten vonden de "belangrijkste ontwikkelingen in de vroege landbouw" plaats in de Levant en de bergen rond het huidige Syrië, Israël, Jordanië, Turkije, Iran en Irak. Deze gebieden hadden al een rijke ecologische variatie die door jager-verzamelaars in het Boven-Paleolithicum en Mesolithicum werd geëxploiteerd. p20
In de Mesolithische Natufische cultuur van de Levant zijn de eerste tekenen gevonden dat deze jager-verzamelaars begonnen met het oogsten, selecteren en verbouwen van verschillende voedselplanten. Dit zijn tekenen die later zouden leiden tot het daadwerkelijk domesticeren en verbouwen van gewassen. Archeologen geloven dat de Levantijnse volkeren tussen 8000 en 7000 v.C. de landbouw ontwikkelden als reactie op een toename van hun bevolkingsaantal, dat niet kon worden gevoed door het voedsel dat de jacht en het verzamelen konden leveren.p20 Het idee van landbouw verspreidde zich vanuit de Levant naar Europa en werd overgenomen door jager-verzamelende samenlevingen in wat nu Turkije, Griekenland, de Balkan en het hele Middellandse Zeegebied is, en bereikte uiteindelijk Noordwest-Europa en de Britse eilanden. p22
Het neolithicum op de Britse eilanden
De archeologische gemeenschap debatteert nog steeds over de vraag of de neolithische revolutie naar de Britse eilanden werd gebracht door adoptie door inboorlingen of door migrerende groepen continentale Europeanen die besloten zich daar te vestigen. p22
Laat neolithicum: 3000-2500 voor Christus
"Na meer dan duizend jaar van vroege landbouw kwam er een einde aan een manier van leven gebaseerd op voorouderlijke graven, boskap en uitbreiding van nederzettingen. Dit was een tijd van belangrijke sociale veranderingen".p57
Vroege Bronstijd
De periode die volgde op het neolithicum staat bij archeologen bekend als de bronstijd, omdat brons werd gebruikt voor het maken van bepaalde gereedschappen.
