Zijdehaai

Beschrijving

De zijdehaai is een grote, slanke haai met een vrij uitgerekte, afgeronde snuit, een vrij schuin aflopende eerste rugvin met een stompe top die zich achter de randen van de borstvinnen bevindt, een kleine tweede rugvin met een extreem lange vrije achterpunt (meer dan twee keer zo hoog), en een lage interdorsale richel (richel tussen de rugvinnen). De borstvinnen zijn lang en slank, en hebben schemerig gekleurde uiteinden. Zijderhaaien zijn normaal donkergrijs met een bronskleurige tint, maar hebben soms een goudbruine kleur. Hun onderzijde is wit. Met uitzondering van de eerste rugvin hebben de uiteinden van alle vinnen een schemerige kleur; dit is beter zichtbaar bij de jongen. De boventanden zijn breed driehoekig en schuin, overgaand in een meer diagonale stand naar de hoek van de kaken toe, die sterk ingesneden zijn en sterk gekarteld aan de zijkanten. De ondertanden zijn opstaand met gladde randen. Er zijn gewoonlijk 1 tot 2 symfysiale tanden aan zowel de onder- als de bovenkaak. De denticula van de huid zijn klein, dicht opeengepakt en overlappen elkaar, waardoor de huid een gladde of "zijdeachtige" textuur heeft, waaraan de haai zijn naam dankt. De maximale lengte voor deze soort is 3,3 meter. Mannetjes worden volwassen bij een lengte van 2,2-2,3 meter (9-10 jaar oud) en worden kleiner dan de vrouwtjes, die volwassen worden bij een lengte van 2,3-2,5 meter (12 jaar oud), maar deze aantallen verschillen per populatie van deze soort. Zijderhaaien wegen ongeveer 350 kilogram (770 pond).

De zijdehaai heeft een korte eerste rugvin, en lange borstvinnen

Taxonomie

Het eerste beschreven exemplaar kreeg in 1841 van Johannes Müller en Jakob Henle de naam Carcharias (Prionodon) falciformis. De geslachtsnaam Carcharhinus komt van de Griekse woorden "karcharos" wat "slijpen" betekent, en "rhinos" wat "neus" betekent. Andere namen die aan de zijdehaai zijn gegeven zijn Squalus of Prionodon tiburo, Gymnorhinus of Gymnorrhinus pharaonis, Aprionodon sitankaiensis, Carcharhinus floridanus, Eulamia malpeloensis, en Carcharhinus atrodorsus.

Müller en Henle's tekening van een zijdehaai

Habitat

De zijdehaai komt algemeen voor in tropische en subtropische wateren, en komt voor in de Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan en de Indische Oceaan. In het westelijk deel van de Atlantische Oceaan komt hij voor van de Amerikaanse staat Massachusetts tot Brazilië (met inbegrip van de Golf van Mexico en de Caraïbische Zee), en in het oosten van Spanje tot Angola. Hij komt voor in de westelijke Indische Oceaan en de Rode Zee van Tanzania tot Mozambique, met inbegrip van Madagaskar en de Comoren, en in het midden en het oosten van de Indische Oceaan in gebieden van de Maldiven en Sri Lanka tot West-Australië. Hij komt voor van China tot Nieuw-Zeeland in de westelijke Stille Oceaan (met inbegrip van de Hawaï-eilanden), en van Baja California tot Peru in de oostelijke Stille Oceaan.

Hoewel de zijdehaai vooral in de pelagische zone wordt aangetroffen, komt hij niet alleen in de open oceaan voor, maar is hij ook waargenomen op diepten zo ondiep als 18 meter (56 ft). Het is een actieve, snelle haai die de voorkeur geeft aan warmer water (ongeveer 23°C). Hij wordt meestal aangetroffen aan de rand van continentale plateaus en op riffen in diep water, waar veel voedsel voorhanden is. Hij komt voornamelijk voor aan de oppervlakte tot op een diepte van minstens 500 meter, maar hij is ook gevangen boven water tot op een diepte van 4000 meter. Uit studies blijkt dat groepen Silkyhaaien bestaan van verschillende geslachten, maar van dezelfde grootte. Jonge Silkyhaaien worden aangetroffen in kraamkamers aan de kust en volwassen exemplaren worden verder uit de kust, boven diepere wateren, aangetroffen.

Zijdehaaien worden meestal in open water gevonden

Voeren

De zijdehaai voedt zich hoofdzakelijk met beenvis zoals tonijn, makreel, sardines, harder, baarzen, snappers, zeebrasem, zeekat, paling, lantaarnvis, fileervis, trekkervis en stekelvarken. Hij eet ook inktvisjes, papieren nautilus en zwemkrabben, en er zijn fossiele bewijzen dat hij dode walvissen opat. Door hun goede gehoor en hun jachttactiek zijn deze haaien uitstekende jagers. Meestal werken ze samen om groepen kleine vissen naar de oppervlakte te drijven en ze gevangen te houden. Wanneer de vissen dicht opeengepakt zitten, vallen de zijdehaaien de vissen met grote snelheid aan, en verorberen vaak de hele groep vissen.

Tonijn is een geliefde prooi van de zijdehaai

Voortplanting

De zijdehaai is levendbarend, wat betekent dat hij levend baart. In het westelijke deel van de noordelijke Atlantische Oceaan paren de wijfjes in het late voorjaar (mei-juni), en bevallen in dezelfde periode, maar in het volgende jaar, wat betekent dat de draagtijd 12 maanden duurt. Het aantal jongen per worp bedraagt 6-14 in de westelijke Atlantische Oceaan, 9-12 in de oostelijke Atlantische Oceaan, 9-14 in de westelijke Indische Oceaan, en 2-11 in de centrale Indische Oceaan. De jongen brengen hun eerste maanden door in koraalriffen, maar verhuizen tegen de eerste winter naar de open oceaan. In de noordwestelijke Atlantische Oceaan liggen de kraamgebieden langs de Caribische eilanden.

Andere namen

In het Engels wordt de zijdehaai in het oostelijk deel van de Stille Oceaan ook wel de "Net-eater shark" genoemd, omdat hij vaak gevangen wordt in netten die gebruikt worden voor de tonijnvangst. De zijdehaai wordt ook wel de "Blackspot shark", "Grey whaler shark", "Olive shark", "Reef shark", "Ridgeback shark", "Sickle shark", "Sickle silk shark", en "Sickle-shaped shark" genoemd. In andere talen wordt de Zijdehaai "cação" (Portugees), "cazon" (Spaans), "cazon de playa" (Spaans), "cazón-tiburón" (Spaans), "haukkahai" (Fins), "jaqueta" (Spaans), "jaqueton" (Spaans), "kanhaai" (Nederlands), "karcharinos lios" (Grieks) genoemd, "kurotogarizame" (Japans), "lombo preto" (Portugees), "malie" (Samoaans), "mandi sravu" (Maleis), "mangeur d'hommes" (Frans), "marracho sedoso" (Portugees), "marracho-luzidio" (Portugees), "mbamba menyo" (Swahili), "moosi" (Gujarati), "mungsing" (Javaans), "mushi" (Marathi), "papa" (Swahili), "papa bunshu" (Swahili), "pating" (Tagalog), "requin soyeux" (Frans), "seidenhai" (Duits), "suga sura" (Telugu), "syhaai" (Afrikaans), "tiburón" (Spaans), "tiburon jaqueton" (Spaans), "tiburón lustroso" (Spaans), "tiburón sedoso" (Spaans), "tinterero" (Spaans), "tollo" (Spaans), "tollo mantequero" (Spaans), "tribon berde" (Papiamento), "tubarão-luzidio" (Portugees), "yu jereh" (Maleis), "yu pasir" (Maleis), en "zijdehaai" (Nederlands).

Menselijke interactie

Zijderhaaien worden als gevaarlijk voor de mens beschouwd vanwege hun agressieve aard en grootte. Er zijn zijdehaaien waargenomen met opgeheven hoofd, gebogen rug en neergeslagen staart, een houding die wordt beschouwd als een vorm van dreigement. Zijderhaaien zijn belangrijk voor de beugvisserij en de kieuwnetvisserij in vele delen van de wereld. In de Golf van Mexico worden zij vaak gevangen samen met tonijnvangsten, maar zij worden ook gevangen door de haaienvisserij. In het Caribisch gebied worden ze soms gevangen, meestal met de beug, maar ze zijn geen gangbare vangst. Op de Malediven en in Sri Lanka zijn zij de belangrijkste haaiensoort, met 70-80% van de vangsten in de pelagische zone. In de Japanse wateren zijn zijdehaaien een courante doelsoort in de haaienvisserij en worden zij ook gevangen bij de zwaardvis- en tonijnvisserij. In de mid-Atlantische wateren van de V.S. wordt op beperkte schaal, maar niet in grote hoeveelheden, op de Silkyhaai gevist. Het vlees, de olie en de vinnen van de zijdehaai worden commercieel verkocht. Op de Silkyhaai wordt ook gevist door sportvissers. Evenals andere haaien wordt de zijdehaai bedreigd door overbevissing, vanwege zijn lange draagtijd, geringe aantal nakomelingen en langzame groei. Naast zijn belang voor de diverse takken van visserij, is de zijdehaai ook gebruikt in diverse wetenschappelijke studies om de sensoriële biologie van haaien te onderzoeken.