Australische Aboriginal mythen

Oudheid

Een Australische taalkundige, R.M.W. Dixon, verzamelde veel Aboriginal mythes in hun oorspronkelijke taal. Hij ontdekte dat sommige landschapsdetails in mythes hetzelfde waren als de wetenschappelijke ontdekkingen die over dezelfde landschappen werden gedaan. Zo vertellen de mythen op het Atherton Tableland over het ontstaan van het Eacham-, Barrièn- en Euramo-meer. Geologen hebben de vulkaanuitbarstingen die de meren vormden gedateerd, en werden door Aboriginal mytheverzamelaars beschreven als zijnde meer dan 10.000 jaar geleden gebeurd. Het nemen van stuifmeelmonsters op de bodem van de kraters is in overeenstemming met het verhaal van de Aboriginal mythe-vertellers. Toen de kraters werden gevormd, was het gebied eucalyptuswoud, niet het huidige natte tropische regenwoud.

Dixon zei dat de Aboriginal-mythen over het ontstaan van de Kratermeren misschien wel teruggaan tot 10.000 jaar geleden. Nader onderzoek door de Australische Heritage Commission heeft ertoe geleid dat de mythe van de Kratermeren is opgenomen in het register van het National Estate en in de nominatie voor het werelderfgoed van de natte tropische wouden van Australië. Het is een "ongeëvenaard menselijk verslag van gebeurtenissen die teruggaan tot het Pleistoceen".

Sindsdien heeft Dixon veel vergelijkbare voorbeelden gevonden van Australische Aboriginal mythes die een nauwkeurig beeld geven van landschappen uit een oud verleden. Hij merkte vooral veel mythes op die vertellen over de vroegere zeespiegel, waaronder:

• de Port Phillip mythe, verzameld door Robert Russell in 1850, beschreef Port Phillip Bay als ooit droog land. De loop van de Yarra rivier was ooit anders, na het Carrum Carrum moeras. Dit was een mondelinge geschiedenis die een landschap van 10.000 jaar geleden nauwkeurig beschreef.
• de mythe over de kustlijn van het Groot Barrièrerif, verzameld door Dixon in Yarrabah, ten zuiden van Cairns, beschreef de kustlijn die aan de rand van het huidige Groot Barrièrerif stond. Het noemde plaatsen die nu volledig door de zee bedekt zijn Dit was een mondeling verslag dat 10 000 jaar geleden nauwkeurig was voor het landschap.
• de Lake Eyre mythen die J.W. Gregory in 1906 verzamelde, beschreef Centraal-Australië als een vruchtbare, waterrijke vlakte. De woestijnen rond Lake Eyre waren één aaneengesloten tuin. Dit mondelinge verhaal komt overeen met het inzicht van geologen dat er een natte fase was in het vroege Holoceen toen het meer permanent water zou hebben gehad.

Aboriginal mythologie: Heel Australië

Er zijn minstens 400 Aboriginal groepen in heel Australië. Elke groep heeft zijn eigen naam, zijn eigen taal en vaak zijn eigen dialecten. Elke groep had zijn eigen mythes, en de woorden en namen van de individuele mythes komen in deze taalgroepen.

Met zoveel verschillende Aboriginal groepen, talen, geloofsovertuigingen en praktijken is het niet mogelijk om onder één noemer het volledige scala en de diversiteit van alle mythen op het hele continent te beschrijven.

De Encyclopedie van Aboriginal Australië merkt echter op dat "Een intrigerend kenmerk [van de Aboriginal Australische mythologie] is de mengeling van diversiteit en gelijkenis in mythen over het hele continent".

De gelijkenis in de Aboriginal mythes en de mythologie omvat:

"...ze beschrijven over het algemeen de reizen van voorouderlijke wezens, vaak reusachtige dieren of mensen, over wat begon als een karakterloos domein. Bergen, rivieren, waterpoelen, dier- en plantensoorten en andere natuurlijke en culturele hulpbronnen zijn ontstaan als gevolg van gebeurtenissen die plaatsvonden tijdens deze Dreamtime-reizen. Hun bestaan in de huidige landschappen wordt door veel inheemse volkeren gezien als een bevestiging van hun scheppingsgeloof...".

"...De routes die de Wezens van de Schepper in hun Dreamtime reizen over land en zee nemen... verbinden vele heilige plaatsen met elkaar in een web van Dreamtime sporen die het land kriskras doorkruisen. Droomsporen kunnen honderden, zelfs duizenden kilometers lopen, van de woestijn tot de kust [en] kunnen worden gedeeld door mensen in landen waar de sporen doorheen lopen..."

Australische antropologen beschrijven Aboriginal mythes die nog steeds in heel Australië worden uitgevoerd door Aboriginal volken als het hebben van een belangrijke sociale functie. De mythen verklaren de orde van hun dagelijks leven; ze helpen de ideeën van de mensen vorm te geven; en ze helpen het gedrag van anderen te beïnvloeden. Ook voegt de voorstelling vaak historische gebeurtenissen toe en "mythologiseert" ten dienste van deze sociale doeleinden in een snel veranderende moderne wereld. Zoals R.M. W. Dixon schrijft:

"Het is altijd integraal en gebruikelijk... dat de Wet (Aboriginal wet) iets is dat is afgeleid van voorouderlijke volkeren of Dromen en wordt doorgegeven aan de generaties in een ononderbroken lijn. Terwijl...rechten van bepaalde mensen kunnen komen en gaan, zijn de onderliggende relaties tussen fundamentele Dromen en bepaalde landschappen theoretisch eeuwig...de rechten van mensen op plaatsen worden meestal het sterkst beschouwd wanneer die mensen een relatie van identiteit genieten met een of meer Dromen van die plaats.

Dit is een centraal sterk kenmerk van de Aboriginal identiteit. Het is meer dan alleen een kwestie van geloven. De Droom bestond en bestaat nog steeds, terwijl de mens slechts tijdelijk is.

Aboriginal mythes in heel Australië zijn een soort ongeschreven (mondelinge) bibliotheek. Vanuit deze bibliotheek leren de Aboriginals de wereld kennen en zien ze een Aboriginal 'realiteit' met concepten en waarden die sterk verschillen van die van de westerse samenlevingen:

"Aboriginals leerden van hun verhalen dat een samenleving niet op de mens gericht moet zijn, maar op het land, anders vergeten ze hun bron en doel....moeten worden opgenomen in hun perceptie van hun doel in het leven".

"Mensen komen en gaan maar het Land, en verhalen over het Land, blijven. Dit is een wijsheid die een leven lang duurt om te luisteren, te observeren en te ervaren...Er is een diepgaand begrip van de menselijke natuur en de omgeving...sites bevatten 'gevoelens' die niet in fysieke termen kunnen worden beschreven...subtiele gevoelens die door de lichamen van deze mensen resoneren... Het is alleen als je met deze mensen praat en bent dat deze 'gevoelens' echt gewaardeerd kunnen worden. Dit is... de ongrijpbare realiteit van deze mensen..."

Australiëwijde mythes

Regenboogslang

In 1926 merkte een Britse antropoloog, professor Alfred Radcliffe-Brown, op dat veel Aboriginal groepen in heel Australië versies van één enkele mythe deelden. De mythe vertelde over een krachtige, creatieve, gevaarlijke slang of slang, meestal van enorme omvang. Deze slang was verbonden met regenbogen, regen, rivieren en diepe waterpoelen.

Radcliffe-Brown gebruikte de woorden "Regenboogslang" om deze veel voorkomende, terugkerende mythe te beschrijven. Hij noemde de verschillende namen die in Australië voor deze "Regenboogslang" werden gebruikt:

• Kanmare (Boulia, Queensland)
• Tulloun: (Mount Isa, Queensland)
• Andrenjinyi (Pennefather River, Queensland)
• Takkan (Maryborough, Queensland)
• Targan (Brisbane, Queensland)
• Kurreah (Broken Hill, New South Wales)
• Wawi (Riverina, New South Wales)
• Neitee & Yeutta (Wilcannia, New South Wales)
• Myndie (Melbourne, Victoria)
• Bunyip (West Victoria)
• Arkaroo (Flinders Ranges, Zuid-Australië)
• Wogal (Perth, West-Australië)
• Wanamangura (Laverton, West-Australië)
• Kajura (Carnarvon, West-Australië)
• Numereji (Kakadu,Noordelijk Gebied).

Deze 'Regenboogslang', een slang van enorme omvang, leeft in de diepste waterputten. Hij kwam uit een groter wezen dat gezien kan worden als een donkere streep in de Melkweg. Hij toont zich aan de mensen in deze wereld als een regenboog als hij zich door water en regen beweegt, landschappen vormgeeft, plaatsen benoemt en zingt, mensen inslikt en soms verdrinkt; de kenners versterkt met de kracht van regen en genezing; anderen verplettert met zweren, zwakte, ziekte en de dood.

Zelfs de 'Bunyip' van Australië werd geïdentificeerd als een 'Rainbow Serpent' mythe van de bovengenoemde soort. De woorden die door Radcliffe-Brown worden gebruikt, worden nu algemeen gebruikt door overheidsinstellingen, musea, kunstgaleries, Aboriginal organisaties en de media om specifiek te verwijzen naar de Australische Aboriginal mythe, en als een korte term voor de Australische Aboriginal mythologie in het algemeen.

Kapitein Cook mythen

Een andere mythe die in heel Australië wordt gevonden gaat over een persoon die uit de zee komt. Deze persoon, meestal uit Engeland, biedt geschenken aan of brengt grote schade aan. Deze persoon wordt meestal 'Captain Cook' genoemd. Terwijl James Cook een sleutelrol speelde in de ontwikkeling van Australië, is hij in de Aboriginal verhalen een schurk.

De Aboriginal mythes over 'Captain Cook' zijn geen mondelinge geschiedenis. Ze maken geen deel uit van James Cook's exploratie van de oostkust van Australië in 1770. De Aboriginals ontmoetten Cook wel, vooral tijdens zijn zeven weken durende verblijf aan de Endeavour River. De Guugu Yimidhirr mensen herinneren zich deze ontmoetingen misschien.

De Australische Captain Cook-mythe vertelt echter over een symbolisch Brits personage dat aankomt van over de oceanen ergens nadat de Aboriginal wereld is gevormd en de oorspronkelijke sociale orde is gesticht. Deze Captain Cook signaleert dramatische veranderingen in de sociale orde, waarin de huidige Aboriginals zijn geboren.

In 1988 onderzocht de Australische antropoloog Kenneth Maddock verschillende versies van deze 'Captain Cook'-mythe zoals die door een aantal Aboriginal groepen in Australië is opgetekend:

• Batemans Bay, New South Wales: Percy Mumbulla vertelde over Captain Cook's aankomst op een groot schip dat voor anker ging op Snapper Island. Hij gaf mensen kleren (om te dragen) en harde koekjes (om te eten). Daarna ging hij terug naar zijn schip en zeilde weg. Mumbulla vertelde hoe zijn voorouders de geschenken van Kapitein Cook afwezen en ze in zee gooiden.
• Cardwell, Queensland: Chloe Grant en Rosie Runaway vertelden hoe Captain Cook en zijn groep uit de zee leken op te staan. Met een witte huid werden ze verondersteld voorouderlijke geesten te zijn, die terugkwamen naar hun nakomelingen. Captain Cook kwam eerst een pijp en tabak aanbieden om te roken (die werd afgedaan als een 'brandend ding... dat in zijn mond bleef steken'), vervolgens kookte hij een billy van thee (die werd afgedaan als brandend 'vuil water'), vervolgens bakte hij bloem op de kolen (die werd afgedaan als 'muf' ruikend en ongesmolten weggegooid), tenslotte kookte hij rundvlees (dat goed rook, en smaakte goed, nadat de zoute huid was afgeveegd). Kapitein Cook en de groep vertrokken vervolgens, weg varend naar het noorden, en lieten Chloe Grant en Rosie Runaway's voorouders met hun vuisten op de grond slaan, met angst en beven om de geesten van hun voorouders op deze manier te zien vertrekken.
• Zuidoostelijke kant van de Golf vanCarpentaria, Queensland: Rolly Gilbert vertelde hoe Kapitein Cook en anderen de oceanen bevaren in een boot, en besloot om Australië te komen bekijken. Cook ontmoette een paar van Rolly's voorouders die hij ging neerschieten. In plaats daarvan misleidde hij hen om hem het belangrijkste kampeerterrein van de lokale bevolking te laten zien, waarna zij:

"de mensen [vee-industrie] opzetten om het platteland af te gaan en mensen neer te schieten, net als dieren, ze lieten ze daar liggen voor de haviken en kraaien...Dus veel oude mensen en jongeren werden door het hoofd geslagen met het uiteinde van een geweer en vertrokken daar. Ze wilden de mensen wegvagen omdat de Europeanen in Queensland hun vee moesten laten rennen: paarden en vee."

• Victoria River (Northern Territory): in een Captain Cook-mythe wordt verteld dat Captain Cook van Londen naar Sydney is gevaren om land te krijgen. Hij landde met stieren en mannen met vuurwapens, waarna de lokale Aboriginals in het gebied van Sydney werden gedood. Kapitein Cook ging naar Darwin, waar hij gewapende ruiters stuurde om op de Aboriginals te jagen in het land van de Victoria-rivier. Hij zette de stad Darwin op en gaf politie- en veeteeltmanagers orders over hoe ze de Aboriginals moesten behandelen.
• Kimberley (West-Australië): Veel Aboriginal mythe-vertellers zeggen dat Captain Cook een Europese cultuurheld is die in Australië is geland. Met behulp van buskruit heeft hij een voorbeeld gesteld voor de behandeling van Aboriginal volken in heel Australië, waaronder de Kimberley. Bij zijn terugkeer naar zijn huis beweerde hij dat hij geen Aboriginalvolken had gezien en zei hij dat het land een uitgestrekt en leeg land was dat kolonisten voor zichzelf konden komen opeisen. In deze mythe introduceerde Kapitein Cook 'Cook's Law', waarop de kolonisten vertrouwen. De Aboriginals zeggen dat dit een recente, onrechtvaardige en valse wet is in vergelijking met de Aboriginal wet.

Australische Tapijtpython, een van de vormen die het karakter 'Regenboogslang' kan aannemen in 'Regenboogslang'-mythes


Standbeeld van Kapitein James Cook bij Admiralty Arch, Londen

Voorbeelden van mythen

Murrinh-Patha mensen

Het land van het Murrinh-Patha-volk

De Murrinh-Patha mensen wonen in het zoutwaterland landinwaarts van de stad Wadeye. Ze beschrijven in hun mythen een Dreamtime die volgens antropologen een religieus geloof is, maar die verschilt van de meeste andere geloofsovertuigingen in de wereld.

De Murrinh-patha hebben een ongeëvenaarde eenheid van gedachte, geloof en expressie in het christendom. Ze zien alle delen van hun leven, gedachten en cultuur als beïnvloed door hun Dromen. Ze zien geen verschil tussen geestelijke of materiële dingen. Er is geen verschil tussen dingen die heilig zijn en dingen die dat niet zijn. Al het leven is 'heilig', al het gedrag heeft 'morele' gevolgen. Alle betekenis van het leven komt voort uit deze eeuwige, altijd aanwezige Dromen.

"Het heilige is overal in het fysieke landschap. Mythes en mythische sporen kruisen elkaar... duizenden kilometers, en elke specifieke vorm en elk kenmerk van het terrein heeft een goed ontwikkeld 'verhaal' achter zich."

Deze Murrinh-patha-mythologie is gebaseerd op een levensvisie die gelooft dat het leven "...een vrolijk ding is met maden in het middelpunt." Het leven is goed en zorgzaam, maar tijdens de reis van het leven is er veel pijnlijk leed dat elke persoon moet leren begrijpen en doorleven terwijl hij groeit. Dit is de boodschap die wordt verteld binnen de Murrinh-patha-mythes. Het is deze filosofie die de Murrinh-patha-mensen reden en betekenis geeft in het leven.

De volgende Murrinh-patha-mythe wordt bijvoorbeeld uitgevoerd in Murrinh-patha-ceremonies om jonge mannen in te wijden in de volwassenheid.

"Een vrouw, Mutjinga (de 'Oude Vrouw'), had de leiding over jonge kinderen, maar in plaats van op hen te letten tijdens de afwezigheid van hun ouders, slikte ze ze in en probeerde ze te ontsnappen als een reusachtige slang. De mensen volgden haar, spietsen haar en halen de onverteerde kinderen uit het lichaam."

Binnen de mythe en in de uitvoering ervan moeten jonge kinderen eerst worden opgeslokt door een voorouderlijk wezen dat verandert in een reuzenslang. De kinderen worden vervolgens opgekotst voordat ze worden geaccepteerd als jongvolwassenen met alle rechten en voordelen van jongvolwassenen.

Pintupi-mensen

Het land van het Pintupi-volk

De Pintupi-volkeren uit de Australische Gibson-woestijn hebben een overwegend 'mythische' vorm van het begrijpen van hun identiteit, Alle gebeurtenissen gebeuren en worden verklaard door de sociale structuren en regels waarvan verteld, gezongen en uitgevoerd wordt binnen hun bovenmenselijke mythologie. Dat wil zeggen dat de structuren van de samenleving voortkomen uit de mythen, niet uit hun eigen politieke acties, beslissingen of invloeden van lokale individuen.

"De Droom... biedt een morele autoriteit die buiten de individuele wil en buiten de menselijke schepping ligt... hoewel de Droom als een orde van de kosmos vermoedelijk een product van historische gebeurtenissen is, wordt zo'n oorsprong ontkend."

"Huidige actie wordt niet begrepen als het resultaat van menselijke allianties, creaties en keuzes, maar wordt gezien als opgelegd door een omhelzende, kosmische orde."

Binnen deze Pintupi-visie op de wereld controleren en sturen drie lange geografische sporen van genoemde plaatsen de samenleving. Het zijn onderling samenhangende strengen van belangrijke plaatsen die door mythische personages op hun weg door de Pintupi-woestijnstreek tijdens de Dromen worden genoemd en gecreëerd. Het is een complexe mythologie van verhalen, liederen en ceremonies die bij de Pintupi bekend staan als Tingarri. Het wordt het meest volledig verteld en uitgevoerd door de Pintupi-volkeren op grotere bijeenkomsten binnen het Pintupi-land.

Gerelateerde pagina's

• Dreamtime
• Mythe
• Regenboogslang