Groot Barrièrerif

Geologie

Het Reef Research Centre heeft resten gevonden van koraal dat een half miljoen jaar oud is. Er groeien al 25 miljoen jaar koralen in de regio. De koralen hebben niet altijd koraalriffen gevormd.

Het is moeilijk om de leeftijd van het Groot Barrièrerif te bepalen. Dat komt door de manier waarop een rif kan groeien en krimpen als het zeeniveau verandert. De diameter van een koraalrif, d.w.z. de breedte ervan, kan groeien met 1 tot 2 cm per jaar. Ze kunnen ook omhoog groeien van 1 tot 15 cm per jaar. Koraal kan niet groeien als het water te diep is (150 meter of meer), omdat het licht van de zon nodig heeft. Ze kunnen niet uit het water groeien (boven de zeespiegel).

Volgens de Great Barrier Reef Marine Park Authority en het Australian Institute of Marine Science is het huidige, levende rif zo'n 20.000 jaar geleden ontstaan. Het begon te groeien op een ouder rif. Dit maakt het begin van het rif tijdens de dag. Het land dat de bodem van het Groot Barrièrerif vormt, was een kustvlakte. De vlakte had enkele grote heuvels. Sommige van deze heuvels waren delen van oudere riffen.

Vanaf 20.000 jaar geleden tot 6.000 jaar geleden begon het zeeniveau te stijgen. Door de stijging konden de koralen hoger groeien op de heuvels van de kustvlakte. 13.000 jaar geleden was het zeeniveau 60 meter lager dan nu. Koralen begonnen te groeien rond de heuvels van de kustvlakte. Dit werden continentale eilanden. Toen de zeespiegel steeg, werden de meeste van deze continentale eilanden bedekt met water. De koralen konden toen over de heuvels groeien. Zo ontstonden de huidige baaien en riffen. Het zeeniveau op het Groot Barrièrerif is de afgelopen 6000 jaar niet veel gestegen. Het CRC Reef Research Centre heeft berekend dat het huidige, levende rif 6.000 tot 8.000 jaar oud is.

De overblijfselen van een zeer oud barrièrerif zijn gevonden in het Kimberley-gebied. Dit ligt in het noordelijke deel van West-Australië.

Het werelderfgoedgebied Great Barrier Reef is onderverdeeld in 70 verschillende gebieden. Deze worden bioregio's genoemd. Elke bioregio heeft zijn eigen bijzondere planten en dieren. Er zijn 30 rifbioregio's en 40 niet-rifbioregio's. In het noordelijke deel van het Groot Barrièrerif zijn er lintriffen en deltariffen. Deze soorten riffen komen in de rest van het Great Barrier Reef-systeem niet voor.

Heron Island, een koraalkooi in het zuidelijke Great Barrier Reef.

Ecologie

Het Groot Barrièrerif telt 1.500 vissoorten en vele andere dieren, algen en koralen. Hieronder bevinden zich vele kwetsbare of bedreigde soorten. Sommige van deze soorten komen alleen op dit rifsysteem voor.

Zoogdieren

Dertig soorten walvissen, dolfijnen en bruinvissen zijn waargenomen in het Groot Barrièrerif. Hiertoe behoren de dwergvinvis, de Indo-Pacifische bultrugdolfijn en de bultrugwalvis. Het grootste deel van de populatie van de doejongs leeft daar.

Schildpadden en doejongs

Zes soorten zeeschildpadden komen naar het rif om zich voort te planten. Dit zijn de groene zeeschildpad, de lederschildpad, de karetschildpad, de onechte karetschildpad, de platte karetschildpad en de olifantschildpad. Er zijn twee verschillende groepen groene zeeschildpadden op het Groot Barrièrerif. De ene groep leeft in het noordelijke deel van het rif en de andere in het zuidelijke. Vijftien soorten zeegras trekken de doejongs en de schildpadden aan. Zij bieden ook voedsel en beschutting aan vissen. De meest voorkomende soorten zeegras zijn Halophila en Halodule.

Andere zeedieren

Zoutwaterkrokodillen leven in mangrove- en zoutmoerassen aan de kust bij het rif. Er zijn geen nesten van krokodillen op het rif gevonden. De zoutwaterkrokodillen op het rif leggen grote afstanden af. Er leven er niet veel rond het rif. Ongeveer 125 soorten haaien, pijlstaartroggen, roggen of chimaera leven op het rif. Ongeveer 5.000 soorten weekdieren leven op het rif. Daartoe behoren de reuzenmossel, naaktslakken en kegelslakken. Er zijn negenenveertig soorten zeenaalden en negen soorten zeepaardjes gevonden. Op de eilanden leven zeven soorten kikkers. Ook de murene leeft op de bodem en jaagt op vis.

Vogels

215 vogelsoorten komen naar het rif of nestelen of roesten op de eilanden. Daaronder zijn 22 soorten zeevogels en 32 soorten kustvogels. Daartoe behoren de witbuikzeearend en de roze stern. De meeste nestplaatsen bevinden zich op eilanden in de noordelijke en zuidelijke regio's van het Groot Barrièrerif. Ongeveer 1,7 miljoen vogels gebruiken de broedplaatsen om te broeden.

Planten

De eilanden van het Groot Barrièrerif hebben 2.195 bekende plantensoorten. Drie daarvan komen nergens anders voor. De noordelijke eilanden hebben 300-350 planten die houtachtig zijn. De zuidelijke eilanden hebben 200 planten die kruidachtig zijn. De Whitsunday-regio heeft de meeste plantensoorten met 1.141. De plantensoorten worden vooral verspreid door vissen

Zeeslangen

Er leven zeventien soorten zeeslangen op het Groot Barrièrerif. Ze doen er ongeveer 4 jaar over om oud genoeg te worden om zich voort te planten. Ze leven meestal op de zeebodem. Ze leven in warm water tot 50 meter (160 ft) diep. Ze komen meer voor in het zuidelijke deel van het rif.

Vissen, ascidiën en bryozoën

Op het rif leven meer dan 1.500 vissoorten. Hiertoe behoren de clownvis, de rode zeebaars, de roodkeelkeizer, verschillende soorten snapper en koraalforel. Op het rif leven ten minste 330 soorten zakpijpen (ascidiën). Deze variëren in grootte van 1 mm-10 cm in diameter. Tussen 300-500 soorten bryozoën leven op het rifsysteem. Dit zijn kleine waterdiertjes die eruit zien als mos, of takken

Koralen

Vierhonderd soorten koralen, zowel harde als zachte, leven op het rif. De meeste van deze soorten paaien, waarbij duizenden eitjes vrijkomen, in grote evenementen. Dit kuitschieten wordt beheerst door de stijgende zeetemperaturen. Dit gebeurt in de lente, de zomer en sommige delen van de herfst, als onderdeel van de maancyclus van de maan en de dag/nacht-diaurnale cyclus. De riffen in het binnenste gedeelte van het Groot Barrièrerif paaien in de week na volle maan in oktober. De riffen aan de buitenkant paaien in november en december. De gewone zachte koralen op het Groot Barrièrerif behoren tot 36 verschillende soorten. Op het rif leven vijfhonderd soorten zeealgen of zeewier. Daartoe behoren dertien soorten Halimeda. Deze zetten krijtachtige (kalkhoudende) heuvels af tot 100 meter breed. Op hun oppervlak bevinden zich mini-ecosystemen die worden vergeleken met de bedekking door regenwoud.

Groene zeeschildpad op het Groot Barrièrerif


Koraal op Mackay Reef

Klimaatverandering

In een nieuw rapport, het Reef Outlook Report, staat dat de klimaatverandering enorme schade zal toebrengen aan het rif. Het rapport is geschreven door de Great Barrier Reef Marine Park Authority. Warmer en zuurder water rond het koraalrif zal de verkalking vertragen, de manier waarop het koraal groeit en sterk wordt. De koralen zullen verbleken (hun kleuren verliezen) en veel soorten die op en rond het rif leven, zullen gevaar lopen. De Australische regering heeft de afgelopen twee jaar al 325 miljoen AU$ uitgegeven om de gezondheid van het rif te verbeteren.

Andere gevaren

In het rapport over de rifverkenning wordt ook gewaarschuwd voor andere gevaren voor het rif. Het gaat onder meer om water van slechte kwaliteit dat vanaf het vasteland in zee stroomt. Dit water is verontreinigd met insecticiden van boerderijen en afval uit nabijgelegen steden. De toenemende bebouwing van de kust vernietigt de natuurlijke habitats in zee en aan de kust. Er is ook enige schade door de visserij.

Verwante pagina's

• Lijst van werelderfgoederen in Australië