Weense wals

Geschiedenis van de muziek

Oorsprong

Het is moeilijk om precies te weten wanneer de wals is begonnen. Het woord komt van een Duits woord "walzen" dat "draaien" betekent. Dit komt omdat de dansers ronddraaien als ze rond de dansvloer draaien. Er waren Duitse dansen, Ländler genaamd, die eenvoudiger waren dan het menuet en populair onder gewone mensen. De wals ontwikkelde zich uit deze dansen. Schubert schreef veel stukken die 'Ländler' heetten. Hij begon ook de titel 'Wals' te gebruiken. Beethoven schreef 30 variaties op een wals die was gecomponeerd door Anton Diabelli.

Veel mensen vonden de nieuwe dans slecht. Dat kwam omdat de dansende paren heel dicht bij elkaar stonden en elkaar in de armen hielden (in het oude menuet hielden ze elkaar beleefd vast). Sommige mensen vonden het erg immoreel en schreven boze brieven naar de kranten dat het het einde was van de beschaafde samenleving. De wals bleef echter populair, en er werden veel danszalen geopend waar mensen konden walsen.

19e eeuw

Componisten raakten geïnteresseerd in de muziek van de wals. Weber schreef een stuk genaamd 'Invitation to the Dance'. Het heeft een hoofdtoon, dan een reeks variaties, en aan het eind komt het terug op de eerste toon. Deze vorm werd een gebruikelijke manier om een groep walsen te schrijven. Twee componisten in Wenen die bekend werden door hun walsen waren Joseph Lanner (1801-1843) en Johann Strauss (1804-1849), maar de beroemdste van allemaal was een van Strauss' zonen, die ook Johann heette. Vader en zoon worden soms Johann Strauss I en Johann Strauss II genoemd. De zoon wordt vaak de 'Koning van de Wals' genoemd. Hij schreef vele walsen die vandaag de dag nog steeds erg populair zijn. Op nieuwjaarsdag geeft de Wiener Philharmoniker altijd een concert dat wereldwijd op televisie te zien is. Zij spelen veel walsen van Strauss. De beroemdste heet 'De Blauwe Donau' (Duits: 'An den schönen, blauen Donau').

In de Romantiek was er bijna geen componist die niet beïnvloed was door de wals. Chopin schreef ongeveer 15 pianowalsen, waarvan sommige zeer snel zijn, andere langzamer en meer melancholisch (droevig). Brahms schreef 16 walsen voor pianoduet. Veel componisten schreven walsen in hun opera's, vooral als het verhaal gaat over dansende mensen op een feest. De wals werd veel gebruikt in operettes en balletten. Tsjaikovski schreef veel walsmuziek in Het Zwanenmeer, Doornroosje en De Notenkraker. Zelfs Wagner, wiens muziek meestal zeer serieus is, schreef een wals in zijn opera Parsifal . Het ritme van de wals is te horen in veel orkestmuziek, bijvoorbeeld in Berlioz' Symphonie Fantastique. De grote componisten Anton Bruckner en Gustav Mahler gebruikten bij voorkeur de oude Duitse Ländler in hun symfonieën.

20e eeuw

Hoewel de 19e eeuw de grootste periode van de wals was, bleef men ook in de 20e eeuw walsjes schrijven en dansen. In zijn opera Der Rosenkavalier (1909) gaat het verhaal van de Duitse componist Richard Strauss (geen familie van Johann Strauss) over het Wenen van vroeger, en daarom gebruikt hij de wals om het gevoel van een voorbije tijd te creëren. De wals bleef gebruikt worden in veel operettes, bijvoorbeeld door Franz Léhar in The Merry Widow . De Franse componist Maurice Ravel schreef walsen, waaronder een briljant stuk voor orkest dat simpelweg La Valse heette. Net als Richard Strauss in Der Rosenkavalier probeerde Ravel de muziek van een eeuw geleden te beschrijven. La Valse is een stuk dat ongeveer 20 minuten duurt in één doorlopende beweging. Veel verschillende instrumenten hebben een aandeel in het spelen van veel verschillende melodieën.

Competitieve dans

De Weense wals is een van de vijf dansen in de internationale stijldans. Het is de enige die niet in het begin van de 20e eeuw is uitgevonden. Het is de enige waarbij het aantal figuren dat de deelnemers dansen beperkt is. Slechts negen figuren zijn toegestaan door de World Dance Council.

1. Natuurlijke draai
2. Achteruit draaien
3. Voorwaarts gesloten verandering, natuurlijk
4. Forward closed change, reverse
5. Achteruit gesloten verandering, vooruit
6. Achteruit gesloten wissel, achteruit
7. Natuurlijk fleckerl
8. Achteruit fleckerl
9. Contra controle

In deze dans wordt de markering dus volledig beïnvloed door het eigenlijke dansen, en is de waarde van de choreografie bijna nihil.