Symphonie fantastique

De gebruikte instrumenten

De symfonie wordt gespeeld door een orkest bestaande uit 2 fluiten (2e verdubbeling piccolo), 2 hobo's (2e verdubbeling cor anglais), 2 klarinetten (1e verdubbeling Es-klarinet), 4 fagotten, 4 Franse hoorns, 2 trompetten, 2 cornetten, 3 trombones, 2 oogleden (oorspronkelijk één ooglid en één slang), 2 paren pauken, snaartrom, cimbalen, bastrom, klokken in C en G, 2 harpen, en strijkers.

Het verhaal

De symfonie is een voorbeeld van programmamuziek omdat het iets anders beschrijft dan de muziek. In dit geval beschrijft het een verhaal. Dit is wat de componist schreef:

Eerste beweging: Een jonge kunstenaar was diep verliefd op een meisje dat niet van hem hield. Hij voelde zich zo wanhopig verdrietig dat hij zichzelf probeerde te vergiftigen met opium. Hij nam niet genoeg mee om hem te doden. Het deed hem gewoon in een diepe slaap vallen. In deze slaap stelde hij zich allerlei dingen voor. Zijn geliefde kwam naar hem toe in een droom. Ze verandert in een muzikaal thema (het idée fixe) dat hij gewoon niet kan vergeten. Hij stelt zich haar liefde en zijn tedere gevoelens voor haar voor.

Tweede beweging: Hij ontmoet haar op een bal. Iedereen is aan het dansen. Hij vindt zijn geliefde onder de menigte.

Derde beweging: In het land hoort hij twee herders die elkaar op hun pijp roepen. De bomen zwaaien zachtjes in de wind. De jonge kunstenaar begint zich gelukkiger te voelen. Dan ziet hij zijn geliefde weer. Hij begint zich zorgen te maken dat ze hem misschien niet meer wil. De herdersmuziek begint weer, maar het is slechts één van de herders die speelt. De zon gaat onder. Ver weg klinkt een onweersbui.

De vierde beweging: Hij droomt dat hij zijn geliefde in een vlaag van woede heeft gedood. Hij wordt nu naar het schavot gebracht waar hij zijn hoofd zal laten afhakken. Er wordt een mars gespeeld terwijl hij wordt meegenomen. Even denkt hij weer aan zijn geliefde, dan valt de bijl en wordt hij geëxecuteerd.

De vijfde beweging: De kunstenaar is op de heksensabbat. Er zijn veel geesten en monsters in de buurt die zijn gekomen om hem te zien begraven. Zijn geliefde wordt gehoord, maar haar melodie klinkt nu vreselijk. Ze is naar de sabbat gekomen. Ze sluit zich aan bij de heksen en ze dansen terwijl de begrafenismuziek wordt gehoord.

De eerste beweging: Rêveries - Passies (Dagdromen - Passies)

Het eerste deel heeft een langzame introductie. De melodie die op de violen te horen is, lijkt al bijna op de idée fixe. De idée fixe is in zijn volle vorm te horen als de muziek in het snelle gedeelte gaat. Het wordt gespeeld door de violen en de solofluit. Het ritme dat de onderste snaarinstrumenten eronder spelen is erg onrustig. De vorm van de beweging lijkt niet veel op de traditionele sonatevorm. Berlioz was meer geïnteresseerd in de idée fixe die de jonge artiest steeds blijft achtervolgen.

De tweede beweging: Un bal (Een bal)

Het bal (d.w.z. een feest met dans) wordt in de muziek vertegenwoordigd door een levendige wals. De twee harpen laten het heel sierlijk klinken. De wals wordt tweemaal onderbroken door de idée fixe.

De derde beweging: Scène aux champs (Scène in het land)

De twee herders die met elkaar spelen worden vertegenwoordigd door een cor anglais (zittend in het orkest) en een hobo die buiten het podium wordt gespeeld zodat hij ver weg klinkt. Vervolgens is het hoofdthema van het platteland te horen op solofluit en violen. De idée fixe keert terug in het midden van de beweging. Het geluid van de verre donder aan het einde van het deel wordt gespeeld door vier pauken.

De vierde beweging: Marche au supplice (maart naar het schavot)

Het deel begint met pauken en claxons die het thema van de mars op gang brengen. Dan beginnen de cello's en contrabassen aan de mars in zijn volle vorm, al snel overgenomen door de violen. Vlak voor de uitvoering volgt een korte herhaling van de idée fixe op een soloklarinet, dan valt de bijl (een luid akkoord) en valt zijn hoofd in de mand (een getokkelde noot gaat van de violen, door de altviolen, cello's en dan de contrabassen).

De vijfde beweging: Songe d'une nuit de sabbat (Droom van een heksensabbat)

De idée fixe is nu een "vulgaire danstune" geworden, het wordt gespeeld op de E-klarinet. Er zijn veel effecten, waaronder spookachtige col legno in de snaren, het borrelen van de heksenketel bespeeld door de blaasinstrumenten. Als de dans een climax bereikt, horen we de Dies Irae (Dag des Oordeels) melodie samen met de Ronde du Sabbat (Sabbat Ronde) die een wilde fuga is.

Harriet Smithson

In 1827 ging Berlioz naar een voorstelling van Shakespeare's toneelstuk Hamlet. Het werd in het Engels gespeeld door een theatergroep uit Engeland. Berlioz werd verliefd op de Ierse actrice Harriet Smithson die de rol van Ophelia speelde. Hij ontmoette haar niet echt, hij zag haar alleen op het podium acteren, maar hij stuurde haar veel liefdesbrieven, maar ze verliet Parijs zonder hem te ontmoeten. Hij schreef toen zijn Symphonie Fantastique. Vervolgens schreef hij de symfonie om zijn liefde voor haar en zijn ongeluk te beschrijven omdat ze niet geïnteresseerd was in hem. Toen Harriet de symfonie twee jaar na de eerste uitvoering hoorde, besefte ze dat het een symfonie over haar was. Uiteindelijk ontmoette ze Berlioz en ze trouwden op 3 oktober 1833. Enkele jaren lang was het huwelijk gelukkig, hoewel ze elkaars taal niet spraken. Na negen jaar gingen ze echter uit elkaar.