Libië | land in Noord-Afrika

Geografie

Libië grenst aan Egypte, Soedan, Tsjaad, Algerije, Niger en Tunesië. In het noorden ligt de Middellandse Zee. De hoofdstad van Libië is Tripoli, een havenstad aan zee. Tripoli heeft ongeveer een miljoen inwoners. Libië heeft een oppervlakte van ongeveer 1.760.000 km ².

Het hoogste punt van Libië is Bikku Bitti 2.267 m boven de zeespiegel en het laagste punt is Sabkhat Ghuzayyil -47 m onder de zeespiegel. Het grootste deel van het land is vlak, met grote vlakten. Omdat het zo droog is, is slechts 1,03% van het land geschikt voor landbouw.

Het gebied rond Tripoli heet Tripolitanië en was het meest ontwikkeld tijdens het Ottomaanse Rijk.

Cyrenaica is een gebied aan de noordoostkust. Het wordt van Tripolitanië gescheiden door de Golf van Sirte. Het werd genoemd door de oude Grieken die in 630 voor Christus de stad Cirene bouwden. Het omvat de steden Tobruk en Benghazi.

De Fezzan is een woestijngebied in het zuidwesten van Libië dat in 1912 door de Italianen bij Tripoli werd gevoegd. Na de oorlog werd dit gebied bestuurd door Frankrijk, dat het bij zijn rijk wilde voegen.

 

De mensen

De Libiërs zijn moslim. In 2011 zou Libië ongeveer 6.597.960 inwoners tellen. Dit is geen groot aantal voor een land met zo'n grote oppervlakte, dus de bevolkingsdichtheid van Libië is laag. Dit komt omdat een groot deel van Libië in de Sahara-woestijn ligt. De meeste mensen in Libië wonen in steden aan de kust. Mensen uit Libië worden Libiërs genoemd.

Libiërs zijn overwegend Arabieren, hoewel velen Berbers zijn, een groep waartoe ook de nomadische Toeareg van Noord-Afrika behoort. Ongeveer 95% van de Libiërs is van Arabisch-Berberse afkomst. Bijna alle Libiërs zijn soennitische moslims.

 

Wijken

Sinds 2007 is Libië verdeeld in 22 districten.

Arabisch	Transliteratie	Pop (2006)	Landoppervlak (km2 )	Nummer (op kaart)
البطنان	Butnan	159,536	83,860	1
درنة	Derna	163,351	19,630	2
الجبل الاخضر	Jabal al Akhdar	206,180	7,800	3
المرج	Marj	185,848	10,000	4
بنغازي	Benghazi	670,797	43,535	5
الواحات	Al Wahat	177,047		6
الكفرة	Kufra	50,104	483,510	7
سرت	Sirte	141,378	77,660	8
مرزق	Murzuq	78,621	349,790	22
سبها	Sabha	134,162	15,330	19
وادي الحياة	Wadi al Hayaa	76,858	31,890	20
مصراتة	Misrata	550,938		9
المرقب	Murqub	432,202		10
طرابلس	Tripoli	1,065,405		11
الجفارة	Jafara	453,198	1,940	12
الزاوية	Zawiya	290,993	2,890	13
النقاط الخمس	Nuqat al Khams	287,662	5,250	14
الجبل الغربي	Jabal al Gharbi	304,159		15
نالوت	Nalut	93,224		16
غات	Ghat	23,518	72,700	21
الجفرة	Jufra	52,342	117,410	17
وادي الشاطئ	Wadi al Shatii	78,532	97,160	18

 

Steden

• Tripoli
• Benghazi
• Al Bayda
• Misratah
• Tobruk

 
Een kaart van Libië  


Gebouwen in Italiaanse stijl in Tripoli  

Economie

Olie werd in 1958 in Libië ontdekt en vormt ongeveer 95% van de exportinkomsten van het land. Olie is goed voor ongeveer 25% van het BBP van Libië. Andere exportproducten zijn aardgas, zout, kalksteen en gips. Omdat een groot deel van het land uit woestijn bestaat, moet Libië ongeveer 75% van zijn voedsel invoeren. Het verbouwt wel tarwe, gerst, olijven, dadels, citrusvruchten, pinda's, sojabonen en veel groenten. In 1984 werd een pijpleiding van 3.862 km (2.400 mijl) aangelegd om ondergronds water uit de Sahara naar de kustgebieden te brengen voor irrigatie. De pijpleiding, waarvan de voltooiing 25 jaar zal duren, kost naar schatting 25 miljard dollar. Het heet de Great Man-made River en is het grootste waterontwikkelingsproject ter wereld.

Het geld van Libië heet de Libische dinar. Het is in 1971 in de plaats gekomen van het oude geld, het Libische pond. Een dinar bevat 1000 dirham. Dinar is de naam van het geld in veel islamitische landen. De naam komt van een oude Romeinse munt, de denarius.

 

Politiek en geschiedenis

Libië bestaat uit drie regio's: Tripolitanië, Cyrenaica en Fezzanië. Tripolitanië is het gebied aan de noordwestkust, dat ooit het Koninkrijk Tripoli heette. Het werd geregeerd door Turken uit het Ottomaanse Rijk. De VS voerden in 1805 oorlog met het Koninkrijk Tripoli vanwege de problemen met piraterij in de Middellandse Zee. De VS hadden geweigerd meer "beschermingsgeld" te betalen aan de Turkse heersers.

Tripolitanië en Cyrenaica werden door de Italianen veroverd tijdens de Italiaans-Turkse oorlog van 1911-1912. De reden voor de oorlog was de vestiging van het Italiaanse Libië. Net als andere delen van Noord-Afrika maakte dit gebied ooit deel uit van het Romeinse Rijk en hoorde het volgens hen bij Italië. De Italianen waren het eerste land dat vliegtuigen gebruikte om bommen te werpen toen zij in 1911 Tripoli aanvielen.

Vele duizenden Italiaanse kolonisten trokken naar Libië om er bedrijven en boerderijen op te zetten, die voedsel en producten moesten leveren voor Italië en zijn Rijk. Libiërs werd een deel van hun land in Cyrenaica met geweld afgenomen en ongeveer 70.000 mensen stierven tijdens de gevechten, verhongerden of werden gedecimeerd door de verschrikkelijke epidemie (de zogenaamde "Spaanse griep") van 1918. Vele duizenden vluchtten naar Egypte, maar keerden al snel terug toen de nieuwe Italiaanse gouverneur Italo Balbo een vriendelijke houding aannam tegenover de Arabieren.

Het Italiaanse Libië kende eind jaren dertig een enorme ontwikkeling, met de aanleg van nieuwe spoorwegen, havens, ziekenhuizen, luchthavens en wegen. In die jaren bloeide de landbouweconomie, dankzij de oprichting van vele tientallen nieuwe dorpen voor Italiaanse en Arabische boeren. Er werd zelfs een internationale racewagenwedstrijd gehouden buiten Tripoli (Grand Prix van Tripoli).

Een groot deel van de Noord-Afrikaanse campagne van de Tweede Wereldoorlog werd uitgevochten in Libië, waaronder de Slag om Tobroek. De Britten veroverden Tripolitanië in 1942 en bestuurden het tot 1951.

Verenigd Koninkrijk van Libië

Na de Tweede Wereldoorlog werden de regio's van Libië geregeerd door militaire gouverneurs uit zowel Groot-Brittannië als Frankrijk. De Verenigde Naties maakten van Libië in 1951 een onafhankelijk land, het Verenigd Koninkrijk van Libië. Dit werd een constitutionele monarchie, geregeerd door koning Idris I en zijn opvolgers. Idris (Muhammad Idris bin Muhammad al-Mahdi as-Senussi) (13 maart 1890-25 mei 1983) was de emir van Cyrenaica, maar ging in 1922 in ballingschap in Egypte. Aan het einde van de oorlog keerde hij terug als emir, met steun van Groot-Brittannië. Hij werd ook gevraagd als emir van Tripolitanië. Hij wist de drie regio's te verenigen en werd op 24 december 1951 koning van het Verenigd Koninkrijk van Libië.

Libië had grote problemen. Het land was arm en had weinig goederen om te exporteren. Slechts 250.000 mensen konden lezen. Er waren slechts 16 Libische academici, geen Libische artsen, ingenieurs, apothekers of landmeters. De Verenigde Naties schatten dat 10% van de mensen blind was door oogziekten, vooral trachoom. Idris was een religieus leider die zich niet veel aantrok van regeringszaken. Zijn regering werd gezien als corrupt en deed niets aan het toenemende Arabische nationalisme, dat in 1952 Nasser in Egypte aan de macht had gebracht. Toen eenmaal olie was ontdekt, werd Libië een van de grootste olieproducerende landen ter wereld. Veel Libiërs vonden dat Cyrenaica meer van het oliegeld kreeg dan de rest van het land. Veel van het oliegeld ging ook naar overzeese bedrijven.

Arabische Republiek Libië

In de vroege ochtend van 1 september 1969 nam een groep militaire officieren de regering over via een staatsgreep. Kolonel Muammar al-Gaddafi werd benoemd tot stafchef van het leger. Van 1970 tot 1972 was hij premier. Hij begon een politiek systeem genaamd "De Derde Universele Theorie". Dit is een mix van socialisme en islam, gebaseerd op stammenregering. Het moest worden ingevoerd door het Libische volk zelf in een unieke vorm van "directe democratie". Al-Gaddafi noemde dit "jamahiriya".

Enkele van zijn eerste acties waren het terugnemen van de controle over de olie en het terugsturen van de resterende Italiaanse kolonisten naar Italië. Ook sloot hij de Amerikaanse USAF-basis.

Libisch-Arabische Socialistische Volks-Jamahiriya

In 1977 werd Libië "Al-Jamahiriya al-`Arabiyah al-Libiyah ash-Sha`biyah al-Ishtirakiyah al-Uzma" . In het Engels betekent de naam de "Great Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya".

Libië zou antiwesterse groeperingen hebben gesponsord. Kadhafi steunde openlijk onafhankelijkheidsbewegingen zoals het African National Congress van Nelson Mandela, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, het Ierse Republikeinse Leger, het Polisario Front (Westelijke Sahara) en meer. Hierdoor werden de buitenlandse betrekkingen van Libië met verschillende westerse landen negatief beïnvloed, en dit zou voor de VS een reden worden om Libië in 1986 te bombarderen. Kadhafi overleefde het bombardement, maar de actie van de VS werd door veel landen en de Algemene Vergadering van de VN veroordeeld.

Libië had ook wapens en geld geleverd aan het Ierse Republikeinse Leger tijdens zijn strijd met de Britse regering in Noord-Ierland. Kadhafi ontwikkelde een goede relatie met de revolutionaire Colombiaanse marxistisch-leninistische guerrillagroep FARC. Tot de activiteiten behoorden ook Libische bijdragen aan de Falklandoorlog, waarbij Kadhafi 20 draagraketten, 60 SA-7 raketten, machinegeweren, mortieren en mijnen leverde aan de Argentijnse regering. Libië zou een rol hebben gespeeld bij het bombarderen van Pan Am Flight 103 boven Lockerbie, Schotland in 1988, en van de Franse UTA Flight 772 in 1989, hoewel het onderzoek geen bewijs heeft opgeleverd voor een Libische rol.

De Verenigde Naties hebben in 1992 economische sancties tegen Libië ingesteld. Deze sancties verhinderden andere landen wapens te verkopen, geld te investeren of zelfs hun mensen Libië te laten bezoeken. Na zes dagen toen de VS Saddam Hoessein uit Irak gevangen hadden genomen, deed Kadhafi afstand van Libiës programma's voor massavernietigingswapens en verwelkomde hij internationale inspecties om te controleren of hij zijn belofte zou nakomen. Kadhafi zei dat hij hoopt dat andere landen zijn voorbeeld zullen volgen. In hetzelfde jaar werden de sancties door de VN opgeheven. Kadhafi loste de kwestie van de Lockerbie-vliegtuigcrash op door 2,7 miljard dollar te betalen aan de families van de slachtoffers. De Libische premier Shukri Ghanem vertelde in interviews dat Kadhafi "de prijs betaalde voor vrede" met het Westen, en suggereerde dat Libië geen rol speelde in de zaak. Waarnemers van de Verenigde Naties zouden een dergelijke verklaring erkennen en twijfel zaaien over de hele kwestie.

Kadhafi zette ook in op normale betrekkingen met andere landen. West-Europese leiders en vele werk- en handelsdelegaties konden het land bezoeken. Hij maakte zijn eerste reis naar West-Europa in 15 jaar toen hij in april 2004 naar Brussel reisde. Hij herstelde de banden met Rusland, die sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie inactief waren gebleven.

In 2010 was de menselijke ontwikkelingsindex van Libië de hoogste in Afrika, het land stond op #53 in het algemeen als "Hoge standaard" voor de levensstandaard. Libië bleef een schuldenvrije natie. In 2011 werden de mensenrechten in Libië geprezen door de VN-Mensenrechtenraad. Na de burgeroorlog lijken de mensenrechten echter te verslechteren. In maart 2013 werden volgens het Barnabas Fund ten minste 48 christenen in Libië gemarteld en stierf er één in hechtenis.

Kiesrecht

Iedere Libiër die ouder is dan 18 jaar kan stemmen. Dit betekent dat stemmen (ook bekend als "kiesrecht") in Libië universeel is.

 
Woestijn in Libië, 2007  


Tempel van Zeus, Cyrene, Libië  

Burgeroorlog

In februari 2011 brak in Libië een burgeroorlog uit toen rebellen vochten tegen kolonel Muammar al-Gaddafi en zijn regering. De NAVO mengde zich in de oorlog ten gunste van de rebellen. Sommige rebellen hadden echter banden met Al Qaida. De NAVO beëindigde haar missie in oktober nadat kolonel Kadhafi naar verluidt was gedood. In de nasleep van de burgeroorlog ging een kleine opstand van al-Kadhafi-getrouwen door. Gewapende milities vulden de leemte op die de revolutie had achtergelaten. In Tripoli en Tobroek werden twee verschillende nationale regeringen georganiseerd en veel strijders volgden geen van beide.

 
Muammar Kadhafi de leider van Libië die in 2011 overleed. Na zijn dood heeft Libië geworsteld met conflicten  

Meer lezen

• Martinez, Luis (2006). De Libische Paradox. Hurst. ISBN 9781850658351.
• Vandewalle, Dirk (2011). A History of Modern Libya (Second ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107019393.
• Ronald Bruce St John (2011). Libië: Van kolonie tot revolutie (Second ed.). Oneworld Publications. ISBN 9781851689194.
• Pargeter, Alison (2012). Libië: De opkomst en ondergang van Kadhafi. Yale University Press. ISBN 9780300139327.