Teratogen

Soorten teratogenen

Alcohol en illegale drugs

Alcohol is de meest voorkomende oorzaak van aangeboren aandoeningen die voorkomen kunnen worden. Alcohol is giftig voor een foetus en kan hersenschade veroorzaken. Alcohol drinken tijdens de zwangerschap kan ertoe leiden dat de foetus het foetale alcoholsyndroom krijgt.

Illegale drugs, zoals heroïne en cocaïne, zijn ook giftig voor de foetus en kunnen veel verschillende aangeboren problemen veroorzaken. Zo kan cocaïnegebruik tijdens de zwangerschap leiden tot microcefalie (een kleiner hoofd dan normaal) en problemen met de groei van de urinewegen en de geslachtsorganen van de foetus.

Medicijnen

Sommige medicijnen kunnen de foetus ook schaden als de moeder ze inneemt terwijl ze zwanger is. Bijvoorbeeld: ^p. 23-6

• Lithiumcarbonaat (gebruikt voor de behandeling van bipolaire stoornis) kan problemen veroorzaken in de groei van het hart van de foetus.
• Fenytoïne en valproïnezuur (medicijnen tegen epileptische aanvallen) kunnen een verstandelijke handicap, microcefalie en vele andere problemen bij foetussen veroorzaken.
• Warfarine (een bloedverdunner) kan problemen veroorzaken met het centrale zenuwstelsel van de foetus, waaronder een verstandelijke beperking.
• ACE-remmers (een groep medicijnen tegen hoge bloeddruk) kunnen problemen veroorzaken met de nieren van de foetus.

Voor de jaren zestig hadden veel landen geen regels voor het testen van medicijnen op hun effecten op foetussen. Dit veranderde deels door thalidomide. Dit medicijn werd in de jaren vijftig en zestig aan zwangere vrouwen gegeven tegen misselijkheid. Tussen 1956 en 1962 werden meer dan 10.000 kinderen in 46 verschillende landen geboren met geboorteafwijkingen, zoals armen en benen die niet waren gegroeid. Thalidomide was niet goed genoeg getest voordat het werd voorgeschreven. Nu eisen veel landen meer tests voordat gezegd kan worden dat een medicijn veilig is tijdens de zwangerschap.

Infecties

Als een vrouw tijdens haar zwangerschap een infectie oploopt, kan de infectie soms ook haar foetus treffen. De placenta beschermt de foetus tegen veel verschillende virussen, bacteriën en andere ziekteverwekkers die infecties veroorzaken. Sommige ziekteverwekkers kunnen echter via de placenta de foetus infecteren. Dit wordt verticale overdracht genoemd. Sommige van deze infecties kunnen geboorteafwijkingen veroorzaken.

Voorbeelden van infecties die geboorteafwijkingen kunnen veroorzaken zijn:

• Syfilis
• Toxoplasmose
• Waterpokken
• Rubella (Duitse mazelen)

Chemicaliën

Sommige chemicaliën kunnen geboorteafwijkingen veroorzaken, als een zwangere vrouw er voldoende aan wordt blootgesteld. Bijvoorbeeld:

• Lood: Als een vrouw ooit loodvergiftiging heeft gehad, kan zij lood doorgeven aan haar foetus, zelfs als zij tijdens de zwangerschap niet aan lood is blootgesteld. Dit gebeurt omdat het meeste lood wordt opgeslagen in iemands botten en vele jaren later in de bloedbaan terecht kan komen. Lood kan een miskraam en doodgeboorte veroorzaken, evenals geboorteafwijkingen.
• Kwik: Hoge niveaus van kwik kunnen hersenbeschadiging bij foetussen veroorzaken.

Andere dingen

Hoge niveaus van ioniserende straling kunnen geboorteafwijkingen veroorzaken. ^p. 23-8

 
Baby geboren uit een moeder die thalidomide nam tijdens de zwangerschap  


Deze baby is geboren met cataract (troebele witte lenzen in de ogen) veroorzaakt door rodehond.  

Dingen die niet teratogeen zijn

Voorbeelden van zaken die geen geboorteafwijkingen veroorzaken zijn:

• Spermiciden (deze werden in de jaren zeventig en tachtig verdacht van het veroorzaken van geboorteafwijkingen, maar zijn veilig gebleken)
• Acetaminophen (paracetamol)
• Prenatale vitaminen
• Niet-ioniserende straling. Dit is het soort straling dat afkomstig is van zonlicht en magnetrons. Het veroorzaakt geen geboorteafwijkingen.