Papaja
Papaja is een hoge kruidachtige plant van het geslacht Carica; zijn eetbare vrucht wordt ook papaja genoemd. Hij is inheems in de tropische regio van Amerika, hoofdzakelijk van Zuid-Mexico tot Centraal-Amerika. Nu worden deze planten in alle tropische gebieden van de wereld geteeld.
Papaja's zijn planten van tropische streken en voor hun groei en vruchtzetting hebben ze een warm klimaat nodig. Zij kunnen niet leven bij lage temperaturen.
Dit is nu de enige soort in zijn genus. Als gevolg van genetisch onderzoek werden de andere soorten in drie nieuwe geslachten ondergebracht.
Namen
Het geslacht Carica kreeg die naam van Linnaeus omdat de bladeren van deze planten lijken op die van de gewone vijg (Ficus carica).
De gewone naam komt van het Taíno woord papáia dat in het Spaans werd veranderd in papaya, het wereldwijd meest gebruikte woord, met enkele wijzigingen. In Australië en sommige landen van het Caribisch gebied wordt de vrucht papaw of pawpaw genoemd, maar een andere Noord-Amerikaanse plant, Asimina triloba van de Annonaceae-familie heeft ook die naam.
De Franse naam voor de vrucht is papaye en papayer voor de plant. In het Portugees wordt de vrucht mamão, papaia of ababaia genoemd en de boom mamoeiro of papaeira. In Kerala is het algemeen bekend als "curry mathi". In het Spaans zijn er naast papaja nog andere namen. In Cuba wordt hij fruta bomba genoemd, behalve in de oostelijke provincies, waar papaja wordt gebruikt. In de Dominicaanse Republiek, Los Llanos (Venezuela) en Oost-Centraal Colombia is de naam lechosa. In Argentinië en Paraguay wordt de vrucht mamón genoemd.
Andere namen en vertalingen zijn te vinden op Wiktionary.
De plant
Het is een grote plant, als een boom, zonder takken; het is een kruidachtige plant omdat de stengel niet veel hout heeft en tot zijn dood zacht en groen blijft. De enkele stengel wordt 5 tot 10 m hoog met alle bladeren aan de top. De bladeren zijn groot, 50-70 cm breed.
Sommige planten hebben perfecte (met vrouwelijke en mannelijke organen) bloemen, maar andere planten hebben bloemen met slechts één geslacht (vrouwelijk of mannelijk).
Over het algemeen zijn de vruchten ovaal tot bijna rond en in sommige gevallen lijken ze op een grote peer. De vruchten zijn 15-50 cm lang en 10-20 cm breed, en wegen tot 9 kg.
De schil van de vrucht is dun en taai; hij wordt niet gegeten omdat hij te bitter is. De schil is eerst groen, maar verandert in geel bij rijpe vruchten, klaar om gegeten te worden. In een rijpe vrucht is het vruchtvlees geel, oranje, roze en zelfs lichtrood. Binnenin de vrucht zitten veel kleine zwarte zaadjes.
Papaya zaailingen.
Gebruikt
Rijpe papaja's worden vers gegeten, nadat de schil en de pitten verwijderd zijn; soms worden ze in kleine stukjes gesneden en met andere vruchten gemengd voor een fruitsalade. Niet geheel rijpe papaja's kunnen in stukjes worden gesneden en met suiker worden gekookt en als dessert worden gegeten. In tropische streken is het erg populair om papayasap te drinken, nadat de schil en de zaden verwijderd zijn; dit sap kan met melk gemengd worden om smoothies te maken.
Groene papaja's, die niet rijp zijn, worden in sommige Aziatische landen gegeten in salades, curry's en soepen, maar ze moeten worden gekookt voordat ze worden gegeten. Jonge bladeren en stengels worden ook als groente gekookt. Groene papaja wordt zowel rauw als gekookt in de Thaise keuken gebruikt.
De papaja is een bron van ijzer en calcium; een goede bron van vitamine A, B en Riboflavine en een uitstekende bron van vitamine C (ascorbinezuur).
De latex (een sap zoals melk) van de groene vruchten, de bladeren en de stengel zijn rijk aan papaïne, een enzym dat taaie vleesvezels afbreekt. Papaïne is een bestanddeel van producten (vleesvermalsers) die in de winkel worden verkocht en die worden gebruikt om vlees zachter te maken voordat het wordt gekookt.
Papayazaden hebben een peperige smaak en zijn een prima vervanger voor zwarte peperkorrels.
