Vitamine C

Geschiedenis

Doorheen de geschiedenis was de noodzaak voor de mensen om vers plantaardig voedsel te eten om hen door lange belegeringen of lange zeereizen te helpen, bekend bij sommige wijze mensen, maar werd vaak vergeten.

De eerste poging om dit idee te bewijzen was van een scheepsdokter van de Britse Royal Navy, James Lind, die in mei 1747 op zee sommige bemanningsleden citroensap gaf naast hun normale scheepsvoedsel, terwijl anderen alleen verder gingen met het normale voedsel.

Uit de resultaten bleek dat citroenen de ziekte tegengingen. Lind schreef zijn werk op en publiceerde het in 1753.

Lind's werk werd traag opgemerkt. In 1795 nam de Britse marine citroen- of limoensap aan als voedsel voor zeelieden.

Naast citroenen, limoenen en sinaasappelen werden zuurkool, gezouten kool, mout en soep uitgeprobeerd, met verschillende effecten. James Cook vertrouwde op zuurkool om de ziekte te voorkomen tijdens zijn lange ontdekkingsreizen.

Men dacht dat alleen mensen scheurbuik kregen, maar in 1907 ontdekten Alex Holst en Theodore Frohlich, twee Noorse scheikundigen, dat ook cavia's scheurbuik konden krijgen als zij geen vers voedsel kregen.

In 1928 bewees de Arctische ontdekkingsreiziger Vilhjalmur Stefansson dat Eskimo (Inuit) mensen in staat zijn scheurbuik te voorkomen met bijna geen plantaardig voedsel in hun dieet door rauw vlees te eten.

In 1912 gebruikte de Pools-Amerikaanse wetenschapper Casimir Funk voor het eerst het woord vitamine voor iets dat in kleine hoeveelheden in voedsel aanwezig is en essentieel is voor de gezondheid. Hij noemde het onbekende dat scheurbuik tegenging Vitamine C.

Van 1928 tot 1933 haalden het Hongaarse onderzoeksteam van Joseph L Svirbely en Albert Szent-Gyorgyi, en afzonderlijk de Amerikaan Charles Glen King, voor het eerst vitamine C uit voedsel en toonden aan dat het om een zuur ging dat zij ascorbinezuur noemden.

In 1933/1934 slaagden de Britse scheikundigen Norman Haworth en Edmund Hirst, en afzonderlijk de Pool Tadeus Reichstein, erin de vitamine te synthetiseren. Het was de eerste door de mens gemaakte vitamine. Dit maakte het mogelijk om veel vitamine C goedkoop in fabrieken te maken. Haworth won in 1937 de Nobelprijs voor scheikunde voor dit werk.

In 1959 toonde de Amerikaan J.J. Burns aan dat de reden waarom sommige dieren scheurbuik krijgen, is dat hun lever één chemisch enzym niet kan maken dat andere dieren wel hebben.

Functies van vitamine C in het lichaam

In levende organismen is ascorbaat een antioxidant, aangezien het het lichaam beschermt tegen oxidatieve stress. Het is ook een cofactor in minstens acht enzymatische reacties, met inbegrip van verscheidene reacties van de collageensynthese die de ernstigste symptomen van scheurbuik veroorzaken wanneer zij disfunctioneel zijn. Bij dieren zijn deze reacties vooral belangrijk bij de wondgenezing en bij het voorkomen van bloedingen uit de haarvaten.

• Vitamine C is nodig voor de aanmaak van collageen in het bindweefsel. Deze vezels bevinden zich op vele plaatsen in het lichaam; ze zorgen voor een stevige maar flexibele structuur. Sommige weefsels hebben een hoger percentage collageen, met name: huid, slijmvliezen, tanden en botten.
• Vitamine C is nodig voor de aanmaak van dopamine, noradrenaline en adrenaline in het zenuwstelsel of in de bijnieren.
• Vitamine C is ook nodig voor de aanmaak van carnitine, dat belangrijk is voor de energieoverdracht naar de mitochondriën van de cel.
• Het is een sterke antioxidant.
• De weefsels met het hoogste percentage vitamine C - meer dan 100 maal het gehalte in bloedplasma - zijn de bijnieren, de hypofyse, de thymus, het corpus luteum en het netvlies.
• In de hersenen, de milt, de longen, de testikels, de lymfeklieren, de lever, de schildklier, het slijmvlies van de dunne darm, de leukocyten, de pancreas, de nieren en de speekselklieren is de concentratie gewoonlijk 10 tot 50 maal hoger dan in plasma.

Vitamine C tekort

Gebrek aan ascorbinezuur in de dagelijkse voeding leidt tot een ziekte die scheurbuik wordt genoemd, een vorm van avitaminose die wordt gekenmerkt door:

• Losse tanden
• Oppervlakkige bloeding
• Kwetsbaarheid van bloedvaten
• Slechte genezing
• Gecompromitteerde immuniteit
• Lichte bloedarmoede.

Dagelijkse behoefte

Een gezond persoon met een evenwichtig westers dieet zou alle vitamine C die nodig is om de symptomen van scheurbuik te voorkomen, uit zijn dagelijkse voeding moeten kunnen halen. Mensen die roken, mensen onder stress en vrouwen tijdens de zwangerschap hebben een iets hogere behoefte.

De hoeveelheid vitamine C die nodig is om deficiëntieverschijnselen te voorkomen en de gezondheid op peil te houden, is door verschillende nationale instanties als volgt vastgesteld:

• 40 mg per dag UK Food Standards Agency
• 60-95 mg per dag US Food and Nutrition Board 2001 revision.

Sommige onderzoekers hebben de hoeveelheid die een volwassen mens nodig heeft om een bloedserumspiegel te bereiken die vergelijkbaar is met die van zoogdieren die vitamine C synthetiseren, als volgt berekend:

• 200 mg per dag - Linus Pauling Institute en US National Institutes of Health (NIH) Aanbeveling.
• 3000 mg per dag - Aanbeveling van de Vitamin C Foundation.
• 6000-12000 mg per dag-Thomas Levy, aanbeveling van het Colorado Integrative Medical Centre.
• 6000-18000 mg per dag - Linus Pauling's dagelijkse aanbeveling

Hoge doses (duizenden mg) kunnen leiden tot diarree, wat onschadelijk is als de dosis onmiddellijk wordt verlaagd. Sommige onderzoekers (Cathcart) beweren dat het optreden van diarree een aanwijzing is voor de werkelijke vitamine C-behoefte van het lichaam.

Door de kleine omvang van de ascorbinezuurmolecule kunnen de nieren deze niet in het lichaam vasthouden. Bij een vrij laag gehalte in het bloedserum zullen sporen in de urine aanwezig zijn. Alle zoogdieren die vitamine C synthetiseren hebben altijd sporen in de urine.

In april 1998 berichtte Nature over vermeende carcinogene en teratogene effecten van buitensporige doses vitamine C. Dit kreeg veel aandacht in de wereldmedia. De effecten werden vastgesteld in reageerbuisexperimenten en betroffen slechts twee van de 20 markers van vrije-radicalenschade aan DNA. Zij werden niet ondersteund door verder bewijsmateriaal uit levende organismen. Bijna alle zoogdieren produceren hun eigen vitamine C in hoeveelheden die overeenkomen met menselijke doses van duizenden milligrammen per dag. Grote hoeveelheden van de vitamine worden gebruikt in de orthomoleculaire geneeskunde en er zijn geen schadelijke effecten waargenomen, zelfs niet bij doses van 10.000 mg per dag of meer.

Therapeutisch gebruik

Vitamine C is nodig in de voeding om scheurbuik te voorkomen. Het heeft ook de reputatie nuttig te zijn bij de behandeling van verkoudheid en griep. Het bewijs hiervoor is echter niet eenduidig en het effect kan afhangen van de doseringsgrootte en het doseringsregime. De Vitamin C Foundation beveelt aan elk half uur 8 gram vitamine C in te nemen om een effect op verkoudheidssymptomen aan te tonen.

Vitamine C advocacy

Fred R. Klenner, een arts in Reidsville, North Carolina, meldde in 1949 dat poliomyelitis overging op herhaalde megadoses intraveneus toegediende vitamine C.

De Nobelprijswinnaar voor scheikunde Linus Pauling begon in de jaren zestig actief vitamine C te promoten als een middel om de menselijke gezondheid en de weerstand tegen ziekten sterk te verbeteren.

Een minderheid van de medische en wetenschappelijke opinie blijft vitamine C zien als een goedkope en veilige manier om infectieziekten te behandelen en een groot aantal vergiften te bestrijden.

In een metastudie van het gepubliceerde onderzoek werd gesteld dat het lichaam relatief hoge vitamine C-niveaus moet handhaven om effectief als antioxidant te kunnen functioneren.

Sommige onderzoeken tonen aan dat vitamine C ook voordelen heeft op veterinair gebied.

Eén meta-studie van het gepubliceerde onderzoek onderzocht de doeltreffendheid van ascorbinezuur bij de behandeling van infectieziekten en toxines. Het werd uitgevoerd in 2002 door Dr. Thomas Levy, medisch directeur van het Colorado Integrative Medical Center in Denver. Hij stelde dat er overweldigend wetenschappelijk bewijs bestaat voor de therapeutische rol ervan.

Sommige voorstanders van vitamine C zeggen dat vitamine C niet therapeutisch wordt gebruikt omdat er geen octrooi op kan worden aangevraagd. Farmaceutische bedrijven proberen inkomsten te genereren en hun aandeelhouders winst te laten maken. Zij zullen wellicht terughoudend zijn om iets te onderzoeken of te promoten dat hun weinig geld zal opleveren.