Zaadverspreiding

Mechanische verspreiding

Verspreiding van de wind

Een belangrijk detail voor een door de wind verspreid zaadje is dat het zeer licht is. Het moet gemakkelijk kunnen zweven op de wind, anders valt het direct op de grond. Er zitten "parachutes" op sommige zaden, zoals melkkruid en paardenbloempitten. Sommige zaden zijn erg klein en licht, bijna als stof. Orchideeënzaden en papaverzaden zijn zo. Papaverzaadjes zitten in een kleine capsule met kleine openingen rond de bovenkant. Op een winderige dag zal de papavervruchtencapsule van de ene naar de andere kant slingeren en de kleine zaadjes als een zoutvaatje uit de ramen schudden.

Een ander soort fruit dat door de wind kan worden verspreid is de esdoorn. De esdoorn heeft kleine schizokjes, die tweezijdige gevleugelde vruchten zijn. Ze worden ook wel samara's genoemd. Hun lichtheid en "vleugels" helpen hen in de lucht te blijven tot ze een nieuwe plek met veel grond hebben bereikt. Olmen- en berkenbomen hebben ook samara's.

Explosieve actie

Sommige vruchten kunnen hun zaden weggooien (gooien) als ze rijp zijn. Dit is een soort van snelle plantbeweging, waarbij de vruchten uit een kleine "machine" worden gegooid.

Erwtenpeulen maken vaak gebruik van mechanische verspreiding. Als de zaden klaar zijn, droogt de peul op. Wanneer de peul droogt, droogt de binnenkant van de peul sneller dan de buitenkant. Dit zorgt ervoor dat de peul naar binnen draait en plotseling met geweld open splijt en in een kleine spiraal rolt. Als dit rolletje gebeurt, laat het de zaden in alle richtingen uit de peul vliegen.

Impatiens - "touch-me-nots" of "juweelonkruid" genoemd - is een groot geslacht van bloeiende planten. Wanneer de zaden rijp en klaar zijn, wordt de gedroogde vrucht een trigger. Wanneer een dier of mens de plant aanraakt, barst hij open en besproeit hij de zaden overal. Als de grond nat is, kunnen de zaden ontkiemen op de plaats waar ze terechtkomen; ze kunnen zich ook vasthechten aan het schepsel dat de capsule heeft opengebarsten. Dit kan hen helpen om zich naar een nieuwe plek te laten vervoeren.

Violen en paarden maken ook gebruik van mechanische dispersie. Als de zaden klaar zijn, opent het met een luid "POP!" geluid. Een andere vrucht, de spuitende komkommer, maakt ook gebruik van mechanische verspreiding. Er zijn honderden andere vruchten die gebruik maken van mechanische verspreiding.

Waterverspreiding

Deze planten groeien meestal in de buurt van het water. Zodra het zaad in het water valt, kan het over een lange afstand worden gedragen voordat het een plek vindt om te groeien.

Een goed voorbeeld is de waterlelie. De prachtige bloemen van de waterlelies zorgen voor een vrucht die enige tijd in het water blijft drijven en vervolgens naar de bodem zinkt om te wortelen op de bodem van een vijver. De zaden van de waterlelie kunnen worden verspreid en ontkiemd in het water.

De palmboom, die in de buurt van het water groeit, verspreidt zijn zaden ook via het water. Krachtige oceaanstromen die de continenten met elkaar verbinden, brengen de zaden van de palmboom, die kokosnoten worden genoemd, naar hun nieuwe thuis.

De mangroveboom leeft in het water. Hun zaadjes vallen van de boom en groeien wortel zodra ze de grond raken. Als er veel water is, kunnen ze ver weg worden gedragen.

De meeste noten, zoals eikels, walnoten en pecannoten, worden verspreid door zowel water als dieren. De belangrijkste manier waarop ze worden verspreid door water is tijdens overstromingen, of als hun planten groeien in de buurt van een rivier of beek. Veel notenbomen groeien in de buurt van plaatsen die vaak overstromen. Hoewel water belangrijk is voor notenbomen, is het niet zo belangrijk als voor andere planten, omdat veel bomen wortels hebben die ver van de boom kunnen groeien om goede grond en water te vinden.

De "parachutes" op de top van deze paardenbloem helpen hen om zich te laten meevoeren door de wind.


Palmbomen gebruiken water om hun kokosnoten te verspreiden

Verspreiding van dieren

Er zijn verschillende manieren waarop zaden door dieren worden verspreid. Een voorbeeld zijn de bramen die aan je sokken en je broek blijven plakken als je door grasvelden loopt. De moederplant maakt de stekelige kleine bramen van de bloem. Deze bramen worden of van de plant en op de grond gegooid, of ze blijven op de plant totdat een passerend dier (of persoon) de braam in zijn vacht, veren of sokken krijgt. Daarna wordt de braam naar een nieuwe plek gedragen, waar de dieren meestal zelf proberen hem eraf te halen. Dieren knagen, krabben of pikken aan de bramen om ze eraf te halen. De braam wordt dan op de grond gedropt, weg van de moederplant. Veel graszaden hebben een oppervlak dat zich vastzet op passerende dieren. Speergras heeft bijvoorbeeld spijkerpunten die vast kunnen komen te zitten in passerende dieren of door een sterke wind naar een nieuwe plek kunnen worden geblazen.

Een andere manier voor dieren om te helpen bij de verspreiding van zaden is dat de dieren de zaden zelf planten. Dieren als muizen, eekhoorns en gaaien verzamelen in het voorjaar en de zomer vruchten en noten en slaan ze op voor de komende winter. Vaak sparen ze deze vruchten en noten op door ze in de grond te begraven - vaak meer dan ze nodig hebben. Als ze komen om hun vruchten en noten weg te halen, laten ze er een paar begraven liggen. Degenen die begraven blijven, worden planten.

Zaden worden vaak verspreid in uitwerpselen (poep). Dieren slikken fruit (inclusief zaden): ze verteren het zachte fruit, maar de zaden komen uit hun uitwerpselen. In sommige regenwouden wordt bijna 90% van de boomsoorten verspreid door dieren. Dieren zoals vleermuizen - bijvoorbeeld de kortstaartvleermuis in Zuid-Amerika - kunnen tot 60.000 zaden in één nacht verspreiden.

Zie de piekerige "haken" op de bramen.


Deze zangvogel eet bessen, maar de zaden worden niet verteerd. Ze komen uit de uitwerpselen van de vogel.