Hispaniola

Geschiedenis

Pre-Columbiaanse geschiedenis

Toen Columbus in Amerika aankwam, woonden sommige groepen inheemse mensen, afkomstig uit het noorden van Zuid-Amerika, al heel lang op de Caribische eilanden. Die verplaatsing van Zuid-Amerika naar de Caribische eilanden was niet continu, maar gebeurde in verschillende golven gedurende bijna twaalf eeuwen.

Archeologische studies suggereren dat die mensen uit Zuid-Amerika gedurende vier perioden naar de Caribische eilanden kwamen.

De eerste periode begon rond 5000 voor Christus. Voor de meeste Caribische eilanden eindigde deze periode rond 2000 jaar geleden, behalve op Cuba en Hispaniola, waar nog enkele kleine populaties leefden in het westen van Cuba en het zuidwesten van Hispaniola toen de Europeanen op deze eilanden aankwamen. Zij werden door de Taínos Ciboney of Siboney genoemd, wat "man die tussen de rotsen leeft" betekent (Ciba betekent steen en eyeri man).

De tweede groep was de Igneri, de eerste Arawak-indianen die naar de Caribische eilanden kwamen. Zij verdrongen het Ciboneyvolk en werden later verdrongen door een andere groep Arawak-indianen, de Taínos. De Taínos bezetten alle Grote Antillen (Cuba, Jamaica, Hispaniola en Puerto Rico) en zij ontwikkelden een cultuur die verschilde van die van de Arawaks in Zuid-Amerika. Zij waren het eerste volk dat de Spanjaarden in Amerika ontmoetten.

De vierde en laatste groep was de Carib. De Carib waren ook Arawaks, maar met een andere taal. Hoewel ze naar Puerto Rico en Hispaniola trokken om tegen de Taíno's te vechten, woonden ze alleen op de Kleine Antillen toen Columbus Amerika bereikte.

Op het moment dat de Spanjaarden naar Hispaniola kwamen, werd het grootste deel van het eiland bezet door Taínos; alleen in de westelijke punt van het zuidelijke schiereiland (in het huidige Haïti), waren er enkele kleine groepen Ciboney In het noordoostelijke deel van het eiland (schiereiland Samaná en ten noorden van de noordelijke bergketen), was er een groep die Ciguayos heette, en soms Macorix, met dezelfde cultuur van de Taínos maar een andere taal. Het schijnt dat zij Cariben waren die de Taíno-cultuur overnamen. Zij waren de eerste Indianen die tegen de Europeanen vochten.

Ontdekking, verovering en kolonie

Christoffel Columbus arriveerde op 5 december 1492 op het eiland en noemde het La Española, wat Het Spaanse Eiland betekent. Toen Peter Martyr d'Anghiera in het latijn over dit eiland schreef, schreef hij Hispaniola, wat Klein Spanje betekent; dat was niet correct. Omdat het boek van Anghiera al snel in het Engels werd vertaald, is de naam Hispaniola het meest gebruikt in Engelstalige landen en in wetenschappelijke werken.

Eeuwenlang werden andere namen voor het eiland gebruikt. De meest voorkomende waren Santo Domingo Eiland (de Dominicaanse grondwet gebruikt die naam nog steeds) en Haïti.

Hispaniola was het enige eiland dat Columbus tijdens zijn vier reizen naar Amerika bezocht. Hij zag het eiland voor het eerst op 5 december 1492, maar bleef 's nachts op zijn schip; de volgende dag ging hij aan land. De Spanjaarden reisden de rest van december langs de noordkust van Haïti; op 12 december nam Columbus bezit van het eiland in naam van de koning en koningin van Spanje en noemde het eiland "La Española".

Op kerstavond, 24 december, werd het belangrijkste schip ("Santa María") zwaar beschadigd. De volgende dag, eerste kerstdag, gaf Columbus opdracht het hout van het schip te gebruiken om een klein fort te bouwen op wat nu Môle Saint-Nicolas, Haïti, is. Dat fort kreeg de naam La Navidad ("Navidad" betekent Kerstmis) en was het eerste Europese bouwwerk op Amerikaanse bodem. Columbus liet er 39 man achter omdat er in de andere twee schepen geen plaats was voor alle mensen.

Vanuit "La Navidad" reisden zij oostwaarts langs de noordkust van het eiland en in Samaná hadden zij een klein gevecht met enkele inboorlingen ("Ciguayos", geen Taíno Indianen) en noemden de baai "Golfo de las Flechas" (Golf van de Pijlen), maar nu heet deze "Samaná Baai". Van daaruit gingen ze terug naar Spanje.

In 1493 ontdekte Columbus, toen hij op zijn tweede reis terugkeerde, dat "La Navidad" door de Indianen was verwoest en alle Spanjaarden gedood. Toen ging hij naar het oosten en stichtte de eerste Europese stad op het Amerikaanse continent, vlakbij de huidige stad Puerto Plata; hij noemde de stad "La Isabela" ter ere van koningin Isabella van Castilië. De eerste katholieke mis in Amerika werd op 6 januari 1494 in La Isabela opgedragen. Vanuit La Isabela stuurde Columbus groepen mensen om het eiland te verkennen en onder controle te krijgen.

Omdat La Isabela een ongezonde plaats was, stichtte Bartholomeus Columbus, broer van Christoffel, een nieuwe stad, La Nueva Isabela (De Nieuwe Isabela) aan de zuidkust van het eiland, aan de linkerkant van de Ozama rivier. Omdat een orkaan de stad verwoestte, werd ze opnieuw gebouwd, maar dan aan de rechterkant van de rivier en met de nieuwe naam Santo Domingo. Het is de oudste permanente Europese stad in Amerika.

De Taíno-bevolking van het eiland nam zeer snel af door een combinatie van nieuwe ziekten, zoals pokken, en misbruik door de Spanjaarden. Ook al werden sinds 1501 enkele zwarte slaven uit Spanje aangevoerd, de kolonie begon Afrikaanse slaven in te voeren toen de kolonie rond 1516 suikerriet begon te verbouwen om suiker te produceren.

Spanje bleef nieuwe gebieden van Amerika veroveren en voor de Spanjaarden waren die nieuwe gebieden interessanter omdat er meer goud was; de bevolking van het eiland groeide heel langzaam. Tegen het begin van de 17e eeuw werden het eiland en zijn kleinere buren (vooral het eiland Tortuga) plaatsen die vaak bezocht werden door Caribische piraten. In 1606 gaf de koning van Spanje het bevel dat alle inwoners van Hispaniola in de buurt van de stad Santo Domingo moesten gaan wonen, om interactie met piraten en protestanten te vermijden. Dit had tot gevolg dat Franse, Britse en Nederlandse piraten bases vestigden aan de verlaten noord- en westkust van het eiland.

In 1665 kreeg de aanwezigheid van Fransen op het eiland de officiële goedkeuring van de Franse koning Lodewijk XIV en benoemde hij Bertrand d'Ogeron tot gouverneur van het westelijke deel van Hispaniola (in het Frans Saint-Domingue). Bij het Verdrag van Ryswick gaf Spanje het westelijke derde deel van het eiland aan Frankrijk en behield het oostelijke deel. De ontwikkeling van het Franse "Saint-Domingue" ging zeer snel, zowel in rijkdom als in bevolking, en het werd de rijkste kolonie in het Caribisch gebied. De oostelijke, Spaanse kolonie "Santo Domingo" bleef arm en met een zeer lage bevolking.

 
Vroege kaart van Hispaniola  

Geografie

Het eiland Hispaniola heeft een oppervlakte van 76.480 km² (29.530 sq mi). Er zijn twee landen: de Republiek Haïti ligt in het westen van het eiland en de Dominicaanse Republiek in het oosten. Deze twee landen worden gescheiden door een kunstmatige grens, behalve in het noordelijke en zuidelijke uiteinde, waar zij worden gescheiden door respectievelijk de rivieren Dajabón en Pedernales.

Het eiland wordt van Cuba gescheiden door de Bovenwindse Doorgang (81 km van Punta Maisí in Cuba naar Kaap Saint-Nicolas in Haïti), van Jamaica door het Jamaica Kanaal (186 km of 116 mi van Point Morante in Jamaica naar Kaap Irois in Haïti) en van Puerto Rico door het Mona Kanaal, als 112 km (70 mi) van Punta Higüero in Puerto Rico naar Punta de Agua in de Dominicaanse Republiek.

De maximale lengte, van oost naar west, bedraagt 650 km van Kaap Engaño tot Kaap Irois. De maximale breedte, van noord naar zuid, bedraagt 265 km van Kaap Isabela tot Kaap Beata. Het hoogste punt van het eiland en van het Caribisch gebied is de Duarte Peak (Pico Duarte) in de Dominicaanse Republiek met 3.087 m (10.128 ft); het laagste punt ligt in het Enriquillomeer, dat ongeveer 46 meter (151 ft) onder de zeespiegel ligt.

Eilanden

Er zijn veel kleinere eilanden rond Hispaniola. De grootste zijn:

1. Gonâve (Frans, Île de la Gonâve), in de Golf van Gonâve. Het maakt deel uit van Haïti en heeft een oppervlakte van 743 km². De Taíno naam was Guanabo.
2. Tortuga (Frans, Île de la Tortue), dicht bij de noordkust van Haïti, in de Atlantische Oceaan. Het maakt deel uit van Haïti en heeft een oppervlakte van 180 km² (69 sq mi). De Taíno naam was Baynei. Het is zeer bekend omdat er veel piraten woonden.
3. Saona, dicht bij de zuidoostelijke kust van Hispaniola, in de Caribische Zee. Het maakt deel uit van de Dominicaanse Republiek en heeft een oppervlakte van 117 km² . De Taíno naam was Iai of Adamanay. Columbus noemde dit eiland Savona naar de gelijknamige Italiaanse stad, maar door het gebruik in de loop der jaren is de letter v weggevallen.
4. Île à Vache, ook wel Île-à-Vaches genoemd, dicht bij de zuidwestkust van Hispaniola. Het maakt deel uit van Haïti en heeft een oppervlakte van 52 km² . De Taíno naam was Iabaque.
5. Beata, aan de zuidkust van Hispaniola, in de Caribische Zee. Het maakt deel uit van de Dominicaanse Republiek en heeft een oppervlakte van 27 km² (10 sq mi). Niemand kent zijn Taíno naam. Columbus noemde dit eiland Madama Beata.
6. Cayemites, twee eilanden, Petite Cayemite en Grand Cayemite, in de Golf van Gonâve. Ze maken deel uit van Haïti met een totale oppervlakte van 45 km². De Taíno naam was Cahaimi.
7. Catalina, zeer dicht bij de zuidoostelijke kust van de Hispaniola, in de Caribische Zee. Het maakt deel uit van de Dominicaanse Republiek en heeft een oppervlakte van 9,6 km². De Taíno naam was Iabanea maar sommige schrijvers, waaronder dichters, zeggen dat het Toeya of Toella heette. Het werd ontdekt door Columbus die het Santa Catalina noemde.
8. Navassa (Frans, La Navasse), in het Jamaica Kanaal met 5,2 km². Het wordt beheerd door de U.S. Fish and Wildlife Service. Het eiland wordt ook geclaimd door Haïti.

Bergen en valleien

Hispaniola is een eiland met veel bergen, en de hoogste toppen van West-Indië bevinden zich hier. De bergketens hebben een richting noordwest-zuidoost, behalve op het zuidelijke schiereiland (in Haïti), waar ze een richting west-oost hebben. De bergen worden gescheiden door valleien met dezelfde algemene richting.

Van noord naar zuid zijn de bergketens en valleien:

• Cordillera Septentrional (in het Engels: "Northern Range"). Het is een Dominicaanse keten, met uitbreidingen in het noordwesten, het eiland Tortuga, en in het zuidoosten, het schiereiland Samaná (met de Sierra de Samaná). De hoogste berg is Diego de Ocampo, dicht bij Santiago, met 1.249 m.
• De Plaine du Nord (Haïti) en Cibao vallei (Dominicaanse Republiek) is de grootste, en misschien wel de belangrijkste, vallei van het eiland. Deze lange vallei strekt zich uit van Noord-Haïti tot de Samaná-baai.
• Het Massif du Nord (Haïti, met de Gros Morne, 1.198 m) en de Cordillera Central (Dominicaanse Republiek, ook Sierra de Cibao genoemd) met de hoogste bergen van West-Indië: Duarte Peak, 3.087 m, en andere boven de 3.000 m. Nabij het centrum van het eiland splitst dit gebergte zich in twee takken: Cordillera Oriental of Sierra del Seibo, gescheiden van de hoofdketen door een depressie en met een west-oostelijke richting, en een tweede tak met een noord-zuidelijke richting, genaamd Sierra de Ocoa.
• Het Plateau Central (Haïti), de San Juan-vallei en de vlakte van Azua (Dominicaanse Republiek) zijn grote valleien met een hoogte van 0 tot 600 m.
• Het plateau van Bombardopolis (640 m), Montagnes de Terre Neuve (1.100 m, Morne Goreille), Montagnes Noires (1.700 m, Pic Bonhomme). Al deze ketens liggen in Haïti en vormen één groep bergen.
• Artibonite Plain and Valley, in Haïti, tussen de hierboven en hieronder genoemde bergen.
• Chaîne des Matheux (Morne Delpech, 1.600 m) en de Montagnes du Trou d'Eau (Morne Ma Pipe, 1.510 m) vormen een groep die samen met de vorige groep bergen in de Dominicaanse Republiek de Sierra de Neiba vormen, met de berg Neiba als hoogste berg met 2.279 m. Een uitbreiding ten zuidoosten van de Sierra de Neiba is de Sierra Martín García (Loma Busú, 1.350 m).
• De Cul-de-Sac (Haïti) of Hoya de Enriquillo (Dominicaanse Republiek), is een opmerkelijke vallei, met een west-oostelijke richting, van geringe hoogte (gemiddeld 50 m met enkele punten onder de zeespiegel) en met twee grote zoutmeren: Êtang Saumatre, in Haïti, en het meer van Enriquillo, in de Dominicaanse Republiek.
• Massif de la Hotte (Pic Macaya, 2.405 m) en Massif de la Selle (Pic of Morne La Selle, 2.680 m, de hoogste Haïtiaanse berg) liggen op het zuidelijk schiereiland. Het Massif de la Selle wordt in de Dominicaanse Republiek Sierra de Bahoruco genoemd. Het eiland Gonâve (Morne La Pierre, 776 m) behoort geologisch gezien tot het Massif de la Selle. Deze zuidelijke berggroep heeft een geologie die sterk afwijkt van die van de rest van het eiland.
• Llano Costero del Caribe (in het Engels "Caribbean Coastal Plain") ligt in het zuidoosten van het eiland (en van de Dominicaanse Republiek). Het is een grote prairie ten oosten van Santo Domingo.

Rivieren en meren

De bronnen van de langste rivieren van Hispaniola liggen in de bergen van de Cordillera Central (Dominicaanse Republiek) - Massif du Nord (Haïti).

De 10 langste rivieren van het eiland zijn:

1. Artibonite. Het is de langste rivier van het eiland en van Haïti. Zij is 321 km lang (68 km in de Dominicaanse Republiek, 253 km in Haïti). Zij ontspringt in de Cordillera Central en mondt uit in de Golf van Gonâve. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 9.013 km² (2.614 km² in de Dominicaanse Republiek, de rest in Haïti).
2. Yaque del Norte. Met 296 km is het de op één na langste rivier van het eiland, maar de langste van de Dominicaanse Republiek. Zij ontspringt in de Cordillera Central en mondt uit in de Atlantische Oceaan. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 7.044 km².
3. Yuna. Hij is 209 km lang. Hij ontspringt in de Cordillera Central en stroomt naar het oosten in de Samaná-baai. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 5.498 km².
4. Yaque del Sur. Hij is 183 km lang en zijn bronnen liggen in de Cordillera Central. Hij stroomt naar het zuiden in de Caribische Zee. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 4.972 km².
5. Trois Rivières (Drie Rivieren). Hij is 150 km lang, ontspringt in het Massif du Nord en mondt uit in de Atlantische Oceaan.
6. Ozama. Hij is 148 km lang. Hij ontspringt in de Sierra de Yamasá (een tak van de Cordillera Central). Hij mondt uit in de Caribische Zee. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 2.685 km².
7. Camú. Hij is 137 km lang. Hij ontspringt in de Cordillera Central en mondt uit in de rivier de Yuna. Haar stroomgebied heeft een oppervlakte van 2.655 km².
8. Nizao. Hij is 133 km lang. Hij ontspringt in de Cordillera Central en mondt in het zuiden uit in de Caribische Zee. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 974 km².
9. San Juan. Hij is 121 km lang. Hij ontspringt in de Cordillera Central en mondt in het zuiden uit in de Yaque del Sur. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 2.005 km².
10. Mao. Hij is 105 km lang. Hij ontspringt in de Cordillera Central en mondt in het noorden uit in de Yaque del Norte. Het stroomgebied heeft een oppervlakte van 864 km².

Het grootste meer van Hispaniola, en van West-Indië, is het Enriquillomeer. Het ligt in de Hoya de Enriquillo met een oppervlakte van 265 km². Er zijn drie kleine eilanden in het meer. Het ligt ongeveer 40 meter onder de zeespiegel en is een zoutmeer met een hogere concentratie zout dan het zeewater.

Het op één na grootste meer, Étang Saumâtre (ook bekend als het Azuei-meer), ligt dicht bij het Enriquillomeer maar in Haïti, in de Cul-de-Sac. Het is ook een zoutmeer met een oppervlakte van ongeveer 170 km².

Andere meren zijn Rincón (zoet water, oppervlakte 28,2 km²), Oviedo (brak water, oppervlakte 28 km²), Redonda Limón, Étang de Miragoâne.

 

Klimaat

Hispaniola heeft een tropisch klimaat, maar gewijzigd door de hoogte en de passaatwinden (winden die uit het noordoosten komen, van de Atlantische Oceaan). Op zeeniveau bedraagt de gemiddelde temperatuur 25 °C, met kleine veranderingen van seizoen tot seizoen. In de hoogste bergen kan de temperatuur in de winter dalen tot 0 °C.

Er zijn twee natte seizoenen: april-juni en september-november. De meest droge periode is van december tot maart.

De regenval varieert sterk; de oostelijke regio's, zoals het schiereiland Samaná, krijgen gemiddeld meer dan 2.000 mm per jaar, maar in het zuidwesten valt minder dan 500 mm (Hoya de Enriquillo - Cul-de-Sac).

Van juni tot november zijn er vaak orkanen die veel schade kunnen aanrichten op het eiland.

 

Bevolking

Hispaniola heeft een totale bevolking, geschat voor juli 2013, van 20.113.564 inwoners, voor een dichtheid van 263 inwoners per km².

In Haïti behoort 95% van de bevolking tot de zwarte etnische groep en in de Dominicaanse Republiek is dat ongeveer 70%.

In de Dominicaanse Republiek wordt alleen Spaans gesproken (behalve door groepen immigranten), ook al wint het Haïtiaans Creools aan belang door de massale immigratie uit Haïti. In Haïti wordt zowel Frans als (Haïtiaans) Creools gesproken, en beide zijn officiële talen.

In beide landen is de voornaamste godsdienst het rooms-katholicisme. Protestantse groepen zijn belangrijk, meer in Haïti (15% van de bevolking) dan in de Dominicaanse Republiek (5%).

De belangrijkste steden op het eiland zijn Santo Domingo (hoofdstad van de Dominicaanse Republiek), Port-au-Prince (hoofdstad van Haïti), Santiago (Dominicaanse Republiek), Carrefour (Haïti).