Geschiedenis van Noord-Amerika | de oorsprong van de vroege menselijke bevolking van het continent

Pre-Columbiaans tijdperk

Vóór het contact met de Europeanen waren de inboorlingen van Noord-Amerika verdeeld in vele verschillende gemeenschappen, van kleine bendes van enkele families tot grote rijken. Zij leefden in verschillende cultuurgebieden, die ruwweg overeenkomen met geografische en biologische zones van Noord-Amerika en een goede indicatie geven van de voornaamste bezigheid van de mensen die er woonden (bijv. de bizonjagers van de Grote Vlakten, of de boeren van Meso-Amerika). Inheemse groepen kunnen ook worden ingedeeld aan de hand van hun taalfamilie. Het is belangrijk op te merken dat volkeren met vergelijkbare talen niet altijd dezelfde materiële cultuur deelden, noch altijd bondgenoten waren.

Wetenschappers geloven dat de Inuit van het hoge Arctische gebied veel later naar Noord-Amerika kwamen dan andere inheemse groepen, zoals blijkt uit het verdwijnen van de Dorset cultuur artefacten uit de archeologische gegevens, en hun vervanging door het Thule volk.

Tijdens de duizenden jaren van inheemse bewoning van het continent veranderden en verschoven de culturen. Archeologen noemen de verschillende culturele groepen die zij ontdekken vaak naar de vindplaats. Een van de oudste culturen die tot nu toe zijn gevonden is de Clovis-cultuur in het huidige New Mexico. Een recenter voorbeeld is de groep van verwante culturen die de heuvelbouwers worden genoemd (bijv. de Fort Walton Cultuur), gevonden in de vallei van de Mississippi. Zij bloeiden van 3000 voor Christus tot 1500 na Christus.

De meer zuidelijke culturele groepen van Noord-Amerika waren verantwoordelijk voor de domesticatie van veel voorkomende gewassen die nu overal ter wereld worden gebruikt, zoals tomaten en pompoenen. Misschien wel het belangrijkste is dat zij een van 's werelds belangrijkste basisvoedingsmiddelen, maïs, hebben gedomesticeerd.

Als gevolg van de ontwikkeling van de landbouw in het zuiden was daar een belangrijke culturele ontwikkeling mogelijk. De Mayabeschaving ontwikkelde bijvoorbeeld een schrift, bouwde enorme piramides, had een complexe kalender en ontwikkelde het begrip nul 500 jaar eerder dan iemand in de Oude Wereld. De Mayacultuur was nog steeds aanwezig toen de Spanjaarden in Midden-Amerika aankwamen, maar de politieke dominantie in het gebied was verschoven naar het Azteekse rijk verder naar het noorden.

Bij de aankomst van de Europeanen in de "Nieuwe Wereld" merkten de inheemse volkeren dat hun cultuur drastisch veranderde. Zo veranderde ook hun aansluiting bij politieke en culturele groepen, stierven verschillende taalgroepen uit en veranderden andere vrij snel. De namen en culturen die de Europeanen voor de inheemsen vastlegden, waren niet noodzakelijk dezelfde als die welke zij enkele generaties eerder gebruikten, of als die welke vandaag de dag in gebruik zijn.

 
De ruïnes van Palenque.  

Aankomst van de Europeanen

Vroege ontdekkingen

Vóór 1492 was er beperkt contact tussen Noord-Amerikaanse volkeren en de buitenwereld. Er zijn verschillende theoretische contacten voorgesteld, maar het vroegste fysieke bewijs komt van de Noormannen of Vikingen. De Noorse kapitein Leif Erikson zou rond 1000 na Christus het eiland Newfoundland hebben bereikt. Zij noemden hun nieuwe ontdekking Vinland. De enige nog ontdekte Noorse vindplaats in Noord-Amerika is L'Anse aux Meadows, Newfoundland en Labrador. De Noorse kolonies werden later verlaten.

De Vikingreizen werden niet algemeen bekend in de Oude Wereld, en de Europeanen bleven onwetend van het bestaan van Amerika, tot 1492. Als onderdeel van een algemeen tijdperk van ontdekking stelde de Italiaanse zeevaarder Christoffel Columbus voor om vanuit Europa een reis naar het westen te ondernemen om een kortere route naar Azië te vinden. Hij kreeg uiteindelijk de steun van Isabella I en Ferdinand II, koningin en koning van het pas verenigde Spanje. In 1492 bereikte Columbus land op de Bahama's.

Bijna 500 jaar na de Noormannen verkende John Cabot in 1497 de oostkust van wat later Canada zou worden. Giovanni da Verrazzano verkende de oostkust van Amerika van Florida tot vermoedelijk Newfoundland in 1524. Jacques Cartier maakte in 1534 namens de Franse kroon een reeks reizen en drong door tot de St. Lawrence rivier.

Succesvolle kolonisatie

Aanvankelijk bestonden de Europese activiteiten vooral uit handel en verkenning. Uiteindelijk begonnen de Europeanen nederzettingen te stichten. De drie belangrijkste koloniale mogendheden waren Spanje, Engeland en Frankrijk, hoewel uiteindelijk ook kleine mogendheden als Nederland en Zweden kleine bezittingen op het continent kregen.

Met de vestiging van de Spanjaarden begon de Europese kolonisatie van de Amerika's, die gepaard ging met genocide op de inheemse bevolking. Zij kregen de controle over de meeste van de grootste eilanden in het Caribisch gebied en veroverden de Azteken, waardoor zij de controle kregen over het huidige Mexico en Midden-Amerika. Dit was het begin van het Spaanse Rijk in de Nieuwe Wereld. De eerste succesvolle Spaanse nederzetting in continentaal Noord-Amerika was Veracruz in 1519, gevolgd door vele andere nederzettingen in koloniaal Nieuw-Spanje en Spaans Florida.

De eerste succesvolle Engelse nederzettingen waren in Jamestown (1607) (samen met zijn satelliet, Bermuda in 1609) en Plymouth (1620), in wat nu respectievelijk Virginia en Massachusetts zijn. De eerste Franse nederzettingen waren Port Royal (1604) en Quebec City (1608) in wat nu Nova Scotia en Quebec is. De bonthandel werd al snel de belangrijkste handel op het continent en veranderde daardoor de levensstijl van de Indianen.

Verder naar het zuiden werd plantageslavernij de belangrijkste industrie van West-Indië, en dit gaf aanleiding tot het begin van de Atlantische slavenhandel.

 

Koloniale tijdperk

Tegen 1663 had de Franse kroon de controle over Nieuw-Frankrijk overgenomen van de bonthandelaars, en de Engelse charterkolonies maakten plaats voor meer grootstedelijke controle. Dit luidde een nieuw tijdperk in van meer geformaliseerd kolonialisme in Noord-Amerika.

De rivaliteit tussen de Europese mogendheden leidde tot een reeks oorlogen op het Noord-Amerikaanse grondgebied die grote gevolgen zouden hebben voor de ontwikkeling van de koloniën. Grondgebied veranderde vaak meerdere keren van eigenaar. Er kwam pas vrede toen de Franse troepen in Noord-Amerika werden verslagen in de Slag op de Abrahamvlakte bij Quebec City, en Frankrijk de meeste van haar aanspraken buiten het Caribisch gebied opgaf.

Het onderkoningdom van Nieuw Spanje was de naam van de door de onderkoning bestuurde gebieden van het Spaanse Rijk in Azië, Noord-Amerika en de periferie daarvan van 1535 tot 1821.

 
Controle over N-Amerika door niet-inheemse Amerikaanse naties 1750-2008  

Tijdperk van revoluties

De komst van de Amerikaanse Revolutie had grote gevolgen voor het hele continent. Het belangrijkste was dat het direct leidde tot de oprichting van de Verenigde Staten van Amerika. De bijbehorende Amerikaanse Revolutionaire Oorlog was echter een belangrijke oorlog die alle hoeken van de regio raakte. De vlucht van de United Empire Loyalists leidde tot het ontstaan van Engels Canada als aparte gemeenschap. Ondertussen verzwakte de greep van Spanje op Mexico. De onafhankelijkheid werd in 1810 uitgeroepen door Miguel Hidalgo, waarmee de Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog begon. In 1813 ondertekenden José María Morelos en het Congres van Anáhuac de Plechtige Akte van de Onafhankelijkheidsverklaring van Noord-Amerika, het eerste juridische document waarin de afscheiding van het Nieuwe Spanje ten opzichte van Spanje wordt afgekondigd. Spanje erkende de onafhankelijkheid van Mexico uiteindelijk in 1821.

 

Uitbreiding tijdperk

Vanaf de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten breidde dat land zich snel uit naar het westen en verwierf het enorme Louisiana-gebied in 1803. Een poging tot noordelijke uitbreiding werd tijdens de oorlog van 1812 door Groot-Brittannië geblokkeerd. Tegelijkertijd namen de Britse nederzettingen in Canada toe. De Amerikaanse expansie werd bemoeilijkt door de scheiding tussen "vrije" en "slavenstaten", die leidde tot het Missouri Compromis van 1820. Ook Canada werd geconfronteerd met een scheiding tussen Franse en Engelse gemeenschappen, die leidde tot het uitbreken van een burgeroorlog in 1837. Mexico werd geconfronteerd met voortdurende politieke spanningen tussen liberalen en conservatieven, en met de opstand van het Engelssprekende gebied Tejas, dat zichzelf in 1836 uitriep tot de Republiek Texas. In 1845 sloot Texas zich aan bij de Verenigde Staten, wat later zou leiden tot de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog. Als gevolg van het conflict met Mexico boekten de Verenigde Staten verdere territoriale overwinningen in Californië en het zuidwesten.

In Mexico stond het hele tijdperk in het teken van de dictatuur van Porfirio Díaz.

 

Wereldoorlogen tijdperk

De Grote Oorlog

Als onderdeel van het Britse Rijk was Canada in 1914 onmiddellijk in oorlog. De Canadese troepen kregen het zwaar te verduren tijdens verschillende grote gevechten in het begin van de oorlog, waaronder het gebruik van gifgasaanvallen bij Ieper. De troepen van Newfoundland leden een verwoestend verlies op 1 juli 1916, de eerste dag aan de Somme. De verliezen werden groot en de regering voerde uiteindelijk de dienstplicht in, ondanks het feit dat dit tegen de wens van de meerderheid van de Franse Canadezen was. In de daaropvolgende dienstplichtcrisis van 1917 braken rellen uit in de straten van Montreal.

De Verenigde Staten bleven tot 1917 buiten het conflict en sloten zich aan bij de Entente. De Verenigde Staten konden vervolgens een cruciale rol spelen op de Vredesconferentie van Parijs in 1919, die het interbellum in Europa vorm gaf.

Mexico maakte geen deel uit van de oorlog omdat het land toen verwikkeld was in de Mexicaanse Revolutie.

Interbellum

De jaren 1920 brachten een tijdperk van grote welvaart in de Verenigde Staten, en in mindere mate in Canada. Maar de Wall Street Crash van 1929 in combinatie met de droogte luidde een periode van economische tegenspoed in de Verenigde Staten en Canada in.

Van 1936 tot 1949 was dit een volksopstand tegen de anti-katholieke Mexicaanse regering van die tijd, met name veroorzaakt door de anti-klerikale bepalingen van de Mexicaanse grondwet van 1917.

De Tweede Wereldoorlog

Opnieuw was Canada eerder in oorlog dan zijn buren, maar zelfs de Canadese bijdragen waren gering vóór de Japanse aanval op Pearl Harbor.

De deelname van de Verenigde Staten aan de oorlog hielp de balans te doen doorslaan in het voordeel van de geallieerden.

Twee Mexicaanse tankers, die olie vervoerden naar de Verenigde Staten, werden in 1942 in de wateren van de Golf van Mexico door de Duitsers aangevallen en tot zinken gebracht. Het incident vond plaats ondanks de neutraliteit van Mexico op dat moment. Dit leidde ertoe dat Mexico de oorlog verklaarde aan de As-landen en zich in het conflict mengde.

De verwoesting van Europa in de oorlog leidde ertoe dat Noord-Amerikaanse landen een belangrijkere rol gingen spelen in wereldzaken. Vooral de Verenigde Staten ontpopten zich als "supermacht".

Na de oorlog

Aan het begin van de Koude Oorlog waren de Verenigde Staten de machtigste natie in een westerse coalitie waarvan ook Mexico en Canada deel uitmaakten. In de Verenigde Staten vonden ingrijpende veranderingen plaats, vooral op het gebied van rassenverhoudingen. In Canada werd dit weerspiegeld door de stille revolutie en de opkomst van het nationalisme in Quebec.

Mexico kende na de Tweede Wereldoorlog een tijdperk van enorme economische groei, een zwaar industrialisatieproces en een groei van de middenklasse, een periode die in de Mexicaanse geschiedenis bekend staat als het "El Milagro Mexicano" (Mexicaans wonder).

Het Caribisch gebied zag het begin van de dekolonisatie, terwijl op het grootste eiland de Cubaanse revolutie de rivaliteit van de Koude Oorlog in Latijns-Amerika introduceerde.