Einsatzgruppen | paramilitaire groep in nazi-Duitsland

Schepping en actie T4

SS-leider Reinhard Heydrich creëerde de Einsatzgruppen rond 1938.

In eerste instantie, in oktober 1938, stuurde Heydrich de Einsatzgruppen naar het Sudetenland. Adolf Hitler, de leider van nazi-Duitsland, wilde het Sudetenland overnemen. Hij was bereid het nazi-leger in te zetten om het gebied binnen te vallen. In het Akkoord van München kwamen de wereldmachten echter overeen dat Hitler het Sudetenland mocht hebben. De Einsatzgruppen hielpen bij de overname van regeringsgebouwen en namen alle overheidspapieren in beslag die ze konden vinden. Ze arresteerden ook ongeveer 10.000 Tsjechische communisten en Duitse burgers.^{pp. 405, 412}

Van september tot december 1939 namen de Einsatzgruppen deel aan het T4-programma van de nazi's. De nazi's waren van mening dat mensen met een lichamelijke, verstandelijke of geestelijke handicap het niet verdienden om te leven. Actie T4 was een plan om ze allemaal te doden. Aanvankelijk schoten de Einsatzgruppen en andere nazi's deze mensen dood. In het voorjaar van 1940 begonnen de nazi's echter gaskamers te gebruiken om gehandicapten sneller te kunnen doden.^{pp. 138–141}

 

Invasie van Polen

In 1939 besloot Hitler Polen binnen te vallen. Heydrich besloot dat de Einsatzgruppen het reguliere Duitse leger zouden volgen.^p. 425 Hun taak zou zijn om de belangrijkste mensen in de Poolse samenleving te doden, zoals geestelijken, leraren en leden van de academische wereld. Ze zouden ook iedereen doden die weigerde in te stemmen met de ideeën of regels van de nazi's.^p. 144 Adolf Hitler zei: "...er mogen geen Poolse leiders zijn; waar Poolse leiders bestaan, moeten ze worden gedood[.]"^p. 143 De Einzatsgruppen volgden dit plan door eind 1939 ongeveer 65.000 burgers te vermoorden. Tot deze mensen behoorden Poolse leiders, Joden, prostituees, Roma en geesteszieken.^{pp. 430–432}

Uiteindelijk dwongen de Einsatzgruppen de overlevende Joden in Polen te verhuizen naar getto's in grote Poolse steden. De nazi's waren van plan zich te ontdoen van alle Joden in Polen, maar ze hadden nog niet besloten waarheen.^{pp. 227–228, 242-245} Met de hulp van het Duitse leger dwongen de Einsatzgruppen ook tienduizenden Joden naar het oosten, naar het deel van Polen dat de Sovjet-Unie had overgenomen.^p. 429

 

Operatie Barbarossa

In 1941 besloot Hitler de Sovjet-Unie binnen te vallen. Hij noemde dit plan Operatie Barbarossa. Hitler haatte het communisme. Hij wilde de communistische Sovjet-Unie overnemen en het communisme voorgoed uitroeien.^{pp. 95–96}

In mei 1941 gaf Heydrich de Einsatzgruppen opdracht de Joden in de Sovjet-Unie te vermoorden.^{pp. 94–95}

In juni 1941 vertelde Heinrich Himmler, de leider van de SS, andere SS-leiders dat de nazi's van plan waren tot 30 miljoen mensen in de Sovjet-Unie te vermoorden. De Einsatzgruppen zouden hierbij een belangrijke rol spelen door mensen te vermoorden die volgens de nazi's minderwaardig waren. De nazi's zouden echter ook andere strategieën gebruiken, zoals uithongering, om andere Sovjets te doden.^p. 181

De Einsatzgruppen waren verdeeld in zeven bataljons.^p. 225 Hitlers leger viel de Sovjet-Unie binnen op 22 juni 1941. Enkele weken later gingen de Einsatzgruppen aan de slag in het door de Sovjet-Unie gecontroleerde Oost-Polen.^p. 185 Heydrich gaf hen drie hoofdtaken:^p. 177

1. Alle kantoren en papieren van de Sovjet-Unie en de Communistische Partij in handen nemen;
2. om alle topleiders van de Sovjet-Unie te doden; en
3. pogroms (rellen en moorden) tegen Joden beginnen en aanmoedigen

De Einsatzgruppen deden dit werk op verschillende manieren. Soms maakten ze lijsten van mensen waarvan ze dachten dat ze vijanden waren, om ze vervolgens te vermoorden. Andere keren richtten zij in enkele dagen tijd een bloedbad aan onder duizenden mensen. In Babi Yar bijvoorbeeld doodde een Einsatzgruppen-bataljon 33.771 Joden in twee dagen; in het bloedbad van Rumbula doodde een ander bataljon ongeveer 25.000 mensen in twee dagen.

 
Poolse boeren gedood door Einsatzgruppen  

Meer Einsatzgruppen worden gecreëerd

Naarmate de nazi's meer en meer landen overnamen, creëerden zij meer Einsatzgruppen. Ze creëerden ook kleinere groepen, Einsatzkommando en Sonderkommando genaamd. Deze omvatten:

• Einsatzgruppe E, die werkzaam was in de Onafhankelijke Staat Kroatië
• Einsatzgruppe G, in Roemenië, Hongarije en Oekraïne
• Einsatzgruppe H, in Slowakije^p. 419
• Einsatzgruppe Iltis, op de grens tussen Slovenië en Oostenrijk
• Einsatzgruppen Jugoslawien en Serbien, in Joegoslavië
• Einsatzkommando Luxemburg, in Luxemburg
• Einsatzgruppe Norwegen, in Noorwegen
• Einsatzkommando Tilsit, in Litouwen en Polen^p. 197
• Einsatzgruppe Tunis, in Tunis

 

Moorden in de Sovjet-Unie

Orders om te doden

Nadat de nazi's de Sovjet-Unie waren binnengevallen, was de belangrijkste taak van de Einsatzgruppen nog steeds het doden van burgers, zoals ze in Polen hadden gedaan. Deze keer gaf Heydrich de Einsatzgruppen echter de opdracht om te doden:

• Commissarissen (officieren in de Sovjetregering)
• Alle top- en middenleden van de Comintern, een groep die het wereldcommunisme steunde.
• Alle top- en middenleden van de Communistische Partij
• Alle extremistische leden van de Communistische Partij
• Alle Joden die functies bekleedden bij de overheid of de Gemeenschapspartij

Tussen 8 en 17 juli gaf Heydrich de Einsatzgruppen ook opdracht om te doden:

• Alle mannelijke Joden tussen 15 en 45 jaar.^p. 198
• Alle Joodse krijgsgevangenen van het Rode Leger van de Sovjet-Unie
• Alle krijgsgevangenen van het Rode Leger uit Georgië en Centraal-Azië, omdat zij mogelijk ook Joden zijn.^p. 97
• Alle Roma die ze konden vinden, en alle mensen met een geestesziekte.

Moorden

Het Rode Leger trok zich terug. Heydrich dacht echter dat er nog Sovjet-guerrillastrijders in het gebied waren en dat de plaatselijke Joden hen hielpen. Hij gaf de Einsatzgruppen opdracht anti-joodse pogroms in de nieuw bezette gebieden aan te moedigen. In Letland, Litouwen en Oekraïne braken pogroms uit (waarvan sommige door de Einsatzgruppen waren begonnen).^p. 526 In de eerste weken van Operatie Barbarossa werden 10.000 Joden gedood in 40 verschillende pogroms. Tegen het einde van 1941 hadden ongeveer 60 pogroms plaatsgevonden, waarbij tot 24.000 mensen werden gedood.^p. 526

Alle belangrijke Einsatzgruppen namen vanaf het begin van de oorlog deel aan massale schietpartijen.^{pp. 196–202} Aanvankelijk schoten ze alleen volwassen Joodse mannen dood. Tegen augustus schoten ze echter op alle Joden, inclusief vrouwen, kinderen, zuigelingen en ouderen. Aanvankelijk doodden zij mensen in vuurpelotons. Toen dit te langzaam ging, begonnen de Einsatzkommandos grotere groepen naast of zelfs in massagraven neer te schieten.^p. 207 Toen het nieuws over deze moorden zich verspreidde, sloegen veel Joodse mensen op de vlucht.

De nazi's begonnen mensen naar concentratiekampen en getto's te sturen. Plattelandsgebieden waren meestal Judenfrei (vrij van Joden).^{pp. 211–212} De nazi's richtten dwangarbeidersbendes op om de Joden als slaven te kunnen gebruiken totdat de nazi's ze allemaal hadden gedood. De nazi's hadden dat doel uitgesteld tot 1942.^{pp. 212–213}

 
Een tienerjongen staat naast zijn vermoorde familie vlak voordat hij wordt doodgeschoten. Oekraïne, juli 1941  

Moorden in de Baltische staten

Einsatzgruppe A werkte in de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Deze landen waren bezet door de Sovjet-Unie voordat de nazi's ze overnamen. Einsatzgruppe A vermoordde tussen juni en november 1941 ongeveer 140.000 mensen.^p. 98

Toen Einsatzgruppe A Kaunas, Litouwen binnenkwam, was er een pogrom gaande. Ze lieten alle criminelen vrij en moedigden hen aan om mee te doen aan de pogrom. In vier dagen tijd werden 4.000 Joden bij de pogrom vermoord.^p. 41

Het hoofd van Einsatzgruppe A liet een gewelddadige antisemitische man genaamd Viktors Arājs een kleinere Einsatzgruppe beginnen, het Arājs Kommando. Samen vermoordden de twee groepen 2.300 Joden in Riga, Litouwen. Binnen zes maanden vermoordde het Arājs Kommando ongeveer de helft van de Joden in Letland.

Ook in Litouwen en Estland werden groepen als het Arājs Kommando opgericht. Met hun hulp was Einsatzgruppe A in staat bijna elke Jood in haar gebied te doden.^p. 182

Bloedbad van Rumbula

In november 1941 besloot Himmler dat de Letten niet snel genoeg werden gedood. Hij wilde Joden uit Duitsland overbrengen naar Letland. Hij gaf opdracht om iedereen die in het getto van Riga, Letland, woonde te vermoorden.^{pp. 206–209}

De nazi's vertelden de mensen in het getto dat ze naar een andere plaats werden gestuurd om te leven. Ze zeiden dat ze hun spullen en kostbaarheden moesten meenemen.^{pp. 208–210}

De nazi's brachten mensen met duizenden tegelijk naar een nabijgelegen bos. Ze schoten mensen neer die probeerden weg te rennen of niet snel genoeg konden lopen. Ze namen de spullen af die de Joden hadden meegenomen en lieten hen hun kleren uittrekken. Daarna lieten ze de slachtoffers met vijftig tegelijk in een massagraf liggen en schoten ze hen dood.^{pp. 208–210}

In twee dagen tijd werden ongeveer 25.000 mensen vermoord door de Einsatzgruppen.^{pp. 210–214}

 

Doden met gifgas

Na verloop van tijd besefte Himmler dat de methoden van de Einsatzgruppen niet de beste manier waren om mensen zo snel en goedkoop mogelijk te doden.^p. 197 Hij ontdekte ook dat veel Einsatzgruppen moeite hadden met het doden van zoveel mensen. Sommigen hadden fysieke en mentale gezondheidsproblemen, en anderen werden alcoholisten.^{pp. 52, 124, 168} Himmler nam een definitief besluit na het zien van een massa-executie in augustus 1941. Hij besloot dat het doodschieten van Joden te belastend was voor zijn mannen.^{pp. 547–548}

Himmler besloot dat het antwoord op dit probleem was om Joden (en anderen) te doden met gifgas.^p. 167 Vanaf 1942 begonnen alle belangrijke Einsatzgruppen mensen te doden met behulp van gaswagens, die al vroeg in Actie T4 waren gebruikt om gehandicapten te doden. In deze busjes werden koolmonoxide-uitlaatgassen van de motoren van de busjes in de achterkant van de vrachtwagen gepompt, waardoor de slachtoffers binnenin werden gedood. In september 1941 begonnen de nazi's in concentratiekamp Auschwitz echter te experimenteren met Zyklon B, een cyanide-achtig bestrijdingsmiddel.^{pp. 280–281}

Tijdens de Wannseeconferentie op 20 januari 1942 besloten de nazi's officieel om alle Joden in Europa (11 miljoen mensen) te vermoorden. Sommigen zouden worden doodgewerkt. Anderen zouden worden gedood in vernietigingskampen (Duits: Die Endlösung der Judenfrage).^p. 555-556 De nazi's creëerden vernietigingskampen zoals Auschwitz-Birkenau en Bełżec met als doel zoveel mogelijk mensen zo snel mogelijk te doden. Deze vernietigingskampen vervingen de Einsatzgruppen als belangrijkste strategie van de nazi's voor massamoord en genocide.^{pp. 279–280}

Aanvankelijk werden de Einsatzgruppen gestuurd om partizanen te bestrijden - mensen in door de nazi's bezette gebieden die bleven terugvechten tegen de nazi's.^p. 248 Tegen 1944 waren de meeste Einsatzgruppen echter onderdeel geworden van gevechtseenheden van de Waffen-SS of gestuurd om vernietigingskampen te bewaken.

 
Een nazi-gaswagen gebruikt om mensen te vermoorden met gifgas  

Jäger-rapport

De Einsatzgruppen hielden hun massamoorden zorgvuldig bij, zodat zij rapporten konden schrijven aan hun supervisors. De commandant van Einsatzgruppe A diende het Jäger Report in op 1 december 1941. Hierin wordt gesproken over de acties van Einsatzgruppen A in Litouwen.

Volgens het rapport heeft Einsatzgruppen A 137.346 mensen vermoord.^p. 215 De meesten waren Joden, maar anderen waren communisten, criminelen en andere "vijanden" van de nazi's.^p. 126 Vanaf midden augustus, toen 3.207 mensen werden vermoord, waren er ook kinderen bij.^p. 126

In februari 1942 veranderde Jäger zijn schattingen van het aantal mensen dat door de Einsatzgruppen was gedood. Hij zei dat er 138.272 slachtoffers waren, waaronder:^p. 126

• 48.252 mannen (35%)
• 55.556 vrouwen (40%)
• 34.464 kinderen (25%)

Jäger zei ook dat slechts 1.851 van de slachtoffers (1,3%) niet Joods waren.^p. 126

 
Het Jäger-rapport  

Andere rapporten

Veel andere documenten en rapporten van de Einsatzgruppen vermelden hoeveel mensen de verschillende eenheden hebben gedood. Een onderzoeker bekeek bijvoorbeeld meer dan 200 operationele situatieverslagen (verslagen van de Einsatzgruppen aan hun bazen over wat zij deden). Hij bekeek ook brieven en rapporten van Einsatzgruppen-bazen. Hij ontdekte dat Einsatzgruppen A, B, C en D vanaf 1942 bijna een miljoen mensen hadden gedood:

Vanaf:	Einsatzgruppe:	Kleinere groep:	Aantal doden:
Juli 1942	A		206,942
December 1942	B		134,298
		Sonderkommando 7A	1,344
		Sonderkommando 7B	6,788
		Sonderkommando 7C	4,660
		Einsatzkommando 8	74,740
		Einsatzkommando 9	41,340
November 1942	C		118,341
		Einsatzkommando 4A	59,018
		Einsatzkommando 4B	6,329
		Einsatzkommando 5	150,000
		Einsatzkommando 6	5,577
	D		91,728
TOTAAL GEDOOD			917,105

 

Gerelateerde pagina's