Anafylaxie

Geschiedenis

Gevallen van anafylaxie zijn al sinds de oudheid gemeld.

De aandoening werd oorspronkelijk "aphylaxis" genoemd door Charles Richet in 1902. In 1913 kreeg Richet de Nobelprijs voor geneeskunde en fysiologie voor zijn werk over anafylaxie.

Later werd de naam veranderd in "anafylaxie" omdat dat mooier klonk. Het woord "anafylaxie" komt van de Griekse woorden ἀνά (ana), tegen, en φύλαξις (phyla's), bescherming.

Tekenen en symptomen

Anafylaxie kan in de loop van minuten of uren veel verschillende tekenen en symptomen veroorzaken. Als de anafylaxie wordt veroorzaakt door iets dat rechtstreeks via de bloedbaan (door een ader) het lichaam is binnengedrongen, verschijnen de symptomen gemiddeld binnen 5 tot 30 minuten. Als de anafylaxie wordt veroorzaakt door een voedingsmiddel dat de persoon heeft gegeten, treden de symptomen gemiddeld binnen 2 uur op.

De meest voorkomende lichaamssystemen die beïnvloed worden door anafylaxie zijn:

• Huid (aangetast in 80-90% van de gevallen)
• Longen en ademhalingswegen (70%)
• Maag en darmen (30-45%)
• Hart en bloedvaten (10-45%)
• Centraal zenuwstelsel (10-15%)

Mensen met anafylaxie hebben meestal problemen met twee of meer van deze lichaamssystemen.

Huidsymptomen

Huidsymptomen zijn meestal:

• Netelroos (opstaande, jeukende bultjes op de huid)
• Jeuk
• Blozen (een rood gezicht of huid)
• Gezwollen lippen
• loopneus
• Zwelling van het slijmvlies aan de oppervlakte van het oog en het ooglid (conjunctiva)
• Angio-oedeem (zwelling onder de huid). Mensen met angio-oedeem kunnen het gevoel hebben dat hun huid brandt in plaats van jeukt.

In 20% van de gevallen kan de tong of keel opzwellen, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Als iemand ademhalingsproblemen heeft, kan de huid blauw worden omdat het lichaam niet genoeg zuurstof krijgt. Dit wordt cyanose genoemd.

Ademhalings (ademhaling) symptomen

Tekenen en symptomen van de ademhaling zijn onder andere:

• Moeite met ademhalen (ook wel dyspneu of kortademigheid genoemd)
• Bronchoconstrictie (wanneer de bronchiën, de buisjes die de lucht naar de longen brengen, nauwer worden; hierdoor kan de lucht moeilijker in de longen komen)
• Heesheid, pijn bij het slikken, of hoesten
• Als een medisch deskundige met een stethoscoop naar de longen van de patiënt luistert, kan hij horen:
• Lage tonen, piepende ademhaling genoemd, veroorzaakt door bronchoconstrictie
• Hoge tonen, stridor genoemd, veroorzaakt door zwelling in de bovenste luchtwegen

Cardiovasculaire symptomen

Wanneer iemand anafylaxie heeft, kunnen sommige cellen in het hart histamine afgeven. Hierdoor kunnen de bloedvaten van het hart plotseling nauwer worden (dit wordt "kransslagaderspasme" genoemd). Als de bloedvaten van het hart te nauw worden, kan het hart niet genoeg bloed krijgen. Dit kan veel ernstige problemen veroorzaken:

• Hartcellen kunnen afsterven. Dit wordt een myocardinfarct genoemd, of een hartaanval
• Het hart kan te traag of te snel slaan (dit worden hartritmestoornissen genoemd)
• Het hart kan helemaal stoppen met kloppen. Dit wordt hartstilstand genoemd.

Anafylaxie kan ook een lage bloeddruk veroorzaken. Dit kan worden veroorzaakt door distributieve shock, waarbij de bloedvaten in het lichaam veel wijder worden door de chemicaliën die vrijkomen door het immuunsysteem. Het kan ook worden veroorzaakt door cardiogene shock, waarbij het hart niet genoeg bloed krijgt om naar de rest van het lichaam te pompen.

Lage bloeddruk kan veel problemen veroorzaken, waaronder:

• Een snelle hartslag
• Een trage hartslag. Dit komt niet vaak voor. Het komt in ongeveer 10% van de gevallen voor. Het wordt de Bezold-Jarisch reflex genoemd
• Syncope (flauwvallen)

In zeldzame gevallen kan een zeer lage bloeddruk het enige teken van anafylaxie zijn.

Mensen die al een hartziekte hebben, lopen een groter risico op hartproblemen door anafylaxie.

Andere symptomen

Anafylaxie kan ook problemen veroorzaken met andere lichaamssystemen:

• Maag en darmen: Een persoon kan buikpijn hebben, diarree, of overgeven (overgeven)
• Urinewegen en geslachtsorganen: Vrouwen kunnen pijn in het bekken hebben die aanvoelt als krampen in de baarmoeder. Mannen en vrouwen kunnen de controle over hun blaas verliezen.
• Centraal zenuwstelsel: Een persoon kan verwarde gedachten hebben. Hij kan hoofdpijn krijgen doordat de bloedvaten in de hersenen wijder worden. Hij kan zich angstig (zeer bezorgd) voelen en geloven dat hij zal sterven.

Tekenen en symptomen van anafylaxie.


Netelroos en blozen op de borst van een persoon met anafylaxie

Veroorzaakt

Anafylaxie kan worden veroorzaakt door de reactie van het lichaam op bijna elke vreemde stof (alles wat zich buiten het lichaam bevindt). Veel voorkomende oorzaken zijn gif van insectenbeten of steken; voedsel; en medicijnen. Bij kinderen en jonge volwassenen is voedsel de meest voorkomende trigger (of oorzaak) van anafylaxie. Bij oudere volwassenen zijn medicijnen en insectenbeten of -steken de meest voorkomende triggers.

Voedsel

Veel voedingsmiddelen kunnen anafylaxie veroorzaken, zelfs wanneer het voedsel voor de eerste keer wordt gegeten. In de westerse wereld zijn de meest voorkomende oorzaken het eten of aanraken van pinda's, tarwe, noten, schaaldieren, melk en eieren. In het Midden-Oosten is sesam een veel voorkomend voedsel dat de ziekte veroorzaakt. In Azië veroorzaken rijst en kikkererwten vaak anafylaxie.

Ernstige gevallen van anafylaxie doen zich meestal voor wanneer iemand het getriggerde voedingsmiddel eet. Sommige mensen hebben echter ernstige anafylaxie wanneer het voedsel dat de trigger is een deel van hun lichaam raakt.

Kinderen kunnen hun allergie ontgroeien. Bijvoorbeeld, op 16 jarige leeftijd:

• 80% van de kinderen met anafylaxie voor melk of eieren kan deze voedingsmiddelen zonder problemen eten
• 20% van de kinderen die slechts één geval van anafylaxie op pinda's hebben gehad, kunnen zonder problemen pinda's eten

Medicatie

Elk geneesmiddel kan anafylaxie veroorzaken. De meest voorkomende zijn β-lactam antibiotica (zoals penicilline), daarna aspirine en NSAID's.

Venom

Gif van stekende of bijtende insecten, zoals bijen en wespen (Hymenoptera) of zogende wantsen (Triatominae), kunnen anafylaxie veroorzaken. Als iemand eenmaal een ernstige allergische reactie op gif heeft gehad, loopt hij een groter risico op anafylaxie als hij opnieuw wordt gestoken of gebeten. De helft van de mensen die aan anafylaxie overlijden, heeft echter niet eerder een anafylactische reactie gehad.

Risicofactoren

Bepaalde ziekten, atopische ziekten genoemd, kunnen de kans op allergieën vergroten. Atopische ziekten omvatten astma, eczeem en allergische rhinitis. Mensen met deze ziekten lopen een hoog risico op anafylaxie door voedsel, latex en radiocontrastmiddelen. Deze mensen lopen echter geen hoger risico op geïnjecteerde geneesmiddelen of steken.

Uit een studie van kinderen met anafylaxie bleek dat 60% een voorgeschiedenis van eerdere atopische ziekten had. Meer dan 90% van de kinderen die sterven aan anafylaxie hebben astma.

Het risico op een nieuwe anafylactische reactie neemt af naarmate een persoon de trigger langer en langer vermijdt.

Hoe anafylaxie gebeurt

Anafylaxie ontstaat meestal doordat het immuunsysteem overreageert op een allergeen. Het immuunsysteem laat mestcellen en basofielen los, dat zijn types van witte bloedcellen. Het immuunsysteem ziet de prikkel als iets slechts en stuurt witte bloedcellen erop af om het te doden. De mestcellen en basofielen hechten zich aan het allergeen om te proberen het te doden. Maar omdat het systeem overreageert, exploderen de mestcellen en basofielen en lozen ze chemische stoffen die ontstekingen veroorzaken, zoals histamine. Histamine veroorzaakt veel van de symptomen van anafylaxie. Bijvoorbeeld:

• Bronchoconstrictie (waarbij de buisjes die lucht naar de longen voeren nauwer worden)
• Vasodilatatie (waarbij de bloedvaten wijder worden)
• Vloeistof lekt uit de bloedvaten
• De hartspier werkt niet zo goed

Diagnose

De diagnose anafylaxie wordt gesteld op basis van tekenen, symptomen en de wetenschap dat iemand is blootgesteld aan een allergeen. Het is zeer waarschijnlijk dat iemand anafylaxie heeft als een van deze drie dingen zich voordoet binnen enkele minuten of uren nadat hij is blootgesteld aan een allergeen:

1. Problemen met de huid of het slijmvlies, plus ademhalingsproblemen of een lage bloeddruk
2. Twee of meer van deze symptomen:
1. Problemen met de huid of slijmvlies
2. Ademhalingsproblemen
3. Lage bloeddruk
4. Gastro-intestinale symptomen
3. Lage bloeddruk na blootstelling aan een allergeen

Als iemand erg reageert op een insectensteek of een geneesmiddel, kan een bloedtest op tryptase of histamine nuttig zijn om de diagnose anafylaxie te stellen. Deze tests zijn echter niet erg nuttig als de oorzaak voedsel is, of als de bloeddruk van de persoon normaal is. Ook kunnen deze tests niet met zekerheid zeggen dat iemand geen anafylaxie heeft.

Allergietesten

Allergietesten kunnen helpen om vast te stellen wat de oorzaak is van iemands anafylaxie. Huidallergietests (zoals patch tests) kunnen worden gedaan voor bepaalde voedingsmiddelen en giftige stoffen. Huidtests kunnen een allergie voor penicilline vaststellen, maar er zijn geen huidtests voor andere geneesmiddelen. Bloedtests kunnen allergieën voor melk, eieren, pinda's, noten en vis vaststellen.

Differentiële diagnose

Soms is het moeilijk het verschil te zien tussen anafylaxie; astma; flauwvallen door zuurstofgebrek; en paniekaanvallen. Er zijn echter enkele belangrijke verschillen tussen deze aandoeningen:

• Mensen met astma hebben meestal geen last van jeuk, zwellingen of problemen met hun maag of darmen.
• Na het flauwvallen is de huid van een persoon bleek, en hij heeft geen uitslag of zwelling. Hun ademhaling is normaal.
• Iemand die een paniekaanval heeft, kan een rode huid hebben, maar geen netelroos of zwellingen. Gewoonlijk is de bloeddruk niet laag. De ademhaling is normaal.

Huid allergie testen worden uitgevoerd op de rechterarm

Preventie

De beste manier om anafylaxie te voorkomen is het vermijden van de prikkel die in het verleden anafylaxie veroorzaakte. Wanneer dit niet mogelijk is, kunnen er behandelingen bestaan om het lichaam te laten stoppen met reageren op de prikkel. Dit wordt desensibilisatie genoemd. Behandeling van het immuunsysteem (immunotherapie) met gif van vliesvleugeligen is bijvoorbeeld in staat om 80-90% van de volwassenen en 98% van de kinderen te laten stoppen met allergische reacties op bijen, wespen, horzels, gele jakhalzen en vuurmieren. De meeste mensen die allergisch zijn voor bepaalde medicijnen kunnen die medicijnen gewoon vermijden. Desensibilisatie is echter mogelijk voor veel medicijnen (bijvoorbeeld veel chemotherapieën) als de persoon deze medicijnen moet innemen.

Mensen met latexallergieën moeten soms "kruisreactief voedsel" vermijden. Dit zijn voedingsmiddelen met ingrediënten die lijken op latex. Voorbeelden van deze voedingsmiddelen zijn avocado's, bananen en aardappelen.

Beheer

Anafylaxie is een medisch noodgeval waarvoor medische spoedbehandeling nodig kan zijn. Sommige patiënten hebben hulp nodig om hun luchtwegen open te houden zodat ze lucht kunnen inademen. Andere patiënten moeten extra zuurstof toegediend krijgen of grote hoeveelheden intraveneuze vloeistoffen (vloeistoffen die via een naald in een ader worden gebracht).

Epinefrine is de beste behandeling voor anafylaxie. Artsen geven vaak antihistaminica (die histamine vernietigen) en steroïden samen met epinefrine. Zodra een persoon weer normaal is, moet hij 2 tot 24 uur in het ziekenhuis in de gaten worden gehouden om er zeker van te zijn dat de symptomen niet terugkeren.

Epinefrine

Epinefrine is de beste en eerste behandeling die bij anafylaxie wordt gebruikt. Het keert veel van de symptomen van anafylaxie om. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat de bronchiën (de doorgangen naar de longen) wijder worden; het zorgt ervoor dat de bloedvaten weer hun normale grootte aannemen; en het verhoogt de bloeddruk.

Epinefrine wordt geleverd in een "auto-injector", meestal een "EpiPen" genoemd. Zodra de veiligheidskap eraf is, hoeft de EpiPen alleen maar in de dij te worden gedrukt, waarna de juiste hoeveelheid epinefrine automatisch in het lichaam van de persoon wordt gespoten. Artsen kunnen EpiPens voorschrijven aan mensen die weten dat ze een allergie hebben, zodat ze zichzelf kunnen behandelen tegen anafylaxie. Veel ambulances hebben ook EpiPens bij zich om anafylaxie te behandelen.

De EpiPen is bedoeld om in de dijspier, aan de buitenkant van het been, te worden geïnjecteerd zodra anafylaxie wordt vermoed. Er is geen reden waarom het niet zou worden gebruikt als een persoon een anafylactische reactie heeft. De injectie kan om de 5 tot 15 minuten worden herhaald als de persoon nog steeds ademhalingsproblemen of andere belangrijke symptomen heeft. Een tweede dosis is nodig in 16 tot 35% van de gevallen. Meer dan twee doses zijn zelden nodig.

Epinefrine kan kleine bijwerkingen hebben, zoals trillen, angst, hoofdpijn en hartkloppingen.

Epinefrine werkt mogelijk niet bij mensen die β-blokkers gebruiken. Als bij deze mensen de epinefrine niet werkt, kunnen artsen intraveneuze glucagon geven.

Voorbereid zijn

Mensen die risico lopen op anafylaxie wordt aangeraden om een "allergie-actieplan" te hebben. Deze plannen omvatten vaak:

• Ouders vertellen scholen over de allergieën van hun kinderen en wat te doen in geval van een anafylactisch noodgeval
• Weten hoe en wanneer je EpiPens moet gebruiken
• Het dragen van een medische waarschuwingsarmband waarop staat waar de persoon allergisch voor is
• Plannen om triggers te vermijden

Een oude versie van een EpiPen auto-injector

Outlook

Als anafylaxie wordt vastgesteld en de persoon snel wordt behandeld, is er een goede kans dat hij herstelt. Zelfs als niemand weet wat de oorzaak van de anafylaxie is, herstelt de persoon meestal goed, zolang hij medicijnen krijgt om de reactie te stoppen.

Als mensen sterven aan anafylaxie, sterven ze meestal aan ademhalingsproblemen, meestal het dichtslibben van de luchtwegen, of cardiovasculaire problemen, zoals shock. Ongeveer 0,7% tot 20% van de mensen met anafylaxie overlijdt eraan. Sommige mensen sterven binnen enkele minuten.

Heel zelden hebben mensen inspanningsgeïnduceerde anafylaxie - anafylaxie die wordt veroorzaakt door inspanning. Deze mensen maken het meestal goed. Ze hebben meestal minder anafylactische episodes, die minder ernstig zijn, naarmate ze ouder worden.